Hasta Hakları Yönetmeliği Değişti

Sağlık Bakanlığı, "Hasta Hakları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik"le, sağlık personeli tarafından hastaya yapılacak bilgilendirmenin esasları, hastaların hakları ve hastanın uyması gereken kurallar belirlendi. Yönetmelik, Resmi Gazete'nin 8 Mayıs sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Bilgilendirmenin kapsamı değiştirildi

Yönetmelikte, bilgilendirmenin kapsamına ilişkin yapılan değişikliğe göre, hastaya hastalığın muhtemel sebepleri ve nasıl seyredeceği, tıbbi müdahalenin kim tarafından nerede, ne şekilde ve nasıl yapılacağı ile tahmini süresi, diğer tanı ve tedavi seçenekleri anlatılacak. Bu seçeneklerin getireceği fayda ve riskler ile hastanın sağlığı üzerindeki muhtemel etkileri, muhtemel komplikasyonları, reddetme durumunda ortaya çıkabilecek muhtemel fayda ve riskleri, kullanılacak ilaçların önemli özellikleri, sağlığı için kritik olan yaşam tarzı önerileri ve gerektiğinde aynı konuda tıbbi yardıma nasıl ulaşabileceği hakkında bilgi verilecek.

Hastalar sözlü bilgilendirilecek

Bilgi, mümkün olduğunca sade şekilde, tereddüt ve şüpheye yer bırakmadan, hastanın sosyal ve kültürel düzeyine uygun olarak, anlayabileceği şekilde anlatılacak. Hasta, tıbbi müdahaleyi gerçekleştirecek sağlık meslek mensubu tarafından tıbbi müdahale konusunda sözlü olarak bilgilendirilecek. Bilgilendirme ve tıbbi müdahaleyi yapacak sağlık meslek mensubunun farklı olmasını zorunlu kılan durumlarda, bu duruma ilişkin hastaya açıklama yapılmak suretiyle bilgilendirme yeterliliğine sahip başka bir sağlık meslek mensubu tarafından bilgilendirme yapılabilecek. Hastanın kendisinin bilgilendirilmesi esas alınacak. Hastanın kendisi yerine bir başkasının bilgilendirilmesini talep etmesi halinde, bu talep kişinin imzası ile yazılı olarak kayıt altına alınmak kaydıyla sadece bilgilendirilmesi istenilen kişilere bilgi verilecek.

Hasta ikinci görüş almayı talep edebilecek

Hasta, aynı şikayeti ile ilgili olarak bir başka hekimden de sağlık durumu hakkında ikinci bir görüş almayı talep edebilecek. Acil durumlar dışında, bilgilendirme hastaya makul süre tanınarak yapılacak. Bilgilendirme uygun ortamda ve hastanın mahremiyeti korunarak yapılacak. Hastanın talebi halinde yapılacak işlemin bedeline ilişkin bilgiler sağlık hizmet sunucusunun ilgili birimleri tarafından verilecek.

Hasta istemezse yakınlarına bilgi verilmeyecek

İlgili mevzuat hükümleri ve/veya yetkili mercilerce alınacak tedbirlerin gerektirdiği haller dışında; kişi, sağlık durumu hakkında kendisinin, yakınlarının ya da hiç kimsenin bilgilendirilmemesini talep edebilecek. Bu durumda kişinin kararı yazılı olarak alınacak. Hasta, bilgi verilmemesi talebini istediği zaman değiştirebilecek ve bilgi verilmesini talep edebilecek.

Tıbbi müdahalede hastanın rızası zorunlu

Yönetmeliğe göre, tıbbi müdahalelerde hastanın rızası esas olacak. Hasta küçük veya mahcur (hukuken kısıtlı) ise velisinden veya vasisinden izin alınacak. Hastanın, velisinin veya vasisinin olmadığı veya hazır bulunamadığı veya hastanın ifade gücünün olmadığı hallerde bu şart aranmayacak. Sağlık kurum ve kuruluşları tarafından engellilerin durumuna uygun bilgilendirme yapılmasına ve rıza alınmasına yönelik gerekli tedbirler alınacak.

Acil durumlarda rıza aranmayacak

Hastanın rızasının alınamadığı, hayati tehlikesinin bulunduğu ve bilincinin kapalı olduğu acil durumlar ile hastanın bir organının kaybına veya fonksiyonunu sürdüremez hale gelmesine yol açacak durumun varlığı halinde, hastaya tıbbi müdahalede bulunmak rızaya bağlı olmayacak. Bu durumda hastaya gerekli tıbbi müdahale yapılarak, durum kayıt altına alınacak. Ancak bu durumda, mümkünse hastanın orada bulunan yakını veya kanuni temsilcisi; mümkün olmadığı takdirde de tıbbi müdahale sonrasında hastanın yakını veya kanuni temsilcisi bilgilendirilecek. Ancak hastanın bilinci açıldıktan sonraki tıbbi müdahaleler için hastanın yeterliliği ve ifade edebilme gücüne bağlı olarak rıza işlemlerine başvurulacak.

Hastanın uyması gereken kurallar da belirlendi

Hastanın sağlık hizmeti alırken uyması gereken kurallar da yönetmelikte yer aldı.

Buna göre, hasta başvurduğu sağlık kurum ve kuruluşunun kural ve uygulamalarına uygun davranacak ve katılımcı bir yaklaşımla teşhis ve tedavi ekibinin bir parçası olduğu bilinciyle hareket edecek. Yakınmalarını, daha önce geçirdiği hastalıkları, gördüğü tedavileri ve tıbbi müdahaleleri, varsa kullandığı ilaçları ve sağlığıyla ilgili bilgileri mümkün olduğunca eksiksiz ve doğru olarak verecek.

Hak ihlalinde hasta ileşitim birimine başvurulacak

Hasta, hekim tarafından belirlenen sürelerde kontrole gelmesi ve tedavisinin gidişatı hakkında geri bildirimlerde bulunacak. Randevu tarih ve saatine uyacak ve değişiklikleri ilgili yere bildirecek. İlgili mevzuata göre öncelik tanınan hastalar ile diğer hastaların ve personelin haklarına saygı gösterecek. Personele sözlü ve fiziki saldırıya yönelik davranışlarda bulunmayacak. Haklarının ihlal edildiğini düşündüğünde veya sorun yaşadığında hasta iletişim birimine başvuracak.

Hasta hakları birimleri, hasta iletişim birimine dönüştürülecek

Öte yandan, yönetmeliğe eklenen geçici madde ile sağlık kurum ve kuruluşları bünyesinde bulunan hasta hakları birimleri, en geç üç ay içerisinde hasta iletişim birimine dönüştürülecek. Bünyesinde hasta iletişim birimi bulunmayan sağlık kurum ve kuruluşları en geç altı ay içerisinde bu birimi kuracak.

İl sağlık müdürlüğü bünyesinde hasta hakları kurulu oluşturuluncaya kadar mevcut hasta hakları kurulları görevine devam edecek. Bu maddenin yayımı tarihinden itibaren en geç altı ay içerisinde il sağlık müdürlüğünce kurul oluşturulacak. İl sağlık müdürlüğü bünyesinde kurul oluşturulduğu tarihte mevcut hasta hakları kurulu ve üyelerinin görevi sona erecek.