Yazacaklarımın uçuk bulunacağını bildiğim için yazıma böyle bir başlık koydum.

Teknoloji gerektiren ürünlerini yabancı markalarla üreten iş adamları, eserlerinin değeri kullandığı dip notlarıyla ölçülen bilim adamları, önerdikleri yönetim biçimleri için gelişmiş dedikleri ülkeleri örnek gösteren yazar ve politikacıları, büyümek için bir güce katılmak gerektiğini söyleyenlerin çok, bize katılın diyenlerin hiç olmadığı bir ülkede kendine özgü bir yönetim modeli teklif etmek sadece bir fantezi sayılır. Buna rağmen bir öneride bulunacağım.

Bir ülkede neyi savunuyorsak bunu koruyacak bir gücün olması gerekir. Özgürlük , güvenlik , refah,eğitim sadece kağıt üzerine yazmakla sahip olunamaz. Bunu koruyacak bir güce ihtiyaç vardır ve bu güç devlettir. Bu nedenle hem devleti zayıflatmak hem de bunları istemek çelişkidir. Öyle bir devlete sahip olunmalı ki hem çok güçlü olsun hem de kendi değer yargılarını değil var olan kuralları en iyi biçimde uygulasın. Askeri iyi savaşsın, yargıcı adil ve tarafsız olsun, bürokrasisi işleri kolaylaştırsın, eğitimcisi şartlanmış bireyler yerine düşünen kişiler yetiştirsin.

Bu devletin ilkelerini kim belirleyecek sorusu cevaplandırılmadığı için siyaset ve yönetim uyumlu olmak yerine bir çatışma alanına dönüşüyor. Kutsallaştırılmış milli irade, yani halkoyuyla seçilenlerin mutlak egemen olmaları gerektiğini savunanların yanında devleti kuranların koyduğu ilkelerin değiştirilemeyeceğini savunanlar da var.

Halkın düşüncelerine saygı göstermek gerekir ama onun her şeyin en doğrusunu bildiği şüphelidir. Bu halkı küçümsemek değildir. Günlük kaygıları ve sınırlı bilgisiyle son derece karmaşık sorunları çözebilecek bir kadroyu seçeceği iddiası onu yüceltecek bir övgüden ileri gitmez. Buna karşılık devleti kuranların her şeyin en doğrusunu bildikleri, hiçbir yabancı güçten etkilenmedikleri düşünülemez. Ayrıca bu yol tüm değişim ve gelişmelerin önünü tıkar.

Temel ilkeleri kim belirleyecek sorusuna cevap olarak önce derin devlet sonra akil devlet olarak isimlendirdiğim soyut bir oluşuma işaret ettim. Bunun günlük hayattaki karşılığı şöyle olabilir. Kişisel endişelerinden arınmış, toplumun önde gelen kişileri birlikte temel ilkeleri belirler. Bu ilkeleri şöyle olabilir: Türkiye birine benzemesi ya da katılması gereken bir ülke değildir. Dünyadaki şartları ve gelişmeleri değerlendirerek bir yol çizecektir. Rejim bireysel özgürlüklere dayanır ve insanların doğuştan gelen niteliklerini bir ayrıcalık sebebi saymaz. Rehberi bilimdir ve buna katkıda bulunan ülke ve insanlara saygılıdır. Bu ilkeleri savunanlara dost, karşı gelenlere düşmandır. Halkoyu değerlidir. Bu yolla onun beklentilerini ve duygularını öğrenir ama onun mutluluğunu, kendini de aşan biçimde, devlet sağlayacaktır. Bürokratların değeri profesyonel olmalarıyla ölçülür.

Bunlar beğenilmeyebilir ama önce hedefi, sonra güzergahı belirlemeden arabayı iyi kullanmanın önemi yoktur. Bilinmeyen bir yere de gidebilirsiniz.