Topuk kanı hastalığı belirliyor

Sağlıkta dönüşüm programı kapsamında iki yıl önce başlatılan topuktan kan numunesi alma yöntemi, bebeklerdeki birçok hastalığın erken teşhisine imkan veriyor. 

Sağlık Bakanlığı'nın talimatıyla Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı'nın 81 ilde yürüttüğü programla, her yıl dünyaya gözlerini açan 1 milyon 300 bin bebeğin topuğundan alınan kanla fenilketonüri, doğumsal hipotiroidi ve biyotinidaz eksikliği olmak üzere 3 hastalık teşhisi yapılıyor. Bu üç taramayla, zeka geriliği, cücelik, körlük, sağırlık ve nörolojik rahatsızlıklar erken teşhis edilerek kolayca tedavi ediliyor. 

Eczanelerde satılan 3 TL tutarındaki ilaç ve özel mamalarla bebekler bir ömür boyu taşıyacakları hastalıktan kurtulmuş oluyor.

Yenidoğan Tarama Programı kapsamında geçen yıl yaklaşık 1 milyon 500 bin bebeğe fenilketonüri, doğumsal hipotiroidi ve biyotinidaz eksikliği yönünden tarama testleri uygulandı. 

İlk tarama sonuçlarına göre bu bebeklerin bir kısmından ikinci kez kan numunesi istendi. Gelen ikinci kan sonuçlarına göre 574 bebek fenilketonüri için, bin 757 bebek doğumsal hipotiroidi için hastanelere yönlendirildi. Bu bebeklerin tedavisiyle bine yakın bebek birçok rahatsızlıktan kurtuldu. 23 Ekim 2008 tarihinden itibaren ise 285 bin bebekten kan numunesi alınarak sağırlık ve körlük tespiti yapıldı. İkinci kan sonuçlarına göre 62 bebek biyotinidaz eksikliği kaynaklı duyma ve görme güçlüğü ile nörolojik rahatsızlık olduğu için sağlık kuruluşlarına sevk edildi. 

SAĞLIKLI BEBEKLER İÇİN MUTLAKA TOPUK KANI VERİN

Refik Saydam Hıfzıssıhha Başkanlığı Yenidoğan Tarama Sorumlusu Dr. Gülsüm Apak Özdemir, topuk kanının hayat kurtardığını belirtti.

Topuk kanıyla tespit edilen hastalıkların kalıtsal olduğu için 6 aydan sonra ortaya çıktığına dikkat çeken Özdemir, "Ailelerin uyanık olması ve bebeklerinin sağlıklı olması için topuk kanı alınıp alınmadığını kontrol etmeleri gerekiyor. Bebeğinden topuk kanı alınmayan anne babalar sağlık kuruluşlarına başvurmalı. Bu hastalıklar topuk kanıyla kolayca teşhis edilip kolayca tedavi ediliyor." dedi. 

Topuk kanıyla tespit edilen rahatsızlıkların çocuklarda cilt bozuklukları, metabolizma krizleri, sağırlığa, körlüğe ve zihinsel özürlülüğe neden olduğunu aktaran Özdemir, birçok bebeğin söz konusu rahatsızlıklara bağlı olarak bir yaşına gelmeden öldüğüne işaret etti. 

Özdemir, "Sağlıklı bebekler için mutlaka topuk kanı verin. Tarama ile teşhisin doğru olarak konulması için kan alma zamanı çok önemlidir. Doğru zaman, doğumdan sonraki 3-5. günler arasıdır." uyarısında bulunuyor. 

TOPUK KANININ SERÜVENİ

Türkiye çapındaki resmi ve özel tüm sağlık kuruluşları tarafından yenidoğan bebeklerin topuğundan alınan kan özel bir filtre kağıdına emdiriliyor. Daha sonra illerde Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması şubeleri tarafından toplanarak haftada iki kez kargo ile Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezine gönderiliyor. Bu kanlar Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı bünyesinde Ankara ve İstanbul'da olmak üzere iki tarama laboratuarına geliyor. Laboratuarlarda günde 3 bin -5 bin kan numunesinin her üç hastalık içinde analizi yapılıyor.

Kanlar öncelikle bu laboratuarlardaki numune birimlerine geliyor. Anne baba isimleriyle birlikte bebeklerin isimlerinin yazılı olduğu kağıtlardaki kanlar tasnif ediliyor. Ardından otomasyon odasına giden kan numune kartları bar kodla okutuluyor. Gelen kan numuneleri kimlik bilgileri teyit edildikten sonra analiz öncesi hazırlık aşamasına geçiliyor. Kağıtlardaki kanlar özel kaplara pançır denilen aletlerle aktarılıyor. Buradan sonra hastalık analizine geçiliyor. Kuru kanın analiz edilmesi için özel sıvılar kullanılarak kandaki rahatsızlık tespit ediliyor. Analiz sonuçları bebeklerin anne baba isimleriyle bilgisayara giriliyor. 

Tarama sonuçları şüpheli olan bebeklerin aileleri il sağlık müdürlüklerindeki yazılım ağıyla anında bilgilendiriliyor. Ailelerin adreslerine ulaşılarak bebeklerin tedavisi için sağlık kuruluşuna götürülüyor. Ardından yapılan ilaç ve özel mama takviyesiyle bebekler sağlığına kavuşuyor. Haber verilmeyen ailelerin bebekleri ise sağlıklı oluyor.cıhan