AB, özünde beş aşamalı bir bölgesel ekonomik işbirliği projesidir. Beş aşama şöyle sıralanır. Bir, malların serbest dolaşımını sağlayan serbest ticaret anlaşması. İki, gümrük birliği. Üç, üretim faktörlerinin serbest dolaşımının sağlandığı genel piyasa. Dört, para birliği. Beş, siyasi birlik.
Gelelim bugünkü AB'nin beş kolonundan birini oluşturan para birliğinin sürdürülebilir olup olmadığına...
Aslında para birliğinin sürdürülebilmesi için üye ülkelerin ekonomik gelişmişlik düzeyinin farklı olmaması gerekiyor. Eğer gelişmişlik düzeyi farklı olursa, emek verimliliği aynı düzeyde olmadığı için, birliğe üye daha az gelişmiş ülkeler mallarına alıcı bulamıyor.
Buna bir örnek verelim. Birliğin gelişmiş üyesi Almanya'da bir işçi bir saatte iki kalem üretirken, Yunanistan'da aynı sürede bir işçi bir kalem üretip aynı ücreti alıyorsa, Yunanistan'ın ürettiği kalemler pahalıya mal oluyor ve satılmıyor demektir. Nitekim böyle oluyor.
Yunanistan, Almanya ile aynı para birimini kullandığından kendi başına devalüasyon yapamıyor. Yani ürettiği kalemleri satabilmek için rekabet gücü kazanmak amacıyla parasının değerini düşüremiyor. Dolayısıyla ekonomisi sürdürülemez hale geliyor.
İşte bu nedenle bazı Yunanlı iktisatçılar, "birliğin para birimi eurodan çıkıp, kendi ulusal para birimimizi yeni drahmi adıyla tekrar yürürlüğe koyalım ve en az yüzde 50 devalüasyon yaparak mallarımıza rekabet gücü kazandıralım. Böylece içine düştüğümüz durumdan kurtulalım" tezini savunuyor.
Peki Yunanistan eurodan çıkarsa bunun Yunanistan'a ve Avrupa'ya etkileri ne olacak?
Her şeyden önce ilk akla gelen soru şu oluyor: Yunanistan eurodan çıkarsa borçlarını nasıl ödeyecek? Böyle bir durumda Yunanistan vatandaşlarına iç borçlarını yeni drahmi ile ödeyecek. Dış borçlar ise uluslararası hukuk kurallarına tabi olduğundan yeniden müzakere edilecek. Yunanistan eurodan çıktığında ilk olumsuz etki Avrupalı banka ve fonlar üzerinde olacak.
Yunanistan'ın eurodan çıkması halinde akla gelen diğer endişelere gelirsek... Yunanistan'ın ardından Portekiz, İrlanda, İspanya ve hatta İtalya'nın da eurodan çıkacağı kuşkusu haklı olarak yayılıyor. Böyle bir olasılık, piyasalarda oynaklığı hızla artırabilir.
Peki Yunanistan'ın eurodan çıkması halinde Avrupa Para Birliği'nin elinde kendisini koruyucu bir silah var mı? Evet var.
Yangın duvarı olarak kullanılacak Avrupa Finansal İstikrar Fonu'nda halen 500 milyar euro bulunuyor. Eğer Yunanistan para birliğinden çıkarsa yaratacağı finansal vade uyuşmazlığı, hem istikrar fonundan aktarılacak destekle, hem de AB Merkez Bankası'nın bankalara yeni para arz etmesiyle rahatlıkla giderilebilir. Hatta IMF de destek verebilir.
Bir de Avrupa'nın iki büyük ülkesinin liderler toplantısında neler konuşulduğuna bakalım... Görevi devralan Fransa Başkanı Hollande ve Almanya Başbakanı Merkel, politikalarında tasarım farkı olmasına rağmen Yunanistan'ın para birliğinde kalmasını istiyorlar. Hatta Merkel,Yunan halkının çoğunluğunun euroda kalmak istediğini bildiğini de söyledi. Yunanistan'da seçimler 17 Haziran'da yenilenecek, aslında Yunan halkının neyi istediğini tam olarak bu seçim gösterecek.
Gelelim bütün bu koşullarda AB projesinin sürdürülebilir olup olmayacağına... Eğer para birliği aşamasında kopmalar yaşanırsa siyasi birliğin oluşması tehlikeye girer. Böylece AB projesi belki de Türkiye'nin de üyesi olduğu gümrük birliği projesine dönüşebilir. Daha doğrusu tek bir Avrupa yaratma projesi ortadan kalkabilir.
Niye söylüyoruz bütün bunları? Çünkü Avusturyalılar bunun işaretini şimdiden veriyor. " Eğer Yunanistan para birliğinden çıkarsa AB'den de çıksın" diyorlar.
Anlayacağınız Yunanistan para birliğinden çıkarsa, G. Kıbrıs da para birliğinde kalamaz. Böylece AB safralarını atarak, daha çekirdek bir birlik halinde yoluna devam edebilir. Ama bu defa da birliğin büyük ekonomilerinden İspanya ve İtalya'nın borçları sorun yaratır ki, bu iki ülkenin borç sorunu çözülmeden euronun güvenilir bir para birimi olması da mümkün değildir. Uzun lafın kısası şudur: Avrupa bir süre daha endişe kaynağı olmaya devam edecek