Türkiye, ihracatının büyük bir kısmını kamyonlarla gerçekleştiriyor. İhracatta rekabet edebilmek, ithalatta ise malı iç piyasaya ucuza getirebilmek için, nakliye maliyetleri çok büyük önem kazanıyor. Özellikle ihraç mallarına, nakliyeyi ucuzlatarak küresel düzeyde rekabet kazandırılmaya çalışılıyor ve bunun için akaryakıt vergilerinde indirimler yapılıyor. Amaç, Türkiye'nin daha fazla ihracat yapmasını sağlamak, hem dış ticaret açığını hem de cari açığı kapatabilmek.
Gel gelelim ihraç ürünlerini taşıyan kamyoncuların ciddi sıkıntıları var. Mesela bunlardan biri Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) TIR karnesi ve kamyon geçiş belgesi için aldığı ücretler. Bu ücretler, özellikle ihraç ürünlerinde nakliye fiyatlarının yükselmesine neden oluyor ve Türkiye'nin rekabet gücünü azaltıyor.
Peki Türkiye'den ihraç malı yüklü kaç araç çıkış yapıyor? Türkiye'nin 21 sınır kapısından ihraç yüklü çıkış yapan nakliye aracı sayısı yılda 1 milyon adedi buluyor. Bu araçların TIR karnelerinin çoklu geçiş bedelleri 15 dolara ulaşıyor. Yani TOBB tarafından yılda yaklaşık 15 milyon dolar sadece TIR karnelerinden alınıyor. Ayrıca kamyonlardan alınan diğer bedellerde hesaba katıldığında toplanan paranın 20 milyon doların üzerine çıktığı ileri sürülüyor.
Çok küçük kar marjlarıyla çalışan nakliyeciler , TOBB tarafından alınan bu bedellerin ihracatı olumsuz etkilediğini söylüyorlar. Ayrıca TOBB'un, iş adamlarından çeşitli isimler altında 45 farklı ücret aldığına dikkat çekiyorlar. Özellikle ihracatı olumsuz etkileyen TIR karne bedelleri ve geçiş ücretlerinin düşürülmesini istiyorlar.
Gelelim bu konuda TOBB'un yapabileceklerine... TOBB'un bir üniversitesi, bir de TEPAV isimli bir araştırma birimi var. Çoğunluğu emekli bürokratlardan oluşan bu birim sürekli olarak Türkiye ekonomisi hakkında pek olumlu olmayan görüşler ileri sürüyor. Hatta olumlu ekonomik verileri görmezden geliyor. Örneğin,yılın ilk altı ayında devlet bütçesi fazla verdiğinde ya hiç yorum yapmıyor ya da bu olumlu gelişmeyi küçümsüyor. Ama bütçe açık verdiğinde hemen ekonomiyle ilgili beklentileri olumsuza çevirecek açıklamalar yapmaya başlıyor. TOBB'un bir de üniversitesi var. Bu üniversitelerde de aynı zamanda TEPAV'da çalışan eski bürokratlardan akademik unvan almış olan bazı kişiler görev yapıyorlar.
Bütün bunları niye anlattık derseniz... Nakliyeciler, TOBB'un topladığı TIR karne ücretlerinin ve diğer ücretlerin, Türkiye'nin ihracatı üzerinde olumsuz etkisi olduğunu ileri sürüyorlar. TOBB'un araştırma birimi TEPAV'ın ve TOBB'un üniversitesinin, nakliyecilerin bu tespitlerinin doğru olup olmadığını araştırmasında fayda var. En büyük pazarımız olan başta Avrupa Birliği olmak üzere zengin ülkelerin büyük bir mali kriz yaşadığı bir dönemde Türkiye için ihracat o kadar hayati ki! Hakikaten TOBB, Türkiye'nin ihracatını olumsuz etkiliyor mu, etkilemiyor mu? TOBB üniversitesi ve TEPAV'da çalışanlardan bazıları sürekli televizyonlara çıkıp verimlilikten bahsediyorlar. İşte size bir verimlilik konusu. Nakliyecilerden alınan ücretlerin ihracatta rekabet gücümüzü azaltıp azaltmadığını araştırıp görmek gerekiyor. Bir de tabii TOBB'un, kendi varlığının Türkiye ekonomisi üzerindeki etkinlik kaybı analizini de yapmakta fayda var. Gelelim TIR karneleriyle ilgili diğer bir konuya... TOBB'un tahsil ettiği paralar parafiskal niteliğinde. Yani nakliyecilerden toplanan bu paralar, vergi benzeri bir özellik taşıyor. Dolayısıyla bu paraların TOBB tarafından nasıl kullanıldığı da çok önemli. TOBB üst düzey yöneticileri de zaten birer kamu görevlisi gibi siyah plakalı araçlara biniyorlar. Siyah plakalı araca binenlerin ve kamu parasını kullananların Sayıştay denetimine de açık olmaları gerekiyor.
Doğrusu hemen akla şu soru da geliyor. Son dönemde bazıları, bağımsız kurulların denetime alınmasından yakınmaya başladılar. Oysa bağımsız kurullar mesela İngiltere'de bakanlara bağlı ve bakanın denetimine tabiler. Acaba Sayıştay tarafından denetlenme sırası, "ben kamu değilim" diyen ama siyah plakalı araçlara binenlere de gelecek diye bir telaş mı başladı da, bağımsız kurulların denetleniyor olmasından şimdilerde böylesine şikayet ediyorlar?