Tarihinde ilk kez ABD'nin kredi notu düşürüldü. Böylece Amerikan devletinin Hazine bonoları artık en güvenilir liman olmaktan çıktı.
Kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor's, politik risk ve bütçe açığını gerekçe göstererek ABD'nin kredi notunu AAA'dan AA+'ya indirdi. ABD'nin notuna ilk Çinli Dagong derecelendirme şirketi dokunmuştu. İdeolojik davrandıkları gerekçesiyle S&P, Moody's ve Fitch'e karşı kurulan Dagong, geçen hafta ABD'nin notunu düşürmüştü. Peki notun düşmesi ne anlama geliyor? Notun düşmesi, Amerikan devlet bonolarının uzun vadede riskli olduğu uyarısı anlamına geliyor. Böyle bir değerlendirme, ABD'nin risk primini çoğalttığı için, bundan böyle ABD daha yüksek faiz ödemek durumunda kalacak. Nasıl Avrupa'da Yunanistan, Portekiz, İrlanda, İspanya ve İtalya, devlet borçlarının yüksek olması nedeniyle daha fazla faiz ödüyorlarsa, ABD de aynı şeklide risk primli faiz ödeyecek.
Standard & Poor's'un yeni derecelendirmesine göre, Amerikan devletinin notu en yüksek derece olan AAA'dan AA+'ya geriledi. Dünyada hâlâ AAA derecesinde bulunan beş ülke var. Bu ülkeler sırasıyla Almanya, Fransa, İngiltere, Kanada ve Avustralya. ABD'nin indirildiği AA+ notunda bulunan ülkeler ise Belçika ve Yeni Zelanda olarak sıralanıyor.
Diğer büyük ekonomiler Çin ve Japonya AA- notunda bulunuyor. Borçları milli gelirinin yüzde 129'una ulaşan İtalya'nın notu ise A+ düzeyinde seyrediyor. Hatta borçlarını ödeyememe riski olan İspanya da hâlâ AA+ notunda duruyor.
Bütün bunlar şaşırtıcı çünkü Türkiye'nin devlet borçlarının milli gelirine oranı yüzde 40 olmasına rağmen notu BB düzeyinde tutuluyor. Bu yüzden de biz, borcunu ödeyemeyecek durumdaki ülkelerden daha yüksek faiz ödüyoruz. Notlamadaki bu garip durum dikkati çekiyor tabii. Pasific Investment Management'in yöneticisi Muhammet El- Erian, diğer AAA seviyesindeki ülkeler için de bu notları hak edip etmedikleri konusunda artık soru işaretlerinin yükseldiğini ileri sürdü. Hatta bu notlamalar tüm ülkeler için bir inandırıcılık sorununu beraberinde getiriyor. Türkiye gibi kamu maliyesi iyi ülkelerin düşük notlanması ise ayrı bir vahim soru olarak ortada duruyor.
Gelelim ABD'nin notunun düşürülmesinin piyasalara etkisine... ABD'nin not indirimi dünyada ikiz kriz yaşanmasına neden oluyor. öyle ki, cuma günü dünya borsalarında 2.5 trilyon dolar birden eridi. Hem Avrupalı devletlerin hem de Amerikan devletinin mali kriziyle aynı anda karşılaştıkları için, küresel yatırımcılar bu zengin ülkelere olan güvenlerini kaybediyorlar. Bu durumda önümüzdeki süreçte Türkiye ve diğer gelişmekte olan ülkeler daha fazla sıcak para girişiyle karşılaşabilirler. İşte bu nedenle bizim Merkez Bankası erken davranıp doğru bir kararla politika faizlerini indirdi. Böylece Türk parasına rekabet gücü kazandırdı.
Tabii bu arada piyasalardan gelecek riskler de var. Gerçi dün Çin, Japonya ve Güney Kore en fazla Amerikan bonosu ve dolar rezervi taşıdıkları için dolar pozisyonlarını değiştirmeyeceklerini açıkladılar ama hiç belli olmaz. Spekülatörler para kazanmak için piyasaları karıştırabilirler. İşte bu nedenle başka ülkelerin para ve varlıklarına yatırım yapmak yerine Türkiye'nin riskini almak çok daha akılcı. Çünkü ABD ve Avrupalı devletlerin mali krizinde en güvenilir limanlar arasında Türkiye var.