Çerkez Reşit Bey ve Çerkez Ethem Kimdir?

Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç'ın "hain olup olmadıklarını tespit için araştırma komisyonu kuralım" sözleriyle tekrara gündeme gelen ve Çerkes Ethem'le birlikte anılan Çerkez Reşit Bey kimdir?

Bursa Cerkez Kultur Derneginin Merinos Ataturk Kongre ve Kultur Merkezi'nde (AKKM) duzenledigi "Kafkas Diasporasi 8'inci Yilin En iyileri Odul Toreni"nde yaptigi konusmada, 35 yildir gittigi her yerde, toplantida, mitingde esinin Cerkez oldugunu soyledigini, kendisinin de Cerkez damadi olmaktan seref duydugunu ifade eden Bülen Arınç  "Cerkez Ethem ve Cerkez Resit beyle ilgili 'vatan hainligi' konusu aci bir tartismadir." dedi.

Çerkes Ethem'i herkes bilir ama Çerkes Reşit Beyi bilen pek kimse yoktur. Hatta Çerkeslerin pek çoğu bile Çerkes Reşit Beyi bilmez.

Çerkes Reşit Bey kimdir?

Çerkes Reşid Bey 1877'de doğdu. 1920'de kurulan ilk Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde Saruhan (Manisa) Milletvekili oldu.

Aynı dönemde önce ağabeyi Çerkes Ethem hain ilan edildi. Ardından Çerkes Reşid Bey'de hain ilan edildi ve 8 Ocak 1921’de milletvekilliği düşürüldü.

Aynı günlerde Ankara İstiklal Mahkemesi tarafından idama mahküm edildi. 
İdama mahkum edilince yurtdışına (Yunanistan'a) kaçmak zorunda kaldı.
Daha sonra 150'likler listesine alınan Çerkes Reşit Bey bu yüzden çok uzun yıllar Amman'da yaşamak zorunda kaldı.
1950'de Türkiye'ye döndü. Çerkes Reşit Bey 1951'de öldü.

Çerkez Ethem kimdir?
 

Bu maddedeki bazı bilgilerin kaynağı belirtilmemiştir. Ayrıntılar için maddenin tartışma sayfasına bakabilirsiniz.Maddeye uygun biçimde kaynaklar ekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

Çerkes Ethem (1885, Bandırma - 1950, Amman), Türk Kurtuluş Savaşı'nda Kuva-yi Milliye birliklerinde komutandır.

1880 yılında Bandırma'da doğdu. Bandırma'nın bir köyü olan Emreköy'e yerleşmiş Şapsığ Çerkes boyundan, Ali Bey'in beş oğlunun en küçüğüydü. Ağabeyleri, İlyas ve Nuri beyler, Rum eşkıyalarıyla çarpışırken ölmüşler, Reşit ve Tevfik beyler de 1901 ve 1902 yıllarında Harbiye'yi bitirerek subay çıkmışlardı. Reşit Bey çeşitli cephelerde çarpıştı, Son Osmanlı Meclis-i Mebusan'ına Saruhan Saruhan (şimdiki Manisa) Mebuslu olarak katıldı, oradan Birinci TBMM'ye geçti.

Çerkes Ethem, evden kaçarak Bakırköy Süvari Küçük Zabit Mektebi'ne girdi. Balkan Savaşı'nda Bulgar cephesinde yaralandı. Kıdem zammı ve madalya aldı. I. Dünya Savaşı'nda Eşref Kuşçubaşı'nın yönettiği Teşkilat-ı Mahsusa ile birlikte İran, Afganistan ve Irak'a yapılan akınlara katıldı. Yaralanarak savaş sonunda köyüne çekildi.

15 Mayıs 1919'da İzmir'in işgali üzerine, vatan savunmasına başlamak için vurucu güç olarak Kuva-yi Seyyare'yi kurdu ve "Umum Kuva-yi Milliye Komutanı" ve Ankara'daki 20. Kolordu'nun Komutanı olan Ali Fuat Paşa ile istişare ederek İngiliz ve Yunan birliklerinin ilerlemesine karşı gerilla operasyonları düzenledi.

Düzenli ordu kurulana dek TBMM'ye karşı girişilen ayaklanmaları bastırdı. Anzavur Ayaklanması, Çopur Musa Ayaklanması ile Gerede ve Yozgat isyanlarını bastıran Çerkes Ethem'in isyancıları yargılamadan derhal infaz etmesi TBMM üyeleri ve İstiklal Mahkemeleri tarafından onaylanmıyordu.
1920 yılının sonunda 20. Kolordu ve Komutanı Ali Fuat Paşa ile birlikte Gediz Muharebeleri'ne katıldı ve TBMM kuvvetleri, Gediz'i geri alarak, İzmir'in İşgali'nden sonra ilk defa Yunanlıların işgal ettikleri bir bölgeden geri çekilmelerini sağladılar.

Gediz Muharebeleri'nden sonra komuta kademesiyle yaşadığı anlaşmazlıklar ve düzenli ordu birliklerine katılmak istememesi yüzünden isyan etti. 14 Ocak 1921'de Refet Bey öncülüğündeki birliklerce Çerkez Ethem birliklerine harekat düzenlendi.[2] 21 0cak 1921'de büyük bir çarpışma yaşanmadan, Çerkez Ethem'in birlikleri teslim oldu. Ethem'in kendisi, kardeşleri ve küçük bir grup yandaşı Yunanistan'a sığındı. Kurtuluş Savaşı'nın bitiminde, yardımcıları ve yakınları ile birlikte vatan haini ilan edildi. Yüzellilikler ismiyle anılan, ve ülkeye girmesi yasaklanan kişilerden oluşan listede yer aldı. Savaştan sonra Ürdün'e geçti ve 1950 yılında Amman'da vefat etti.