Efsane gerilla lideri Che’nin tunç heykelinden sağa dönüp, yoksulluğun hüküm sürdüğü sokaklardan geçtim, bir şirkette aylık 200 TL maaşla geçinmeye çalışan iki gençle konuşurken sordum bu soruyu: “Bu devrimi neden yaptınız o zaman?”

Mutsuz, fakir, özgürlükleri kısıtlanmış, devlet baskısı altında ve çaresizdi bu gençler. Che anıları ve destansı devrim hikayeleri çok hoş da, Küba devrimi halkını mutlu eden bir devrim olmadı sonuçta. Solun Küba romantizmini yıkmak istemem ama gerçek öyle roman tadında değil Küba’da.

KÜBA VE İRAN BENZERLİĞİ

Batista diktatörünün zorbalığı, yolsuzlukları, ‘ABD uşağı’ olması ve vatandaşlarına zulmetmesi nedeniyle halk isyan bayrağı açmıştı. Castro da isyanın önüne geçip, liderlik etmişti. Ama şimdi Küba halkı neden mutlu değil?

Şaşırtıcı bir şey ama Havana’nın eski sokaklarında dolaşırken, sürekli aklımda İran vardı. Çünkü dünyada son halk devrimi İran’da olmuştu. Şah Rıza Pehlevi zorbalığı, yolsuzlukları, ‘ABD uşağı’ olması ve vatandaşlarına zulmetmesi nedeniyle halk isyan bayrağı açmıştı. Humeyni de isyanın önüne geçip liderlik etmiş ve Şah devrilmişti.

Solun Küba romantizmi gibi biz İslamcıların da ‘İran romantizmi’ olmuştu bu devrimden sonra. Mutluyduk. Bizim de sahipleneceğimiz bir halk devrimi vardı yani!

Devrimin 10. yılında, 1989’da İran’a gittiğimde, bizim hayal ettiğimiz ‘Asrı Saadet’e benzer bir hayatın olmadığını, oraya giden birçok kişi gibi ben de hemen anladım tabii. Daha dramatiği şuydu ki, İran mezhep ihraç etmek için uğraşıyordu. Hayal kırıklığımız, solcuların Rusya ve Küba hüsranından daha derin olmuştu.

DAVA ARKADAŞINI HAPSEDEN LİDER

İran devriminin ilk kırılma noktası ve herkesi rüyadan uyandıran olayı, devrimin en önemli ikinci adamı ve Humeyni’den sonra İran’ın başına geçecek olan Ayetullah Muntazeri’nin “dava arkadaşı” tarafından tasfiye edilmesi oldu.

Zira Muntazeri, devrimin hiç de hayal ettikleri gibi sonuçlar doğurmadığını söyleyip, gidişatı eleştirmişti:

“Ne yazık ki iş yapmak ve devrimin değerlerini korumak yerine slogan attık. Halka değer vermek ve onu söz sahibi yapmak yerine halkın zeki ve aktif güçlerini hayal kırıklığına uğrattık. Bu yüzden şimdi öyle bir noktaya geldik ki, yönetimde kalabilmek için ilk sloganlarımızın ve değerlerimizin karşısında durmak zorunda kalıyoruz.

İran hükümetinin ayakta kalması gerekçesiyle ahlaki ve İslami değerler ihlal edilemez. Söz konusu değerler, uğruna devrim yaptığımız ve halka sloganlarımızla vaat ettiğimiz değerlerdir. Devlet bir vasıtadır, gaye değil. Değerler gayedir” (Hakan Albayrak 01.01.2018 Karar Gazetesi).

Devrimin karizmatik ve tartışmasız lideri Humeyni bu eleştiriden sonra, 1989 yılında Muntazeri’yi istifa ettirdi ve göz hapsine aldı. İşte devrimin tılsımı ve büyüsü de yol arkadaşına yapılan bu haksızlıkla bozulmuş oldu. Humeyni aynı yıl vefat etti. Yerine bugünkü lider Hamaney geçti. Ve devrim bundan sonra, Humeyni’nin bile hayal ettiğinden öteye, katı bir “dini Baas” rejimi versiyonuna savruldu.

Bugün devrimin en önemli isimleri eski cumhurbaşkanları, meclis başkanları, başbakanları göz hapsinde, siyaset yapmaları yasak. Ne adına? Devrimi ve iktidarı korumak adına!

YOZLAŞSA BİLE REJİMİ SAVUNMAK

İran’da elitist Şah ve onun burjuvazisine isyan eden ‘devrimciler’, bugün mollalardan, devrim muhafızlarından ve Hamaney’e sadık adımlardan kurulu kendi çarpık burjuvazisini doğurdu.

Şahın yolsuzluklara boğulmuş, çürümüş sistemine isyan eden ‘devrimciler’, bugün yolsuzluğu kurumsal (hem de dini müessesler dahil) hale getirdi. Yozlaşmış rejimi savunmayı da kutsal bir göreve dönüştürdüler.

Bugün İran içinde yaşanan protestoların büyük kısmı, Reşd, Kermanşah, Dorud gibi fakir; Meşhed, Kum gibi dini sembolizmin en önemli şehirlerinde oluyor.

Trajediye bakın ki, dini bir devlet olduğunu söyleyen İran’da, yüksek faizle para alıp satan finans (banker) kurumlarına para kaptıran halk ilk protestoyu başlattı.

‘İslam devletinde’ on binlerce aile devletten düşük faizle kredi alıp, yüksek faizden bu bankerlere satarak geçimini sağlıyordu. Sonunda sistem iflas etti ve yüzbinlere varan insan mağdur oldu. İşte protesto burada başladı, sonra rejimin diğer tüm baskıcı uygulamalarına yayıldı.

ŞAHI ARATIR HALE GELMİŞ BİR DEVRİM

Şimdi o gösterilerde atılan sloganlar, bence devrimi yapanlar için ibret verici:

“Suriye’yi bırakın, derdimize çare bulun, İslam’ı basamak yaptınız bizi zelil ettiniz, Biz devrim yaptık ne büyük hata yaptık” (iramcenter.com).

Devrimden bu yana birçok protesto gösterisi oldu ama ilk kez bir gösteride şu slogan atıldı:

“Şahı olmayan İran’da hesap kitap da olmaz. Rıza Şah ruhun şad” (iramcenter.com).

Şah rejimini özleyecek hala gelmiş İran halkının, neden bu duruma geldiğini anlamak yerine, sertlik yanlısı Hamaney bu gösterileri düşmanlarının yaptırdığını iddia ederek, sert biçimde protestoları bastırma sinyali verdi.

Oysa kısa süre önce Cumhurbaşkanı Ruhani, halkın gösteri hakkı olduğunu, bunları dış güçlerin yönlendirmediğini söylemişti.

Rejim şimdi kendi içinde çatışacak. Bu da iyiye işaret değil.

Küba’da sorduğum soruyu şimdi bir kez daha sorabilirim:

Bu devrimi neden yaptınız o zaman?