5510 sayılı sosyal güvenlik reform yasasının yürürlük tarihi olan 1 Ekim 2008 tarihinden önce itfaiyecilere çalıştıkları süreler için emekliliklerinde fiili hizmet süresi zammı (yıpranma payı) verilmemekteydi. 5510 sayılı kanunun 40 ncı maddesiyle itfaiyecilere de yıpranma payı alarak emekli olma imkanı verilmiştir.

İtfaiyecilere 1 Ekim 2008’den itibaren yıpranma payı verilerek emekli olabilme hakkı tanınınca, özellikle belediyeciler tarafından bu hususa çok sevinilmiş ve bahse konu yıpranma payından itfaiye dairesinde çalışan daire başkanı, şube müdürü, şef vb. kadrolarda çalışan tüm herkesin faydalanması istenip arzu edilmiştir.

Ancak, 5510 sayılı kanunun 40 ncı maddesini iyice irdelediğimizde, fiili hizmet süresi zammından faydalanacak işyerleri ve kapsamdaki sigortalılar sayılırken “Kapsamdaki İşler/İşyerleri” başlığının itfaiyecilerle ilgili 15 numaralı kısmının altında “İtfaiye ve Yangın Söndürme İşleri” sayılmakta, “Kapsamdaki Sigortalılar” başlığının altında ise, “Yangın Söndürme İşlerinde Çalışanlar” şeklinde belirtilmektedir.

Dolaysıyla, kanun metnindeki hükümlere göre itfaiyeci olduğu için fiili hizmet süresi zammından faydalanacak olanlar kadroya veya ûnvana göre belirlenmemiş olup, işin niteliği itibariyle yani yangın söndürme işlerinde fiilen çalışanların fiili hizmet süresi zammından faydalanacakları hüküm altına alınmıştır. Nasıl ki, maden ocaklarında çalışan personelin tamamına fiili hizmet süresi zammı verilmeyip bu ocaklardan yalnızca yer altında çalışan işçilere fiili hizmet süresi zammı veriliyorsa, itfaiyecilerin durumunu da bu bağlamada değerlendirmek gerekir.

Her ne kadar itfaiye veya yangın söndürme yönetmeliğinin 9 uncu maddesinde; “Belediye itfaiye teşkilatında çalışan itfaiye eri, itfaiye çavuşu, itfaiye amiri, itfaiye şube müdürü, itfaiye müdürü ve itfaiye daire başkanı yangın personelidir. Bu personel, bizzat yangın yerinde bulunmak ve yangına müdahale etmekle sorumlu ve görevlidir.” denilse de, fiili hizmet süresi zammı uygulamasını yapan kamu kurumu SGK olduğu için, fiili hizmet zammı uygulamasında tüm itfaiye çalışanlarının değil 5510 sayılı kanunun 40 ncı maddesindeki yangın söndürme işlerinde (fiilen) çalışanların yararlandırılması gerekir. Kaldı ki, SGK’nın konu hakkındaki uygulamaları da fiili hizmet zammının yalnızca yangın söndürme işlerinde çalışanlara verilmesi şeklindedir.

Yangın söndürme işlerinde fiilen çalışan itfaiyecilerin her 360 günlük çalışmalarına 60 gün eklenir. Ancak eklenen bu sürelerin toplamı hiçbir şekilde 5 yılı geçemez. Ayrıca, elde edilen fiili hizmet sürelerinin en çok üç yılı itfaiyecilerin emeklilik yaş hadlerinden indirilir. Ölüm ve malûliyet halleri hariç itfaiyecilerin yaş haddi indiriminden yararlanabilmeleri için en az 3600 gün itfaiyeci olarak çalışmaları gerekir. Ancak, itfaiyecilerin itfaiyeciliğin dışında başka fiili hizmet süresi gerektiren çalışmalarıyla birlikte 10 yıla tamamlayıcı hizmetleri tamamlanabiliyorsa, SGK tarafından bu şekildeki tamamlanmayla birlikte de yaş indirimi uygulanmaktadır. İtfaiye dairelerinde kısa vadeli sigorta kollarına tabi çalışanlarla sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar fiili hizmet süresi zammı uygulamasından yararlandırılmazlar. Yangın söndürme işlerinde fiilen çalışan itfaiyecilerin ücretli izin, sıhhi izin, yıllık izin, eğitim ve kurs süreleri ile resmi tatil günleri fiili hizmet süresi zammı kapsamında değerlendirilmez.

Okur Sorularına Cevaplar

SORU 1: Ben 18,5 yıl İsviçre'de çalışıp 2006 yılında ülkemize kesin dönüş yapıp (işe giriş 18/04/1988) doğum tarihim (02/06/1968) bu yılları dönüşümde SSK’ya ödedim. Ocak 2007 ve şimdiye kadar Bağ-Kur’luyum. Bağ-Kur’da 3.5 yıldan fazla kalırsam, emeklilik yaşımın da geç olacağını belirtiyorlar. En iyi şartlarda nasıl emekli olabilirim? Bundan sonra ödeme yapmazsam sağlıktan nasıl yararlanabilirim? Kurumlar arası seçme şansım var mıdır? (Nazmi GENÇ/ORDU)

CEVAP 1: SSK şartlarında 50 yaş ve 5375 günle emekli olabilecekken Bağ-Kur’da kalmaya devam ederseniz 25 tam yıl hizmet ve 9000 gün sayınız ile en az 55 yaşında emekli olabilirsiniz. Bağ-Kur kapsamında 3,5 yıldan fazla kalırsanız Bağ-Kur şartlarında emekli olursunuz. Size tavsiyemiz bir an önce işyerinizi devrederek Bağ-Kur’u bırakmalısınız. Sizin için en iyi emeklilik şartı SSK şartlarında emekli olmaktır. Ödeme yapmadığınız takdirde sağlıktan yararlanmazsınız ancak Bağ-Kur’unuz veya SSK’nız olmazsa sosyal güvenlikli çocuklarınıdan sağlık yardımı alabilirsiniz. İşyeriniz olduğu sürece Bağ-Kur’lu olmak zorundasınız Kurumlar arası seçme yapamazsınız.

SORU 2: 1998 yılında SSK kaydım var. Ancak daha sonra 2000-2004 arası üniversite okudum ve 2005 yılında da askere kısa dönem olarak gittim acaba bu süreleri borçlanabilir miyim? (Seyyid AYDIN)

CEVAP 2: Kısa dönem askerlik sürelerinizi borçlanıp hizmet olarak kazanabilirsiniz. Bunda mevzuat açısından herhangi bir sakınca yoktur.

NOT: İş dünyası ve çalışma hayatında karşılaştığınız sorunlara ve sosyal güvenlikle ilgili sorularınıza çözüm bulmak üzere, her hafta Perşembe günleri bu köşede sizlerle birlikte olacağız. Soru sormak için iletişim adresimiz; [email protected]