​Gençlik yıllarımızda kitap okuma konusunda bize rehberlik yapan ağabeylerimiz vardı. Rahmetli Asım Ağabey bana okumam gereken kitap listeleri hazırlardı. Hangi kitap bana ağır gelir, hangisi daha iyi olur, bunu konuşurduk.

Yasaklı kitap yoktu bizim için. Önce ya da sonra okunacak kitaplar vardı.

Benim kuşağımdaki insanların orta okul son sınıftan itibaren düzenli ve disiplinli şekilde kitap okuma serüveni başlardı. Lise yıllarımızda, parasızlıktan kitapları sırayla okumak zorunda kalıyorduk. Bir kitabın çıkacağını, daha matbaada baskıya girmeden önce öğrenir, Sakarya’daki Ada Kitapevi'ne gelmesini beklerdik.

KAFASI KARIŞIK KUŞAK

Üniversite ve sonrası yıllarda okuma serüvenimiz daha karmaşık hal aldı. Elimize geçirdiğimiz her şeyi okuyorduk. Tartışmadığımız konu da neredeyse kalmamıştı. Mezhepler tarihinden Marks’ın diyalektiğine, İran devriminden Japon modernleşmesine kadar tuhaf bir yelpazede konuların arasında gidip geliyorduk.

Şimdi geriye dönüp baktığımda, karmaşık, yoğun ve biraz kafa karıştırıcı bir süreçten geçtiğimizi düşünüyorum. Mesela roman okumayı nedense ‘hafiflik’ olarak görüyorduk. O yüzden yatarken bile, mezhepler tarihi, düşünce metodolojisi gibi ağır kitaplar okuduğumu hatırlıyorum.

Bunun faydası olduğu gibi, verimsiz taraflarının olduğunu da düşünüyorum. Daha sistemli, daha metodik ve amaca matuf bir okuma tarzının verimi arttıracağını düşünüyorum şahsen.

Genç okurlarım sıklıkla benden kitap listesi yayınlamamı istiyor. Ben de genellikle yayınlamıyorum. Zira çok göreceli bir durumdur. Benim yayınlayacağım kitap listesinin herkese uygun olması mümkün değil.

Bunun yerine nasıl kitap okunmalı üzerine tavsiyelerde bulunmanın daha faydalı olacağını düşündüm.

İNSANIN EN VERİMLİ KİTAP OKUMA ÇAĞI NE ZAMANDIR?

İnsanın en verimli kitap okuma çağı, lise ve üniversite yıllarıdır. Ancak o yaşlardaki gençlerin kesinlikle kitap seçiminde desteğe ihtiyacı var.

İngiltere’deki Eton Lisesi, birçok devlet adamı yetiştirmesiyle ünlüdür. Eton öğrencilerin dersler haricinde okuması gereken kitap listeleri yayınlar. Bunlardan birini inceleme fırsatım olmuştu.

Kitap kategorisi, felsefeden müzik tarihine, romandan fiziğe, modern sanattan çok tanrılı dinlere kadar geniş bir yelpazeye yayılmaktadır.

Okulların yetiştirdiği öğrencilere özel kitap listeleri hazırlamasının yanı sıra, kişiye özel listeler de hazırlanmalı.

MESLEK SEÇİMİ VE OKUMA İLİŞKİSİ

Bir kişi profesyonel mesleğini lisede seçmeli ve buna göre bir üniversiteye gitmeli. O meslek hangisi ise ona göre bir okuma planı çıkartmalı bence. Örneğin tarihçi olacak bir kişinin, psikanaliz konusunda çok kitap okumasının mesleğine ve kişiye bir katkısı olmaz. Onun yerine tarih edebiyatı, antropoloji, siyaset, coğrafya gibi yan alanlarda okumalar yapması sanırım daha faydalı olur. Bu mesleki okumalar konusunda önerimdir.

Herkesin muhakkak klasikleri okuması gerekir. Sadece Batı ve Rus klasikleri değil tabi. İslam klasikleri dediğimiz maalesef çok bilinmeyen eserlerimiz var. Mesela herkes La Fontaine’in fabl eserlerini okumakla övünür ama nedense ondan daha önce fabl (hayvanların konuşturulması) alanında üstat olan Feridüddin Attar’ı okumaz. Robinson Crusoe’u bilenler, ondan çok uzun yıllar önce yazılmış aynı türdeki, ‘Hay Bin Yakzan’ı okumamıştır.

Ahmet Hamdi Tanpınar’dan başlayarak Türk klasiklerini de işin içine katmak şartıyla, yeniden Doğu, Batı ve yerli klasikler listesi yapmak ve bunları okumak herkes için zorunlu olmalı.

KİTAP OKUMA KILAVUZU

Cemaatlerin, tarikatların, örgütlerin, grupların, partilerin gençler için hazırladıkları okuma listelerinde eğer yasaklı fikir kitapları varsa, bütün klasiklerden örnekler yoksa, sanat yoksa, roman yoksa oradan sağlıklı beyinlerin çıkması mümkün değildir.

Genç arkadaşların kitap okuma kılavuzunu şöyle özetleyerek konuyu tamamlayabiliriz.

1. Lise ve üniversite yıllarında en verimli kitaplar okunur.

2. Doğu, Batı ve yerli klasikler üniversite bitene kadar okunup, bitirilmeli.

3. Seçilen mesleğe göre yan okumalar yapılmalı.

4. Orta yaşlarda bir konunun uzmanı olmak için aynı alanda yoğun okumalar yapılmalı.

5. Yasaklı, tek düze, tek bir ideolojiye ait kitap listeleri reddedilmeli.

Son olarak şunu belirteyim: Kitap okumak kadar, okunan kitap üzerine tartışmak da çok faydalıdır. Muhakkak fikir tartışmaları yapılan gruplarda, meclislerde, ortamlarda bulunun.

Okumaktan ve fikir tartışmaktan kimseye zarar gelmez. Cesur olun gençler.