İç politikadaki analizlerde dış etkiler çoğu zaman göz ardı edilir. Oysa dünyadaki gelişmeler her ülkenin iç politikasını etkiler. Şu anda CHP Kurultayında rakip taraflardan söz ediliyor ama bu tarafların dış politikada nasıl yol izlemek istediği tartışılmıyor.
CHP’deki lider değişimi parti tarafından gerçekleştirilmedi. Henüz tespit edilemeyen bir odak Baykal’ı tasfiye etti ve Kılıçdaroğlu, önceden belirlenip belirlenmediği bilinmeden, genel başkan oldu. İlk işim eski ve yeni genel başkanları dünya güçleri açısından değerlendirmek oldu. Baykal Avrupa’ya yakın değildi ama dünyadaki değişmelere uyum sağlamasını engelleyen bir faktör vardı o da resmi ideolojinin simgesinin CHP olmasıydı. Bu ideoloji geçmişte çok iyi olabilirdi ama zamanımızda engelleyici bir rolü oluyordu. Bu nedenle Baykal’ın değişmesini etkili güçlerin hepsi istediler. Baykal’ın kişiliğinden bir şikayetleri yoktu ama onun bu ideolojiyi değiştirmesi imkansız görünüyordu. CHP’nin yanında olan kitle çağdaş bir dünya görüşünü savunmalıydı. Bu durum Baykal’ın tasfiyesini kolaylaştırdı ama yerine yeni bir lider getirmek yerine var olan düşünceyi ortadan kaldıracak birinin gelmesini tercih ettiler. Bu nedenle CHP’deki yeni yönetimi buldozere benzettim ve görevlerinin yeni bir yapı kurulacak alanı düzeltmek olduğunu yazdım.

CHP’nin sosyal demokrat bir parti olduğu sadece söylem düzeyinde kalıyor. Bu düzenin nasıl kurulacağına dair bir projeden haberimiz yok. Geçmişte Ecevit köykentten söz ediyordu ama bu proje anlamsızdı. Köylü nüfusun çokluğu nedeniyle şehirlere göç etmeleri zaruri iken onları köylerde mutlu kılmanın bir anlamı yoktu.

CHP’de, hatta bazen diğer partilerde, lider değişimi ideolojik nedenlerle değil dış politikadaki tercihlerinden kaynaklanıyor. Mesela Ecevit ile İnönü arasında ideolojik fark yoktu. Ancak İnönü Avrupa ile işbirliğine yakın iken Ecevit ABD’yi tercih ediyordu. İnönü 1963’te AB’ye ilk adımı attı, Ecevit Kıbrıs’a çıktı. ABD daha önce yapılmak istenen müdahalelere Johnson mektubuyla engel olmuştu ama Ecevit Kıbrıs fatihi oldu. İnönü gibi tarihi bir şahsiyet Ecevit’e yenildi ve kendisiyle özdeşleşen partisinden istifa etmek zorunda kaldı.

Şu anda CHP içinde iki dış politika modeli tartışılıyor ve bunların birbiriyle uzlaşması imkanı yok. Bu yüzden ya taraflardan biri yenecek ya da bölünecekler. Bugün muhalefet olarak tanınan bölüm eski CHP gibi aydın kitlelere hitap edecek ama geçmişteki resmi ideoloji ile sınırlı kalmayacaklar. Birinci Dünya Savaşı’ndaki yenilgimizin bizi mecbur ettiklerini artık sürdürmek zorunda değiliz. Onlar da bölgesel bir güç olmayı kolaylaştıracak ve çevremizdeki halkların da benimseyeceği bir dünya görüşü yaratacaklardır. Resmi ideolojimiz varlığımızı korumak için benimsenmişti. Şimdi bölge için ortak bir dünya görüşüne ihtiyaç var ve eğer bu konuda kendileri de bir yenilik yaratamazlarsa bugünkü iktidar, görünür gelecekte, iktidarını sürdürür. Çünkü dünya görüşü çağımızla uyuşuyor. Birçoklarının gericilikle suçladığı bir iktidarı çağdaş saymanın zorluğunun farkındayım. Amacım ülkemizdeki herkesin çağdaş olmasıdır. Ayrıca dünyada çatışan iki taraftan şanslı olanı desteklemek gerekir.