Türk dilini aydınlatacak yeni yazıtlar

Günümüzde Karabalgasun denilen Uygur Kağanlığının başkenti Ordubalık şehrinin güneyindeki Dörnbelgin bölgesinde 2006 yılından beri sürdürülen kazı çalışmalarında söz konusu mezarlarda Orhun abidelerinde kullanılan Göktürk harfleriyle yazılmış bir yazıt bulundu. Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof.Dr. Şükrü Haluk Akalın "bu iki satırlık metinin Türk dili tarihi açısından son derece önemli bir buluş olduğu" değerlendirmesini yaptı.

Akalın, AA'ya verdiği demeçte, "Söz konusu yazıtın okunması çalışması sürmektedir. Yazıtın okunmasıyla Türk dili tarihi açısından önemli bilgiler elde edileceğine inanıyoruz" diye konuştu.

Akalın, o zamanki adıyla Ötüken bölgesi denilen bu bölgede bulunan anıt mezarlarda kağanların, prenslerin ve şehzadelerin gömülü olduğunun düşünüldüğünü ifade etti.

-Mezarlardaki malzemeyle Ordubalık'takiler aynı-

Akalın, kurganların bulunmasıyla ilgili bilgiyi Moğolistan'ın başkenti Ulanbator'da düzenlenen ''Türk Kültürünün Gelişme Çağları: Başlangıç ve Yazıtlar Çağı'' temalı uluslararası toplantıda Moğol uzman Ankbayar Batsuuri'nin verdiğini aktardı.

Moğol uzman Ankbayar Batsuuri, kazı yerinde AA muhabirine söz konusu kazı çalışmasının Moğolistan ile Çin arasında imzalanan kültür anlaşması çerçevesinde yürütüldüğünü ve civarda 30 kadar benzer mezar bulunduğunu açıkladı.

Batsuuri, türbelerde bulunan tuğla, kaplama ve taş gibi malzemeler ile işçiliğin Karabalgasun'dakilerle birebir aynı olduğunu vurguladı. Moğol uzman 2007 yılında buldukları bir oka yapıştırılmış kemik üzerinde şahıs adı yazılı olduğunu ve iki satırlık metni ise bu yaz bulduklarını anlattı.

-"Türklerin yerleşik medeniyet olduğunun göstergesi"-

Akalın, burada yapılan kazıların, Türk kültürü açısından en önemli özelliğinin Türklerin göçebe diye nitelendirilmesine karşın yerleşik bir medeniyet olduğunu ortaya koyması olduğu görüşünü dile getirdi.

Karabalsagun, yani Ordubalık şehrinde yerleşik bir medeniyet ortaya koyulduğunu gördüklerini kaydeden Akalın, "Burada Türklerin kağanlık dönemine ait kale duvarlarıyla, şehirleriyle ve bu şehirde yaşayan insanların ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri her türlü mekanla başlı başına bir uygarlık olarak, Türk uygarlığı olarak karşılarına çıktıklarını" söyledi.

Göçebe teriminin ancak bir yaşam tarzı olarak bir diyardan başka diyara gidip yaşayan topluluklar için kullanılabileceğini savunan Akalın, "Ama burada Türk uygarlığının yerleşik bir medeniyet kurduğunu açıkça görebiliyoruz" dedi.

Zamanında eni 25, uzunluğu ise 45 kilometre olan Karabalgasun yerleşim alanının kalıntıları 2004 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirasları Listesi'ne dahil edildi ve koruma altına alındı.

"Moğolistan'da toprağı kazdığımızda Türk dilinin ve uygarlığının izleri ortaya çıkıyor" diyen Akalın, şu anda Moğolistan'da Türkçe ile yazılmış 150 civarında yazıt, anıt ortaya çıkarılmış bulunduğunu belirtti.