1929 Dünya Ekonomik Buhranı'nın ortaya çıkardığı olumsuz ortamda, Cumhuriyet'in ekonomi politikası da güvenlik devleti olarak tasarlandı. Bu politikayı, dönemin Başbakanı İsmet İnönü 30 Temmuz 1930'da Sivas demiryolunun açılışındaki nutkunda dünyaya duyurdu. İnönü nutkunda Mustafa Kemal Atatürk'ün Türkiye ekonomisi için rapor hazırlattığı yabancı iktisatçılara da cevap verdi. Dr. Karl Müller, Atatürk'e hazırladığı raporda, Türkiye'de merkez bankası kurulmasını önermişti. Hükümetin askeri amaçlı harcamalara ayırdığı paranın, ekonomik amaçlı harcamaların üç ila beş katı olduğuna dikkat çekmiş ve 1920'de imzalanan Brüksel Sözleşmesi'ne göre, bütçeden askeri harcamalara ayrılacak payın toplam bütçe harcamalarının % 20'sini geçemeyeceğini hatırlatmıştı. Askeri harcamalara ve askeri amaçlı demiryolu yapımına ayrılan payın çok yüksek olduğunu belirtip İnönü'yü eleştirmişti.
İnönü bu eleştirilere Sivas nutkunda cevap verdi. Ve yeni Türkiye Cumhuriyeti'nde 'devletçilik' terimi ilk defa Sivas nutkunda kullanıldı. "Liberalizm nazariyatı, bu memleketin güç anlayacağı bir şeydir. Biz iktisadiyatta hakikaten mutedil devletçiyiz. Bizi bu istikamete sevk eden bu memleketin ihtiyacı ve bu milletin fıtri temayülüdür" diyen İnönü, memlekette herkesin ve her yerin Hazine'den çare aradığını ileri sürdü. Müller'e de "İhtisası haricindeki milli müdafaa ve milli şimendifer noktalarında vuzuh ve kanaat hasıl olursa, mali idare nokta-i nazarından yaptığımız esaslı hata yoktur" diye karşı çıktı. Şimendiferin milli birlik meselesi olduğunu söyleyen İnönü, "Bu memlekette Türk milletinden başka milli mevcudiyet iddiasına haklı ekseriyet yoktur. Bu basit hakikat, bu şimendiferler hudutlarımıza vardığı zaman, hiç kimsenin tereddüt etmeyeceği, hiçbir fesadın müessir olamayacağı kat'iyetle bir daha sabit olacaktır... Savunma harcamaları içinde silahlarımızı her milletten evvel terk etmek mevkiinde bulunmamaklığımız pek tabiidir" dedi.
Yeni cumhuriyetin ekonomi politikası İnönü tarafından işte böyle şekillendirildi. Ekonomiye katkı yapacak harcamaları dışlayan ve amacı 'güvenlik devleti' kurmak olan ekonomi politikası hayata geçirildi. İlk olarak 1931'de Mudanya-Bursa demiryolu anonim şirketi, 1939'a dek İstanbul telefon, İzmir telefon, İstanbul tramvay, İstanbul tünel, Ankara, İstanbul, Mersin, Bursa elektrik şirketleri ve demiryolları devletleştirildi. Amaç, bu şirketlerin gelirlerine sahip olmaktı. Ama işin astarı yüzünden pahalıya geldi. Bu şirketlere ödenen devletleştirme bedelleri ve şirketlerin işletme ile yatırım ihtiyacıyla ortaya çıkan ilave harcamalar bütçeye büyük yük getirdi. Halbuki Dr. Müller'in raporu dikkate alınıp, savunma harcamaları toplam bütçe harcamalarının % 45'i yerine % 20'si seviyesinde tutulsaydı, Türkiye bugün çok farklı ekonomik refah düzeyinde olabilirdi.
Peki bugün 1930'larda oluşturulan bu güvenlik devletinden kurtulabildik mi? Ekonomik olarak büyük yol aldık ama siyasi olarak hâlâ güvenlik devletinden tam kurtulamadık. 12 Eylül referandumunda askerin ve yargının vesayetine son verildi ama hâlâ bu ülkede kimin askerliğini nasıl yapacağına halkın seçtiği temsilciler karar veremiyorlar.
Güvenlik devletinin ekonomisine, askeri harcamaların seviyesine gelirsek... 2011 yılı bütçe tasarısında toplam bütçe harcamaları içerisinde, Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü'nün toplam harcamaları % 12'ye geriledi. Gelinen bu noktayı AK Parti Hükümeti'nin ekonomik başarısı olarak değerlendirmekte fayda var. Çünkü AK Parti Hükümetleri sayesinde güvenlik ağırlıklı ekonomiden halka hizmete önem veren ekonomiye dönüştük.
Her geçen gün cumhurla bağını güçlendiren ve cumhurun hizmetine giren Cumhuriyetimizin 87. yılı hepimize kutlu olsun.