Petrol ambargosunun temmuzda yürürlüğe girmesiyle İran'ın petrol gelirleri hızla düştü. Ambargo nedeniyle İran'ın petrol ihracatının yüzde 45 azaldığı tahmin ediliyor.
Yıllık petrol ihracatı 120 milyar dolar olan İran'ın gelirinin yarıya inmesi karaborsada ABD dolarının fiyatını da artırdı. Resmi olarak bir ABD doları, 120 bin İran riyalinden işlem görürken karaborsada 225 bin riyale yükseldi.
Özellikle düşük gelir gruplarını etkileyen enflasyon da İran'da hızla artıyor. Enflasyonun açıklanan resmi rakamların iki katı olduğu ve yüzde 50'yi bulduğu ileri sürülüyor.
TIME muhabirinin bildirdiğine göre bir kilogram tavuğun fiyatı 300 bin riyalden 750 bin riyale yükselmiş durumda. Türkiye'den dondurulmuş tavuk ithal edilerek fiyatlar ancak 550 bin riyale geriletilebiliyor. Tabii İran'da halk durumdan şikâyetçi.
Peki İran yönetimi bu ekonomik sıkıntılardan kurtulmak için ne yapıyor?
Her şeyden önce İran, yaşadığı bu olumsuz ekonomik koşulların nedeninin bir kısmını Türkiye'ye bağlıyor. Çünkü İran'ın petrolüne, Kuzey Irak Kürt Bölgesi'nde çıkarılan petrol alternatif oluyor. Öyle ki, İran'ın günlük ham petrol üretimi 3.6 milyon varilden 2.7 milyon varile geriledi. Bu gerileme daha da sürecek ve İran petrolünü satamadığı için bazı petrol kuyularında üretimi durdurmak zorunda kalacak.
İran'da kapanan petrol kuyularının yerini orta vadede Kuzey Irak petrolü alacağından İran, Kuzey Irak Kürt yönetiminin Türkiye ile ilişkilerinin iyi olmasını istemiyor.
Son dönemde İran'la yaşanan gerginliğin asıl nedeni petrol. İran'ın PKK'ya ve Suriye'ye verdiği desteğin arkasındaki temel neden, Türkiye'nin Irak Kürt yönetimiyle petrol üzerine geliştirdiği ilişkiler. Zira Türkiye, hem Irak Kürt bölgesinde petrol arama ve üretim yatırımlarını artırıyor, hem de oradan petrol ithalatını büyütüyor.
İran, Irak Kürt bölgesindeki petrol ve doğalgaz üretiminden son derece rahatsız ve Türkiye'nin bu bölgede bulunmasını istemiyor. Türkiye'nin Kürt bölgesine verdiği ekonomik ve teknik desteği durdurmaya çalışıyor. Bu yüzden de Türkiye'yi istikrarsızlığa sürüklemek için Suriye ve PKK'ya destek veriyor.
Peki İran bu politikayı sürdürebilir mi? Hayır sürdüremez. Irak Kürt Bölgesi'nin petrol ihracatı, 2018'de 108 milyar dolara çıkacak. İran'ın bu gelişmeyi durdurması mümkün değil.
İran'ın barışçıl bir yol izleyerek ekonomik yaptırımlardan kurtulmaktan başka çaresi yok. Aksi takdirde İran'da ekonomik sorunlar yönetimin değişmesine neden olabilir.
Anlayacağınız, İran yönetimi "Suriye'de buyurgan yöneticileri iktidarda tutacağım" derken kendisi değişebilir. Gelişmeler, olayların bu yöne gideceğini ve sıranın İran'a geleceğini, orada da yönetimin değişeceğini gösteriyor.