Vatandaş tedirgin!

Türkiye, siyasi gerilimlerle, yoksulluk ve işsizlik gibi sosyal problemleri ile boğuşurken, 1 yıldır adım adım gelen kırmızı et krizi vatandaşı can evinden vurdu. Yüz binlerce insanın açlık sınırının altında yaşamaya çalıştığı ülkemizde, hayvancılığın iflası ile fahiş fiyatlara tırmanan kırmızı et için düşünülen "et ithalatı"nın da çözüm yerine, üreticiye son darbeyi indirecek yumruk olacağı ifade ediliyor.

Türkiye ilk olarak 2007-2008 yıllarında gıda spekülatörlerinin tırmandırdığı pirinç fiyatlarındaki anormal yükselişle şok oldu. Dünya genelinde birçok ülkede toplumsal huzursuzluklara yol açan aşırı yüksek fiyatlı gıdanın, birkaç yıl içinde kırmızı et fiyatlarına da yansıyacağı 3-4 yıl önceden söylenmiş ve basına yansımıştı.
Daha 2007 yılından itibaren et fiyatlarının da yükseleceği yönündeki haberler, 2010 yılına gelindiğinde doruk noktaya ulaştı. 35 lira seviyesine çıkan kırmızı et fiyatları, özellikle İstanbul'un kimi semtlerinde 45 liraya kadar çıktı. Öyle ki et fiyatları, 4 yılda geleceği noktaya Ocak 2010 tarihinden bu yana 4 ay içinde ulaştı bile. Son birkaç ayda dana etine yüzde 40, koyun etine ise yüzde 50'nin üzerinde zam geldi.
Yüzde 300 zam

2004 yılında kilosu 10 lira civarında olan kırmızı etin 2010 yılında 40 liraya kadar çıkarak yüzde 300'e yakın zamlanması, başta enflasyon olmak üzere ekonomideki tüm rakamlara karşı fiyat artışındaki dehşeti gösteriyor. Avrupa'da kırmızı etin kilosu 3 ile 9 Euro (7-20 TL) arasında satılırken Türkiye'de bu rakam 35-40 lirayı (15-20 Euro) bulabiliyor.

Kasaplar, kuyumcu gibi artık gramla kıyma ve parça et sattıklarını açıklarken vatandaşlar düşmek bir yana sürekli fiyatı yükselen kırmızı ete karşı, beyaz et ve sebze gibi alternatiflere yöneldi. Aylardır kamuoyunun gündemini meşgul etmesine karşın kırmızı etteki fahiş fiyat artışları ile ilgili tek kelime etmeyen Başbakan'ın ve çözüm önerisi sunmayan hükümetin, aniden geçen hafta kırmızı et ithalatı yapılacağını açıklaması şüpheyle karşılandı. Şarbon ve Deli Dana hastalıkları nedeniyle tecrübeli olan vatandaşlar, helal ve sağlıklı et kıstaslarına riayet edilmemesi endişesi taşırken, kırmızı et ithalatı ile rant için pusuya yatan kimilerinin kasasının doldurulacağı iddia ediliyor. Kimi firmaların içi et dolu gemileri haftalardır limanlarda beklettiği ve bunları Et Balık Kurumu'na satmak için beklediği ileri sürülüyor.

İthalatın hayvancılık sektörünü tamamen bitireceğini kaydeden besiciler ise hükümetin ithal et kararına şiddetli tepkiler gösteriyor.

"At eti" haberleri oyun muydu?
Kırmızı et ithalatçısı lobilerin aylardır sürekli "At ve eşek eti satılıyor" yönündeki haberlerle et fiyatlarındaki artışı hızlandırdığını söyleyen uzmanlar, bu haberlerin abartılarak verilmesi ile gelinen noktada ülkenin "İthal ete mahkum edildiğini belirtiyor. İthalatçı lobilerin ve tonlarca et alarak stoklayan AVM'lerin de et ithalatını destekledi öne sürülüyor.

Kırmızı et fiyatlarının tavan yapması üzerine Başbakan Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla EBK'ya AB ülkelerinden et ve canlı hayvan ithali izni vermesi, çiftçi ve besicilerin tepkisine neden oldu.

15 liraya sattığımız et vitrinde 45 lira oluyor...
Besiciler Hükümetin, Et Balık Kurumu (EBK)'na canlı hayvan ve et ithali yetkisi vermesini eleştirirken, etteki pahalanmanın kendilerinden kaynaklanmadığını, kendilerine kilosu 15 TL'ye mal olan kırmızı etin market reyonlarında 45 TL'ye satıldığını belirtiyorlar.

