10 maddede ittifakın şifreleri

Seçim sistemini, siyasi gelenekleri, oy verme usullerini kökten değiştiren bir düzenleme ile karşı karşıya olduğumuz için bu uzlaşmanın tarihi bir niteliği olduğunu belirtelim.

Peki, Çarşamba günü Meclis’te görüşmeleri başlayacak olan yasa, içeriğinde neleri barındırıyor.

Maddeler halinde şöyle özetleyebiliriz:

1-İttifak için Seçim kanunu ve siyasi partiler yasasında değişiklikler yapılacak.

2-Seçmenin tercih yapacağı oy pusulalarında ‘tek mühür’ prensibi uygulanacak.

İttifak yapacak olan partiler seçim protokolünü imzaladıktan sonra seçmenin huzuruna çıkacak.

3-Tek mühür dediğimiz şu: Oy pusulasında ittifakın paydaşları olan partilerin isim ve amblemleri açık bir şekilde yer alacak. İki parti ittifak yapmışsa bu iki partiye verilen oyların toplamı ittifakın toplam oyları olarak sayılacak.

4-Somut örnek verelim. Diyelim ki 2019 seçimlerine AK Parti MHP ittifak yaparak girdi. Bu durumda oy pusulasında bu iki partinin de isim ve amblemi yer alacak. Seçmen kendi tercihini belirttikten sonra bu iki partinin hem kendi başlarına aldıkları oyla belli olacak, hem de ikisinin toplamıyla ittifak oyları ortaya çıkmış olacak.

5-Tek mühür prensibi Cumhurbaşkanlığı ve Meclis seçimlerini birlikte kapsıyor.

Yani seçmen mührü bir kere kullanacak. İttifakın toplam oyları cumhurbaşkanı adayının alacağı oy oranını da belirlemiş olacak.

6-MHP, ittifakın iki parti ile sınırlı olmasını isterken, ittifaka dahil olmayı arzu eden parti/partilerin liste çalışmalarında birlikte hareket etmek istediği parti ile müzakere yaparak dolaylı yoldan ittifaka katılmasını öneriyordu. Ak Parti ise, üçüncü, dördüncü partilerin de ittifak kapsamında yer almasını tercih ediyordu. Bu konu, Erdoğan/Bahçeli zirvesine bırakıldığı için, oradan nasıl bir karar çıkacağını taslak meclise sunulduktan sonra öğrenebileceğiz.

7-Seçim barajı daha önce de açıklandığı üzere yüzde 10 da kalıyor. Buna karşılık, seçim sisteminde dar bölge ya da daraltılmış bölge sistemini getiren bir değişikliğe gidilmiyor.

8-Seçim ittifakı yerel seçimleri kapsamıyor. Ancak komisyon müzakerelerinde uyum yasaları çerçevesinde yerel seçimleri ilgilendiren konularda da çalışmalar yapıldı. Dolayısıyla yerel seçimler bahsi bu bağlamda müzakere edilmiş oldu.

9-İttifakın kapsamı paydaş partilerin illerden çıkaracağı milletvekili sayılarında da bir ortaklık öneriyor. Diyelim Konya’da Ak Parti ve MHP yüzde 85 oy aldı, milletvekili dağılımı bu oran baz alınarak yapılacak.

İttifakı oluşturan partilerin milletvekili dağılımı da toplam oylar üzerinden yapılmış olacak.

10-İttifak anlaşmasının bu yönü, meclis dağılımında ittifakın küçük partnerini önceki sisteme göre daha avantajlı hale getirecek. Bir anlamda Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde kendi adayını çıkarmayacak olan parti, bu fedakarlığının karşılığında Meclis’te daha güçlü bir pozisyon elde etmiş olacak.

Mehmet Acet