"Ben Avustralya- Melbourne'de yaşayan göçmen ailelerden biriyim (gurbetçi değilim). "Sizi fazla meşgul etmeden üç sorum olacak, bu sorular sizlere daha önce de soruldu, fakat maksat başka olunca cevaplar da başka oluyor. Yıllar önce Avustralya'ya geldiğinizde sorulan sorular aynı, fakat istenilen cevap başkaydı, sizin verdiğiniz cevaplar da haliyle başka oldu.

"Birinci sorum; Kitap ve sünnete göre faiz nedir, günümüzde dünyada uygulanan faiz ile dinimizin bize bildirdiği faiz aynı mıdır? Faiz ile veresiye satış aynı mıdır, değilse arasındaki fark nedir?

"İkinci sorum: Günümüzde boşanma o kadar çoğaldı ki, ben özellikle Avustralya'yı kastediyorum, gerçi tüm dünyada da böyle. Bu durum, dini bütün dediğimiz veya bir gruba, derneğe, cemaate üye insanlar arasında artık sanki bir gelenek oldu. Grup ve dernekten kastım İslami faaliyet gösterenler. Bunlar fetvalarını kendi gruplarının hocalarından alıyorlar ve bu hocalara güveniyorlar. "İslam'da boşanmak bu kadar kolay olmasa gerektir" desem yanlış mı söylemiş olurum? Bu konuya bir açıklık getirir misiniz?

"Son sorum ise İslam'da miras; bu konuda güvenilir kaynak olarak tavsiye edebileceğiniz veya yazılarınızda genişçe, bizim gibi avam tabakasının anlayacağı bir dille açıklayabilir misiniz?

"Allah'ın rahmeti, bereketi tüm Muslumanların ve özellikle siz değerli hocalarımızın üzerine olsun! Allah sizlere doğru kıyas ve yorumlar yapma ilim ve firasetini versin!"

Cevap:

Soruya ve sorana göre fetvanın değişmesi, "fetvanın ferdi olması" kuralının bir sonucudur. Dinin hükmü değişmez; ama dinde, yükümlünün durumuna göre değişen ve hepsi -duruma bağlı olarak- meşru olan birden fazla cevap olabilir.

Faiz konusunda pek yakında birden fazla yazı yazdım. Özet olarak mesela para ile para satıldığında veya ödünç verildiğinde verilene nisbetle alınanda fazlalık bulunursa faiz gerçekleşir. Aynı cinsten olan faizlik malların değişimi de böyledir. Bir kimse ödeme süresini erteleme karşılığında borcunu arttırırsa yine faiz tahakkuk eder. Başta fazlalık şart koşulmazsa, akit böyle (faizli) yapılmazsa, enflasyon farkının -tahakkuk edince- ödenmesi faiz değildir.

Boşanmaların çoğalmasının pekçok ve çeşitli sebebi vardır. Bunların önemli olan birkaçı şöyle sıralanabilir: Eş seçiminde hata, "tahammül, fedakarlık, elde olanla yetinme ve mutlu olma, paylaşma, karşılıklı anlayış" gibi erdemlerin zayıflaması. San'at ve medyanın saptırıcı telkinleri...

İslam gerekli ve kaçınılmaz olduğunda boşanma kapısını da açık bırakmıştır. Ama Allah'ın sevmediği halde -gerekir diye- caiz kıldığı bir tasarruftur boşanma. Kadın veya erkek evlikik birliği içinde mutlu olamıyor,maddi ve manevi olarak zarar görüyorsa tatlılıkla ayrılmak caiz olur. Ama boşanma en son düşünülecek bir seçenektir; önce ailenin devamı için iki taraf ve etraf ellerinden geleni yapmalıdırlar.

Miras konusunda benim "Ana Hatlarıyla İslam Hukuku (Ensar Yayınları)" isimli kitabımdaki ilgili bölüm okunursa anlaşılacağını umuyorum.