3 bin ortaklı Doğu Anadolu Tarımsal Üreticiler ve Besiciler Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Nazmi Ilıcalı, ithal et uygulamasının ülke hayvancılığına darbe vuracağını, kırmızı etten besicilerin kâr etmediğini, aracıların kazançlı çıktığını söyledi.

Muş'ta besicilik yapan bir kişi ise elindeki büyükbaş hayvanları satamadığından yakınarak, ithal et getirtilmesinin çözüm olmayacağını, kilosunu 15 TL'ye sattıkları etin aracılar yüzünden marketlerde 45 liraya çıktığından şikayet ediyor. Ailelerinin geçimini hayvancılıkla sağladıklarını söyleyen besiciler, ithal et kararı ile bunun da ellerinden alındığını söylüyor.

Vatandaşın "İthal et" konusunda soru yağmuruna tuttuğu müftülükler ise yetkililerin, ithal edilecek etin İslami usullere göre kesildiğini belirtmesi, sertifika istemesi ve bu konuda vatandaşa güven vermesi gerektiğini söylüyor. İslamiyet'te güvenin esas olduğunu söyleyen müftülükler, yetkililerin bu konuda açıklama yapmaması veya güven sağlayamaması durumunda ise ithal et tüketmekten kaçınmak gerektiğini vurguluyor. İslami esaslara göre kesilmemiş hayvanın etini tüketmenin haram olması nedeniyle bu konudaki şüphelerin de giderilmesi gerekiyor.

Spekülasyon büyük şehirlerde yapılıyor
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Gökhan Günaydın da, Türkiye'de et fiyatlarının bir spekülasyon sonucu arttığının doğru olduğunu, ancak bu spekülasyonun kaynağını üretici fiyatlarında aramamak gerektiğini belirterek, "Bu spekülasyonun kaynağını metropol kentlerdeki tedarikçilerde aramak gerekir" dedi.
Et Balık Kurumu Genel Müdürlüğü'ne canlı sığır ve sığır eti ithalatı izni veren kararı eleştiren Günaydın, kararla Türkiye'nin 1998 yılından bu yana hayvan hastalıkları gerekçesiyle izlediği et ithalatı yasağının ortadan kaldırılmış olduğunu kaydetti.

Hayvancılık spekülatörlerin insafına terkedildi
Et fiyatlarındaki artışın ana etkenlerinden birinin yıllardır uygulanan yanlış hayvancılık politikaları ve besicilik sektöründe çok önemli bir denge unsuru olan Et ve Balık Kurumlarına ait kombinaların neredeyse tamamının özelleştirilmesi olduğunu söyleyen uzmanlar, bu etkenler yüzünden sektörün spekülatörlerin insafına terk edildiğine vurgu yapıyor.

Et ve canlı hayvan ithalat kararının da acı sonuçları olabileceğine dikkat çeken besiciler ve veterinerler, ithal et uygulamasının zaten bitme noktasına gelen hayvancılığa telafisi mümkün olamayacak bir darbe vuracağını ifade ediyor.

Et ithalatının şartları?
- Et ve Balık Kurumu, Estonya, Letonya, Litvanya ve Macaristan'dan 4 bin 25 ton kasaplık canlı sığır ithal edecek.

- İthal edilecek canlı kasaplık sığırlar Angus, Hereford, Montofon, Holstein, Simental ırkı veya melezlerinden olacak.

- Sığırların yaşları 16 ay ile 28 ay arasında olacak.

- Sığırların cinsiyeti erkek, canlı ağırlığı asgari 450 kilogram, azami 650 kilogram olacak.

- Hayvanlarda herhangi bir fiziki kusur bulunmayacak.

- Canlı hayvanlar Adana (1750 ton), Ankara (500 ton) ve Sakarya Kombina Müdürlüğü'ne (1775 ton) teslim edilecek.

ABD'de kişi başı tüketim 90, Türkiye'de 12 Kg
ABD'de yıllık kişi başı et tüketimi 90 Kg. Avrupa ülkelerinde 60 Kg. Türkiye'de ise yıllık kişi başı et tüketimi yaklaşık 12 Kg. Tarımdaki nüfusu yüzde 26 olan Türkiye'de 1980 yılında nüfus 55 milyon iken canlı hayvan sayısı 55 milyon idi. 2010 yılına gelindiğinde ise 73 milyonluk Türkiye nüfusuna karşılık canlı hayvan sayısı 34 milyon.

