Doğu Kudüs nerede?

Doğu Kudüs nerede? Doğu Kudüs'ün önemi nedir? İstanbul'da toplanan İslam İşbirliği Teşkilatı'nda Filistin'in başkenti olarak ilan edilmesi sonrası en çok merak edilen konu oldu. Peki Doğu Kudüs nerede? Doğu Kudüs'ün önemi nedir? Mescid-i Aksa nerededir?

DOĞU KUDÜS NEREDE, NEDEN ÖNEMLİ?

Doğu Kudüs, 1948 Arap-İsrail Savaşı’nda Ürdün’ün ve 1967’deki Altı Gün Savaşı’nda İsrail’in eline geçen Kudüs’ün doğusudur. İçinde, Eski Şehri ve Yahudilik, İslam ve Hristiyanlıkta kutsal yerler olan Tapınak Dağı, Ağlama Duvarı, Mescid-i Aksa, Kutsal Kabir Kilisesi gibi yerleri barındırır. “Doğu Kudüs” terimi, bazen 1949’dan 1967’ye kadar Ürdün’ün hakimiyeti altında olan fakat 1967’den sonra İsrail hakimiyeti altında Batı Kudüs ile birlikte tek bir belediye altında birleştirilen 70 km²’lik alanı bazen de 1967 öncesi bir Ürdün belediyesi olan 6.4 km²’lik alanı tasvir eder. Filistin Devleti, Doğu Kudüs’ü başkent yapmak istemektedir fakat şu andaki fiili başkenti Ramallah’tır. İsrail ise Kudüs’ün tamamını (hem batı hem doğu) ebedi başkent ilan etmiştir.

1948 Arap-İsrail Savaşı’nın ardından Kudüs ikiye bölündü; Yahudilerin çoğunlukta olduğu Batı kısmı İsrail’in, Müslüman ve Hristiyan Filistinlilerin çoğunluğu oluşturduğu Doğu kısmı Ürdün’ün hakimiyetinde kaldı. Batı Kudüs’te Arapların yaşadığı Katamon ve Malha gibi muhitler zorla boşaltıldığı gibi aynı kaderi Doğu Kudüs’te Eski Şehir ve Silwan muhitlerindeki Yahudiler de paylaştı. 19 yıl boyunca Ürdün hakimiyeti altında bulunan Doğu Kudüs’teki İbrani Üniversitesi’nin bulunduğu Scopus Dağı İsrail hakimiyetindeydi. Scopus Dağı bölgesi her ne kadar coğrafi açıdan Doğu Kudüs’te bulunsa da siyasi açıdan İsrail’in anklavı olduğundan Doğu Kudüs’ün bir parçası olarak sayılmamaktadır.

1967’deki Altı Gün Savaşı’nın ardından Doğu Kudüs ve Batı Şeria İsrail’in hakimiyeti altına girdi. Bundan kısa bir süre sonra, Batı Şeria’daki komşu köylerle birlike Doğu Kudüs ilhak edildi. Kasım 1967’de çıkan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 242 sayılı kararıyla İsrail’e “yakın zamandaki çatışmalar sonucu işgal edilen topraklardan” çekilme çağrısı yapıldı. 1980’de Knesset tarafından çıkarılan Kudüs Yasasıyla “Kudüs’ün, tam ve birleşik bir halde İsrail’in başkenti olduğu” bildirildi ve böylece Kudüs’ün tek taraflı olarak ilhak edildiği resmileştirildi. Bu bildirge Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 478 sayılı kararıyla geçersiz sayıldı.

13 Aralık 2017’de İstanbul’da düzenlenen İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Olağanüstü Zirvesi’nin karar bildirgesinde Doğu Kudüs, Filistin Devleti’nin başkenti olarak ilan edildi ve uluslararası topluma Doğu Kudüs’ün Filistin Devletinin işgal altındaki başkenti olarak tanımaya davet edildi.