Suriye'de devrimin iki yüzü var. Bunlardan birisi İslamcı yüz diğeri de seküler ve laik yüz. Halk içinde aslında bu tarzda bir ayrım yok. Ama siyasi temsilciler arasında böyle bir farklılık var. Laik veçheler arasında İslam'la barışık yüzler olduğu gibi barışık olmayan yüzler de var. Bunlardan birisi olan Suriyeli yazarlardan Muhyiddin Lazkani Türkiye'de çok tanınan biri değil. Uzun yıllar Şarku'l Avsat gazetesinden yazılarını takip ettim. Şimdilerde yazıları söz konusu gazetede yayınlanmıyor. Halis Çelebi gibi bir şekilde Şarku'l Avsat gazetesiyle ilişiği kesilmiş. Batini eğilimler taşıyan birisi. Esat rejiminin seküler muhaliflerinden. Ya da başka bir ifadeyle, ideolojik olarak muvafık siyasi olarak muhalif. Antalya'daki Suriyeli muhaliflerin ilk toplantısına katılmış ve burada Osmanlı'yı 'sömürgeci bir geçmiş' olarak nitelendirmişti. Suriyeli muhalifler arasındaki ideolojik tartışmalardan birisi Suriye halkının kaçıncı kurtuluş mücadelesi verdiğidir. Muhyiddin Lazkani ve onun gibi düşünenlere göre Suriye halkı üçüncü kurtuluş mücadelesini veriyor. Bunlardan ilki Büyük Arap Devrimi (isyanı) sırasında Osmanlı'ya karşı yürütülün kurtuluş hareketidir. İkincisi, Fransızlara karşı verilmiştir ve üçüncüsü de Esat hanedanlığına karşı verilmektedir. Esasında, Muhyiddin Lazkani ile mevcut Suriye rejimi arasında ideolojik bir zıtlık ve tenafur söz konusu değildir. Dolayısıyla onların muhalefet zemini ideolojik değil siyasidir. İslami kesimler ise Cemal Paşa, Beşşar'ın modeli veya öncüsü olsa bile Osmanlı'yı hatasıyla sevabıyla kendisinden saymış ve Osmanlıların Arap diyarından sökülüp atılmasını katiyetle kurtuluş mücadelesi olarak görmemiştir.

İslami kesimler ise Esat hanedanlığına sadece siyasi değil aynı zamanda ideolojik bir muhalefet de yürütüyorlar. Dolayısıyla Antalya toplantısında Muhyiddin Lazkani'ye hak ettiği cevabı yine Suriyeli akademisyenlerden Dr. Mahmut Es Seyyid Ed Doghim vermiştir. Osmanlı'nın işgalci değil hami olduğunu hatırlatmıştır. Suriye Demokratik Hareketi Genel Sekreteri olan Muhyiddin Lazkani devrimin seküler ve Osmanlı düşmanı cephesini veya yüzünü temsil etmektedir. Onunla birlikte aynı anlayışı temsil eden şahsiyetlerden bir diğeri ise Suriyeli tanınmış şair olan ve Nobel ödüllüne aday gösterilen Adonis'tir. Adonis, cami merkezli devrime karşı olduğunu alenen ilan ederken kankası Lazkani, Osmanlı düşmanlığı üzerine bir muhalefet çatısı öngörmektedir. Muhyiddin Lazkani geçenlerde bir iddiayı gündeme getirdi. Buna göre, İran rejimi Suriye'ye karşı muhalefet dalgalarını yatıştırabilmek ve Esat hanedanlığına karşı eleştirileri ve kınamaları engelleyebilmek ve yumuşatabilmek için Türkiye ile gizli iletişim kanalları üzerinden diyaloğa girdi. Lazkani'nin yorumuna göre, Türkiye'nin Suriye rejimi karşısındaki tavrı sabit değil değişken ve zikzaklı (mütezebzib). Yine Lazkani'ye göre, Türkiye'nin politikaları kararsız ve oynak. Ona göre tezat ve çelişkili ama üç güç merkezi Beşşar rejiminin değişmesini istemiyor. Bunlardan birisi İsrail diğeri ise İran ve Hizbullah ( http://www.islammemo.cc/hadath-el-saa/elmwagahat-elsoria/2011/08/05/131363.html ).

Muhyiddin Lazkani, İtalyan kaynaklarına böyle konuşmakla birlikte Türkiye son günlerde hava sahasından Suriye'ye silah ve mühimmat taşıyan yeni bir İran uçağını durdurdu. Ayrıca bu ilişkiden dolayı Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç zımni olarak İran'ı eleştirdi.

Şu bir gerçek ki, Suriye halkı bir yandan despot ve bir o kadar da düzenbaz rejimle ve oyunlarıyla baş etmeye çalışırken diğer taraftan da kendi iç ve ideolojik çelişkilerini aşmaya ve devrimi, sahili selamete taşımaya çalışmaktadır. Gerçekten de zor bir süreç. Devrim içinde sadece Osmanlı'ya değil Adonis gibi caminin merkeziyetine de karşı çıkanlar var. Neden sonra Beşşar'ın çekilmesini isteyen ve bu noktada tek endişesi Batılılardan geri kalmamak olan Adonis, muhalefetin ve devrimcilerin laik ideolojiyi ve çizgiyi benimsemelerini istemiştir (http://www.france24.com/en/20110805-middle-east-syria-prepares-for-ramadan-protests-us-clinton ). Dolayısıyla seküler kesimler Suriye'de ideolojik değil siyasi bir değişim istiyorlar. Bu nedenle de, ideolojik değil siyasi bir muhalefet yürütüyorlar. Tatlı su muhalefeti. Dertleri; Beşşar gitsin ama ideolojik anlayışı ve zemini baki kalsın.