Barzani'yi sarsan 5 etken!

Irak’ın kuzeyinde maaşların ödenmemesini protesto etmek için başlayan gösteriler 6. gününe girdi. Kitlesel olarak başlayan ancak son günlerde etkisi azalan gösterilerde birçok siyasi parti binası ve devlet dairesi ateşe verildi, 10’a yakın kişi hayatını kaybetti.

Türk Dışişleri Bakanlığından diplomatik kaynaklar, eylemlerin nedeni ve arkasında yatanları 5 maddede sıraladı.

EKONOMİK SIKINTILAR

Aydınlık, halkı sokağa döken süreci bölgeyi yakından takip eden diplomatik kaynaklara sordu. Sorumuza 5 maddeyle cevap veren kaynaklar, ilk sırada mali sıkıntıların olduğunu bildirdi. Bölgesel Yönetim’de 2014’ten bu yana ekonomik kriz yaşanıyor. Irak anayasasına göre, Erbil yönetimi ülkede elde edilen petrol gelirinden yüzde 17’lik bir paya sahip ancak Nuri el-Maliki başbakanlığı döneminde, kendi başına petrol satması gerekçe gösterilerek, Erbil’in bütçeden alacağı pay 2014’te kesmişti. Haydar İbadi’nin döneminde kısmi uzlaşı sağlansa da Kuzey Irak’ın bağımsızlık girişiminin ardından uzlaşı bozuldu. Erbil yönetiminin resmi verilerine göre, Irak’ın kuzeyinde hükümetten maaş alan yaklaşık 1 milyon 400 bin memur bulunuyor. Diplomatik kaynaklar, memur maaşlarının ödenmemesinin en önemli etkenlerden birisi olduğunu bildirdi.

YÖNETİM SORUNU

Mali sıkıntıların ardından gelen sebeplerden birisi de özellikle ‘bağımsızlık girişimi’nin ardından bölgenin yönetilemez hale gelmesi. Diplomatik kaynaklar, özellikle referandum sonrasındaki durumun halkta tepkiye yol açtığını vurguladı. Referandum girişiminin ardından uygulanan yaptırımlar nedeniyle oklar Bölgesel Yönetim’e çevrilmiş durumda. Ayrıca referandumun ardından Irak ordusu peşmergeye müdahale ederek işgal ettiği topraklardan anayasal sınırlara dönmesini sağlamıştı.

BÖLGESEL FAKTÖR

Diplomatik kaynaklara göre İran’ın, özellikle Süleymaniye’de olduğu gibi, KYB bölgelerindeki etkisi de eylemleri doğuran bileşenlerden biri. KDP’nin ABD ve İsrail’le birlikte çalışması ve bölgedeki bölücü girişimleri İran’ı rahatsız eden konular arasında yer alıyor. Eylemlerin ilk başladığı yerin Süleymaniye olması dikkat çeken unsurlar arasında yer aldı.

İKTİDAR MÜCADELESİ

Diplomatik kaynaklarından alınan bilgiye göre eylemlerin destekçilerinden biri de NRT TV’nin sahibi Şahsuvar Abdülvahit. Abdülhavit’in Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi Başkanı olmak istediğini söyleyen kaynaklar, “Hükümeti yıpratmak için eylemlere ciddi destek veriyor” ifadelerini kullandı. Bağımsızlık referandumuna karşı yayınlar yapan NRT TV, Bölgesel Yönetim’in ciddi baskısı altında kalmıştı. Son olarak, Bölgesel Yönetim Gençlik ve Kültür Bakanlığı tarafından yapılan yazılı açıklamada, halkı hükümete karşı kışkırtmak ve şiddete teşvik etmesi nedeniyle NRT TV’nin Kürtçe ve Arapça yayınının bir hafta durdurulmasına karar verildi. NRT TV’nin Facebook hesabından yapılan açıklamada, güvenlik güçlerinin televizyonu basıp yayını kestiği, bazı çalışanlarının da gözaltına alındığı kaydedildi. Kanalın sahibi ve Yeni Nesil Hareketi Başkanı Şahsuvar Abdulvahid ise, başsavcılık tarafından hakkında açılan dava nedeniyle Süleymaniye Havalimanı’nda gözaltına alındı. Yeni Nesil Hareketi Üyesi Habad Nevzad, “Avrupa’dan döndükten sonra Şahsuvar Abdulvahid, havalimanında güvenlik güçlerince gözaltına alındı ve şu anda nerede olduğunu bilmiyoruz” ifadelerini kullandı.

BAĞDAT’IN ETKİSİ

Diplomatik kaynaklara göre eylemlerde Bağdat’ın rolü olduğuna dair de söylentiler var. Bağımsızlık referandumu girişiminin ardından Irak Başbakanı Haydar İbadi’nin emriyle ordu 16 Ekim’de Kerkük’ten başlayarak peşmergeyi püskürtmüştü. Bundan sonra İbadi, Erbil’den havalimanı ve sınır kapılarının Merkezi Hükümete devrini istedi. Havalimanı ve kapılardan bazıları hâlâ Barzani’nin kontrolünde. Öte yandan Irak Başbakanı Haydar İbadi, önceki gün yaptığı açıklamada, “Kuzey’deki gösteriler, Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin yanlış siyasetinden kaynaklanıyor. Merkezi Yönetim’in görevi, ülkenin tümünü ve her yerindeki vatandaşların can ve mal güvenliğini korumak. Göstericilere zarar verilmesi halinde müdahalede bulunuruz” demişti.