En pahalı eti biz yiyoruz
AB'de etin kilosu 4 dolar, Türkiye'de ise 17-20 dolar aralığında. Türkiye'de küçükbaş hayvanlarda canlı kilogram fiyatı 9 lirayı (5.8 dolar) bulurken mesela ABD'de canlı koyunun kilosu sadece 68 cent (1 lira.) Küçükbaş hayvanların canlı kilogramı Yeni Zelanda'da 0.96 dolar, Avustralya'da 1.04, İran'da 2.75, İngiltere'de 1.67, Hindistan'da 1.74, İspanya'da 1.60 dolar, Almanya'da ise 6 dolar civarında seyrediyor.

"Şarbon" ve "Deli Dana"yı unutmadık
"Şarbon" ve "Deli Dana" hastalıkları nedeniyle ithal et konusunda tecrübeli olan vatandaşlar, helal ve sağlıklı et kıstaslarına riayet edilmemesi konularında da endişe taşıyor. Kırmızı et ithalatı ile kasasını dolduracak olan kimi firmaların haftalar öncesinden hükümetin kararını çıkarmasını beklediği ve içi et dolu gemileri limanlarda beklettiği iddia edilirken ithalatın, besiciliği bitireceği ve yerli üreticiyi perişan edeceği öne sürülüyor.

"At eti" haberleri oyun muydu?
Kırmızı et ithalatçısı lobilerin aylardır sürekli "At ve eşek eti satılıyor" yönündeki haberlerle et fiyatlarındaki artışı hızlandırdığını söyleyen uzmanlar, bu haberlerin abartılarak verilmesi ile gelinen noktada ülkenin "ithal ete mahkum edildiğini belirtiyor. İthalatçı lobilerin ve tonlarca et alarak stoklayan AVM'lerin de et ithalatını desteklediği öne sürülüyor.

Pirinç ve etten sonra sıra tahılda!
2005'te 21,5 milyon ton olan buğday üretimi 2009'da 17 milyon tona düştü.
2005'te 9,5 milyon ton olan arpa üretimi 2009'da 6 milyon tona düştü.
2005'te 2,3 milyon ton olan pamuk üretimi 2009'da 2 milyon tonun altına düştü.
2005'te 520 bin ton kırmızı mercimek üretimi 2009'da 111 bin tona düştü.
2005'te 26 bin ton olan susam üretimi 2009'da 20 bin tonun altına düştü.

Gıda Güvenliği Hareketi Genel Başkanı Kemal Özer: Et dolu gemiler limana geldi bile
"Birkaç aydır et fiyatları hızla artıyor. Artıştan kim ya da kimler sorumlu? Bekleyip bekleyip "ne yapıp edip etin fiyatını düşürün" diyen Başbakanımız, bu yüzden ikna edici değil. Gelen bilgiler doğru ise; bazı çevreler canlı cansız et dolu gemileri limanlara yaklaştırmış bile. Etin fiyatı bu kadar yükselmişken; menşei şaibeli, hastalıklı, yaşlı, niteliksiz, antibiyotik deposuna çevrilmiş hayvan etlerini "sözde helâl" etiketleri ile bize sunarlarsa şaşıracak değiliz."

Doğu Anadolu Tarımsal Üreticiler ve Besiciler Birliği Başkanı Nazmi Ilıcalı: 15 Liraya sattığımız et vitrinde 45'e çıkıyor
"Hükümet spekülatörleri aradan çıkartmak için ithalat sistemi uygulamış ancak çiftçi perişan olmuştur. Allah sonunu hayırlı etsin. Etin fiyatı yükselmedi aslında, etin Türk çiftçisinin elinden çıkışı 15 TL. EBK çiftçiden et alıp kesiyordu, tüketici 15 TL'den EBK'dan alamıyor, reyonlardan 45 TL'ye alıyordu. Tüketici aradaki farkın üreticiden olduğunu zannediyordu. Bu fark eti satanlar veya tüketicinin eti satın aldıkları kişilerden kaynaklandığı ortada. Aracı, arabulucu, komisyoncu!"

Van Ticaret Borsası (VATBO) Başkanı Feridun Irak: Tam dışa bağımlı hale geleceğiz!
"Bu kararla son derece stratejik olan hayvancılık sektörü, kısmen dışa bağımlılıktan, tam dışa bağımlı hale gelecektir. 1980'li yıllara kadar, dünyanın en çok hayvan varlığına sahip olan ve birçok ülkeye canlı hayvan ile et ihraç eden ülke, neden et ithal etme durumuna geldi? Doğru yerde doğru yatırım yapılması ve desteklenmesi halinde, hayvancılık sektörü tekrar toparlanır ve fiyatlar dengelenir. Doğru yer ise çayır ve meraların bol olduğu, hayvancılık için en ideal iklim olan eksi 20 ile artı 30 derece sıcaklık aralığına sahip, Doğu Anadolu Bölgesidir."

Milli Gazete