Antibiyotik Hangi Durumlarda Kullanılır?

Ufak bir soğuk algınlığında hemen antibiyotik kullanılır mı? Gereksiz kullanılırsa ne olur? 

Yaşadığımız şu soğuk kış günlerinde, ani hava değişikliklerine çocukların toleransı daha azdır. Bu durum hastalıklara yakalanma risklerini artırır. Hastalıklarla beraber bilinçsiz kullanılan antibiyotikler, direnç oluşturuyor ve gelecekte karşılaşılacak hastalıkların tedavisini zorlaştırıyor.

Antibiyotik hangi durumlarda kullanılır

Enfeksiyon hastalıkları genellikle bakteri ya da virüs kaynaklıdır. Gribal enfeksiyonlar, nezle, suçiçeği, kabakulak gibi hastalıklar virüs kaynaklıdır (viraldir). Viral hastalıklarda antibiyotik kullanmak gereksizdir, tedavi edici değildir. Bu tür hastalıklarda bağışıklık sistemi virüslerle savaşır, destek tedavisi ( bol sıvı alımı, istirahat, gerekiyorsa ateş düşürücü ve ağrı kesici tedavisi ) uygulamak yeterlidir. Çocuklarda 6 ay- 2 yaş arasında yılda ortalama 5-8 kez görülebilen üst solunum yolu enfeksiyonları(ÜSYE); burun akıntısı, hafif ateş, öksürük belirtileri ile ortaya çıkar ve bunlar % 80-90 oranında virüs kaynaklıdır. Bu tür hastalıklarda antibiyotik tedavisi gereksizdir. Bakteri kaynaklı (bakteriyel) hastalıklarda antibiyotik kullanımına yer vardır. Orta kulak enfeksiyonu, bakterilerin sebep olduğu boğaz enfeksiyonları, zatürre, sinüzit ve idrar yolu enfeksiyonu gibi durumlarda antibiyotik kullanılmaktadır. Çocuklarda hastalık etkeninin bakteri olduğu kuvvetle düşünüldüğü veya kanıtlandığı durumlarda doktor önerisi ile antibiyotik başlanmalıdır.

Antibiyotik gereksiz kullanılırsa ne olur

Antibiyotiklerin kontrolsüz kullanımının en önemli sonucu, antibiyotik direnci oluşmasıdır.Antibiyotik direnci, bakterilerin herhangi bir antibiyotiğin varlığına rağmen üreyebilmesi ve enfeksiyon yapabilmesidir. Bunun sonucunda ise, daha sonra antibiyotiğe ihtiyaç duyulduğunda, bu antibiyotikler işe yaramazlar. Gereksiz antibiyotik kullanımı, insanlarda olması gereken yararlı bakterileri öldürüp, diğer zararlı bakterilerin antibiyotiklere dirençli olarak vücuda yerleşmesine zemin hazırlar. Ayrıca böbrek ve karaciğer fonksiyonlarının bozulmasına, işitme problemlerine, ekonomik maliyete ve önemli yan etkilere yol açabilir.

Antibiyotik kullanımında yapılan hatalar

- Antibiyotik ateş düşürmez. Uygun doz ve şekillerde kullanılan antibiyotik, hastalığın kaynağı olan enfeksiyonu ortadan kaldırdığı için ateş düşer.

- Soğuk algınlığı ve grip gibi viral hastalıklarda antibiyotik alımı gerekmez.

- Antibiyotik ağrı kesici değildir, burun akıntısını, öksürüğü hafifletmez.

- Hekim önerisi olmadan kullanılan antibiyotiğin faydası olmaz, aksine yaygın ve yanlış kullanıldığında hızla direnç gelişir.

- Doktorun önerdiği kullanım süresi bitmeden, çocuk iyileşmeye yaklaşınca antibiyotik kullanımını kesmek hastalık etkeninin yok olmasını engelleyecek ve tekrarlamasına neden olabilecektir.

- Antibiyotiği erken kesmek, antibiyotik direncine sebep olup, aynı hastalık etkeniyle tekrar karşılaşıldığında daha ağır bir antibiyotik kullanmayı gerektirecektir.

Dikkat edilmesi gerekenler

- Doktorunuz antibiyotik önerdiğinde, tedavi talimatlarını dikkatle uygulamalı, çocuğunuzun tedavi sürecini takip etmelisiniz.

- Doz ve zamanlama kurallarına uymalısınız.

- Çocuğunuz iyileşir gibi olunca antibiyotik alımını kesmeyip, doktorunuzun önerdiği süreyi tamamlamalısınız.

- Arta kalan ilacı sonra tekrar kullanmamalısınız.

- Eğer doktorunuz çocuğunuza antibiyotik önermiyorsa, bu konuda ısrarcı olmamalısınız.

Gereksiz kullanımdan uzak durun

Dünya Sağlık Örgütü, antibiyotiklerin yaklaşık % 50'sinin gereksiz yere kullanıldığına dikkat çekiyor. Bu oranın ülkemizde daha yüksek olduğu aşikardır. Bu yıla kadar reçetesiz antibiyotik alınabilmeside bu oranın dünyadaki diğer ülkelere göre daha yüksek olmasının en önemli sebebidir. Antibiyotiklerin gereksiz ve yanlış yere kullanımı ise bakteride direnç oluşturup, bakteri üzerindeki etkisini yok ediyor. Ülkemizin antibiyotik kullanımında üst sıralarda yer aldığını göz önünde bulundurursak, hastalıkların ileri aşamaları ve koruma tedavileri için kullanacağımız antibiyotik sayısını azaltmış olduğumuzu fark ediyoruz. Toplumun ve çocukların sağlığı için, antibiyotik konusunda dikkatli olunmalı, gereksiz ve doktor kontrolü olmaksızın kullanımdan uzak durulmalıdır. Özellikle bebeklerde en güzel antibiyotiğin anne sütü olduğu unutulmamalıdır. Antibiyotik tedavisi ile ilgili doğru karar doktora bırakılmalı, tedavi doktorun önerdiği dozda ve zamanda uygulanmalıdır.

Özetle: Basit bir soğuk algınlığında hemen antibiyotiğe başvurmak doğru değil.