Konya’yı dünyanın en cazibeli şehri haline getiren Selçuklu yönetimi, Afganistan’ın Belh şehrinden Mevlana’yı (öl. 673\1273), İspanya’nın İşbiliye kentinden Muhyiddin ibn-i Arabi’yi (öl. 638\1240)aynı noktaya çekebilmiştir.
Orta Doğu’da Abdülkadir-i Geylânî’nin sohbetleriyle mayalanmaya başlayan Kadirîlik, Şihabüddin Sühreverdî’nin eserleriyle oluşum safhasına giren Sühreverdîlik, Basra’da Ahmed-i Rifâî ile temelleri atılan Rifâîlik bölgenin temel tarikatları olarak karşımıza çıkmaktadırlar. Orta Asya’da Ahmed-i Yesevî’nin hikmetleriyle örülen Yesevîlik, Necmuddîn-i Kübrâ’nın ferasetiyle şekillenen Kübrevîlik, biraz geç de olsa Bahâeddin Nakşîbend ile tarih sahnesine çıkan Nakşîbendîlik aynı dünyanın esrârını araştırıyordu.
Orta Anadolu’da durum bundan farklı değildir. Burada da pek çok ilmî, felsefî ve bedîî faaliyetin var olduğu görülür. Dîvân-ı Hikmet’in Türkçe manzumeleriyle bu dünyaya giren dervişler, Fusûlü’l-hikem ile Fütühâtü’l-mekkiyye’nin Arapça üslubuyla daha değişik bir dünyayı tanımış, Farsça Mesnevî ve Dîvan ile şiirle hikmetin sonsuz yorumlarına ulaşmıştır. “Oku” emri ile başlayan Kur’an ile “dinle” uyarısı ile söze giren Mesnevî birbirini tamamlamış, eğitim ve öğretimin iki temel unsurunu ortaya koymuşlardır.
Bu dönemin insanı, bütün sıkıntılarına rağmen Avârifü’l-Maarif sahibi Şihâbüddin-i Süherverdî’yi, Usûl-i Aşere yazarı Necmuddîn Kübrâ’yı, Makâlât sahibi Hacı Bektaş-ı Velî’yi görme, tanıma, onların söz ve sohbetlerini dinleme fırsatını da elde edebilmiştir.
Hazırlayan: Ahmet Çolak
Tasavvufun bereketli asırları
XII-XIV. yüzyılların tasavvuf tarihi açısından temel özelliği, tarikatların oluşum safhalarını kapsamasıdır. Bu gün İslam dünyasında yaygın olan tarikatların kurucu pirlerinin büyük bir çoğunluğu bu yıllarda yaşamış, daha sonraki yıllarda kurulup gelişece
İlk yorum yazan siz olun