'Tarih ibretler aynasıdır'

Konya Aydınlar Ocağı’nda, Prens Sabahattin’in Âdem-i Merkeziyetçilik fikrinden yola çıkarak son açılımla ilgili açıklamalar yapan araştırmacı-yazar Mustafa Azılıoğlu, “Kürt Açılımı, Ermeni Açılımı ve Alevi Açılımı, devleti ayakta tutmak ve parçalanmayı önlemek için yapılan bir açılımdır” dedi.

Sille Kültür Evi’nde düzenlenen Salı Sohbeti’nde; “Sultan Vahidettin’in Vatandan Ayrılışı Münasebetiyle Prens Sabahattin’in Fikirleri ve Siyasi Mücadelesi”ni dile getiren yazar Mustafa Azılıoğlu, Prens Sabahattin’in, 1877’de İstanbul’da doğduğunu ve 1948’de İsviçre'nin Nechautel kentinde çok perişan bir vaziyette öldüğünü, üç sene bir tabutun içinde bekletilen cenazesinin 1951’de İstanbul’a getirilerek Eyüp mezarlığında babasının kabri yanına defnedildiğini kaydetti. Sosyolog ve siyaset adamı Prens Sabahattin’in Padişah Abdülmecit’in kızı ve II. Abdümecid’in kardeşi Seniha Sultan ile Damat Mahmut Celaleddin Paşa’nın oğlu olduğunu belirten Mustafa Azılıoğlu, II. Abdülhamid’le bazı noktalarda anlaşamayarak gözden düşen ve baskı altında tutulan Mahmut Celalettin Paşa’nın, 1899 yılında Fransa’ya kaçarken çocukları Sabahattin ve Lütfullah’ı da yanında götürdüğünü, Sabahattin’in Teşebbüsi Şahsî ve Âdemî Merkeziyet Cemiyeti'ni kurduğunu ve 1906 yılında Terakki dergisini yayımlayarak, yönetimde ademi merkeziyet ve iktisatta teşebbüsî şahsî ilkelerini savunduğunu dile getirdi. Azılıoğlu, Âdem-i Merkeziyetçilik fikrinin, merkeze bağlı yerinden yönetim ve yerel yönetimler olduğunu ve eğitimde bireyi esas tutan bir fikir olduğunu kaydeden Azılıoğlu, bu fikri ANAP ve AKP’nin savunduğunu ifade etti.

FRANSIZ İHTİLALİ VE AÇILIM

Fransız İhtilâli (1789 – 1799) ile monarşinin devrilip yerine cumhuriyetin ikame edildiğini ve sloganlarının “Hürriyet-Adalet-Eşitlik” olduğunu belirten yazar Azılıoğlu, “Fransız İhtilâlini anlamadan günümüzdeki açılımı anlamamız mümkün değildir” diyerek bu ihtilalle ortaya atılan milliyetçilik ilkesinin, Osmanlı’nın parçalanmasında çok etkili olduğunu belirtti. Fransız Devrimi’yle başlayan milliyetçilik akımını savunan Osmanlı aydınları arasında Namık Kemal, Şinasi ve Ali Suavi’yi sayan Azılıoğlu, Arnavut aydınlarının da bundan çok etkilendiğini dile getirdi. Osmanlı’daki parçalanmanın siyasî, iktisadî ve dinî olarak ortaya çıktığını kaydeden Azılıoğlu, 1838’de imzalanan Balta Limanı Antlaşması ile Osmanlı’nın sanayisinin çöktüğünü, bunun günümüzdeki karşılığının Tansu Çiller döneminde imzalanan Gümrük Antlaşması olduğunu belirterek “Bu iki antlaşma yapılmasaydı, Osmanlı ve Türk sanayisi daha iyi durumda olabilirdi” diye konuştu.

Sözlerine “Laiklik düşüncesi de Fransız İhtilâli’nin bize kazandırdığı bir argümandır” şeklinde devam eden Azılıoğlu, Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı, 1. Meşrutiyet ve 2. Meşrutiyet’in ilânlarının açılımı ifade ettiğini ve o dönemde; Osmanlı’nın parçalanması ve bölünmesini önlemek adına Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük, Batıcılık ve Âdem-i Merkeziyetçilik fikirlerinin ortaya atıldığını söyledi. Bu fikirlerin Osmanlı’nın ayakta kalmasını önlemeye yetmediğini sözlerine ekleyen Azılıoğlu, günümüzde de bu felsefelerin yerini başka felsefelerin almaya başladığını belirterek şöyle konuştu: “Bildiğiniz gibi Batı’nın ileri sürdüğü bir Şark Meselesi vardı. Daha sonra ortaya Kürt meselesi atıldı. Merkezi idare zayıfladıkça küresel güçler hemen devreye giriyor. Balkan bozgunuyla birlikte 22 milyon metrekarelik Osmanlı toprak parçası 1 milyon metrekarenin altına düştü. O zamanki Osmanlı nüfusu 10 milyondu. Bugünkü nüfusumuz ise 70 milyon. Günümüzdeki Ermeni açılımı, Kürt açılımı, Alevi açılımı gibi ortaya atılan ve sonra “Demokratik Açılım” olarak sunulan gelişmeler; devleti ayakta tutmak, parçalanma ve bölünmeyi önlemek için yapılan ve onlara; “biz sizi kabul ediyoruz” anlamına gelen girişimlerdir.”

Daha sonra soru-cevap kısmında, kendisine sorulan soruları cevaplandıran Azılıoğlu, diğer açılımların başarılı olmadığı ve felaketle sonuçlandığının hatırlatılması üzerine “Umarım son açılım başarılı olur. Bu da yöneticilerin geçmişten aldıkları/alacakları derslere ve takip edecekleri siyasete bağlı” dedi.