New York Times gazetesinin eski temsilcilerinden olan Stephen Kinzer’n referans olmuş bir kitab var: Şah’n Bütün Adamlar. Yllar önce yaynland. Son dönemlerde genellikle hep Mir Hüseyin Musevi ve müttefiklerine şk tutuldu. Lakin Hamaney ve adamlarna dair pek yorum çkmad. Bu alan ihmal edildi. Son olaylar anlamak için aslnda Hamaney-Nejad terkibinin iyi anlaşlmas lazm. Zira bu ikili seçimlere seçimlerden daha büyük anlamlar yüklediler. Dolaysyla seçim bir yarştan çkt, ölüm kalm mücadelesine dönüştü. Gerçekten de yükledikleri anlam doğru muydu? Bunun cevabn tarih verecek. Lakin peşin kanaatim şu ki, Mir Hüseyin Musevi iktidara gelseydi ve tahribat yapsayd bile seçim hileleri iddiasndan daha büyük hasar veremezdi. Yaptklar yaşananlar yannda devede kulak kalrd. Dolaysyla ihmal edilen alana biraz şk tutmakta yarar var. Seçimlerden önce Nejad ideolojik ve operasyonal destek için bakanlklara en güvendiği ve has adamlarn yerleştirdi. Bunlar arasnda 12 Haziran Cuma günü daha oylarn yüzde 5’i saylmadan Nejad’n zaferini ilan eden Sadk Mühsuli de vard. Sadk Mahsuli seçim günü ve sonrasnda bolca mahsül/ürün verdi.
Seçimlerden önce Nejad 30 valiyi değiştirdi ve yönetiminin çimentosu mesabesinde yaklaşk olarak 10 bin yeni bürokrat atad ve böylece yerini sağlamlaştrdğ gibi, geleceğini de garanti altna almş oldu. Seçimleri yöneten ve onayan bütün makamlar ele geçirmişti. Seçimlerde hükümet imkanlar bütün olarak Nejad’n lehine seferber edildi. Seçim komisyonu üyeleri titizlikle seçilerek atand. Diğer adaylarn gözlemcileri engellendi ve ihlallerin adaylarn seçim merkezlerine ulaştrlmamas için SMS servisleri kapatld ve seri numara taşmayan oy pusulalar basld ve 2.5 kat fazladan mühür vard. Bu da tezvirat kolaylaştrd. En azndan tezvirat iddialarna inandrclk katt.
¥
Rehber Hamaney adamlarn kendi kimyasndan itina ile seçmişti. İran asll sosyoloji profesörü olan ve yaknlarda Hamaney ile ilgili bir kitabn tamamlayan the State University of New York at Stony Brook’dan A. Arjomand, Hamaney’in mesai arkadaşlarn da kendi kariyerinden ve ad san bilinmeyen sadakat esasna dayal kimselerden seçtiğini ifade ediyor. Sosyal ve siyasi statüsü olmayan bu kimseler sonuçta ona sadakatle bağl olarak kalyorlar. Baz İranllar Nejad’n doğuştan ikinci adamlğa müsait olduğunu ve cumhurbaşkan olarak da Hamaney’le şiir gibi uyumlu bir ikili arzettiklerini ve ikinci adamlk makamna yakştğn beyan ediyorlar. Onda şüphesiz Hamaney’i rahatlatan bir taraf var. 2005 ylnda ad san bilinmezken onu meçhul içinden Hamaney çkard. Ad san duyulmayan ve bir mütevazi bir demircinin oğlu ve silik bir kişilik olduğu için Hamaney’in ihtiyar ve seçimi Nejad’n üzerine vaki oluyor. Abdullah Gül ile Nejad’n babalar ayn mesleki icra etmekle birlikte ikisi arasnda fazla bir benzerlik var mdr, varsa nelerdir? Bu, olsa olsa başka yaznn konusu olabilir. Lakin cumhurbaşkanlğ onu bambaşka bir aleme taşd. Bu alemin üyeleri 1979 Devrimi ve İran-Irak savaşnn kdemli gazileriydi. Onlar popülizm ve mağruriyetle dolu bir snfn mensuplarydlar. Bugün onun müttefikleri 50’lilerin üzerindeler, Adalet, İçişleri, Devrim Muhafzlar, İstihbarat Bakanlğ gibi postlar dolduruyorlar. Bu müttefik sarmal içinde Besic komutanlar olduğu gibi ayn zamanda Ulusal Güvenlik Konseyi üyeleri de var. Bunlar yine Hamaney kampnda sivrilen Hamaney’in oğlu Mücteba Hameney gibilerin de müttefikleri.
¥
Ahmedinejad’n merci-i taklidi olan Muammed Taki Misbah Yezdi Kum’da üç medrese yönetiyor ve bunlarn genel yaklaşm demokrasi ile İslam’n bağdaşmayacağ ve uyuşmayacağ yönünde. Bunlarn anlayşna göre Dini Rehberlik seçimlerden çok daha önemli. Nejad yönetimi bu kurumlara ve medreselere gerekli desteği sağlarken buna mukabil bu medreselerden mezun olanlar da devlet postlarna ve makamlarna yerleştiriyor. Hamaney’in ve Nejad’n basn çevresindeki en önemli müttefikleri Keyhan gazetesi ve Yayn Yönetmeni Hüseyin Şeriatmedari. Şeriatmedari, ‘Bahreyn İran’n 14’üncü vilayetidir’ diyen Hameney’in de danşmanlarndan. Yine son seçimlerde Batllarn göstericileri manipüle ettiklerini ve yönlendirdiklerini ileri sürüyor. Yine Ahmedinejad’n ‘cadaloz’ tabir edilen destekçilerinden Fatma Recebi, Neiad’n biyografisini kaleme almş ve kitap şu unvan taşyor: Üçüncü Bin Yln Mucizesi. Nejad’ devrimin kurtarcs olarak selamlyor. Yine Recebi, İtalya’da bir kadn eli skt diye eski cumhurbaşkan Muhammed Hatemi’yi aforoz yemiş din adam olarak tanmlyor. Musevi’nin de sokağ kşkrtmas suçlamasyla yargnn karşsna çkarlmasn istiyor. Hamaney ile Nejad kamplarnda farkllklar olsa bile Mehdi meselesinde hemfikirler ve yine Hamaney’in en çetin rakibi Rafsancani’yi de dşlamakta ve etkisiz hale getirmekte kararllar. Ve yine her ikisi de hem bölge hem de Bat ile cepheleşme politikasnn geleceğine ve yararna inanyorlar. Hamaney’in bütün adamlar son seçimlerde saflarn sklaştrmş bulunuyorlar. Anayasay Koruyucular Konseyi üyeleri Nejad’dan hoşlanmasa da Hameney’i aşmak istemiyor. Hamaney-Nejad cephesine en pervasz şekilde saldran da Mehdi Kerrubi. Muhalefete izin vermeyen anlayşn nerede olursa olsun Taliban tarz bir anlayş olduğunu savunuyor.