2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununun ek 7 nci maddesi ve bu maddeyle ilgili çıkarılan 30.07.2006 tarihli Bakıma Muhtaç Özürlülerin Tespiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre, başkasının yardımı olmadan hayatını devam ettiremeyecek şekilde bakıma muhtaç olan kişilerin bakımını üstlenenlere Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerince aylık net asgari ücret tutarında ücret ödemesi yapılmaktadır. Evde bakım parasının nasıl ve hangi şartlarda alınabileceğiyle ilgili, 04.02.2010 tarihli köşe yazımızda geniş bir şekilde açıklamalarda bulunmuştuk.
Bu köşe yazımızda, evde bakım parasının başka bir yönü üzerinde yani evde bakım parası alanların sosyal güvenliklerinin nasıl sağlanacağı üzerinde durmaya çalışacağız.
Bilindiği üzere, 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununun ek 7 nci maddesinde; “Bakıma muhtaç özürlülere sunulacak bakım hizmetinin karşılığı olarak belirlenecek kişi başına aylık bakım ücreti tutarı, iki aylık net asgarî ücretten fazla olamaz.”
ibaresi yer almaktadır.
Kanun metnindeki hükümden de anlaşılacağı üzere, evde bakım parası aynı zamanda Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerince bakımı yapan kişiye yapılan bir ücret ödemesidir.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4 üncü maddesinde, hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların zorunlu olarak sigortalı sayılacağı, 7 nci maddesinde; sigortalı sayılanların çalışmaya başladıkları tarihten itibaren sigortalılıklarının başlayacağı, 92 nci maddesinde sigortalı olmak hak ve yükümlülüğünden kaçınılamayacağı ve vazgeçilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
Kanun maddelerine göre, sigortalı sayılabilmenin şartı çalışanla çalıştırılan arasında hizmet akdi bağının bulunması yeterlidir. Kural olarak sigortalı olmanın şartları arasında ücret alınması koşul değildir. 818 sayılı Borçlar Kanununun 313'üncü maddesinde hizmet akdi; “"Hizmet akdi bir mukaveledir ki onunla işçi, muayyen veya gayri muayyen bir zamanda hizmet görmeyi ve iş sahibi dahi ona ücret vermeyi taahhüt eder. Ücret zaman itibariyle olmayıp yapılan işe göre verildiği takdirde dahi işçi muayyen veya gayri muayyen bir zaman için alınmış veya çalışmış oldukça, hizmet akdi yine mevcuttur, buna parça üzerine hizmet veya götürü hizmet denir." şeklinde tanımlanmıştır. Hizmet akdinde en önemli unsur bağımlılıktır. Bağımlılığın özelliklerini ise; Hizmet akdi iki taraflı akitlerden olup, karşılıklı borç doğurur. İşçi emeğini, işveren emrine verir ve işin yapıldığı sürede ona tabi olur. İşveren ise emeğin karşılığı olarak ücret ödemeyi kabul eder.” şeklinde belirlemek mümkündür.

Buraya kadar yaptığımız açıklamalardan anlaşılacağı üzere, evde bakım parası alan kişilerin sosyal güvenliklerinin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından sağlanması ve bu kişilerin sigortalı yapılmaları gerekmektedir. Çünkü; evde bakım parası alan kişi emeğini, mesaisini ve zamanını hayatını başkasının yardımı olmadan devam ettiremeyecek kişi için harcamaktadır. Hatta bunu Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerinin hazırladığı bir bakım planı çerçevesinde ve yazılı hizmet sözleşmesiyle yapmaktadır.

Ancak, buna rağmen evde bakım parası alan kişilerin sosyal güvenliğinin ne olacağına yönelik kamuoyunda hiçbir dillendirme yapılmadığı gibi Sosyal Hizmetler İl Müdürlükleri tarafından da evde bakım parası alan hiçbir kimse 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında sigortalı yapılmamıştır.

Bizim bu konu hakkındaki görüşümüz, evde bakım parası alanların sosyal güvenliklerinin zorunlu olarak yapılmasıdır. Çünkü, yarın bir gün bakımı üstlenen kişinin başına hizmet verdiği evde tüp patlaması, merdiven düşmesi vb. iş kazaları meydana gelirse bunun sorumlusu kim olacaktır? Er geç bu konu tarafları rahatsız edecektir. Bizce evde bakım parası ile ilgili hükümler, Sosyal Güvenlik Kurumu’nda bekleyen ve henüz tasarı halinde olan primsiz ödemeler yasasına dahil edilmeli ve bu işi SGK yürütmelidir.

NOT: İş dünyası, SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ve çalışma hayatıyla ilgili sorularınızı ve merak ettiklerinizi; [email protected] e-mail adresine yazın, sizin için cevaplayalım. Her hafta perşembe günleri farklı konu ve soru cevaplarıyla http://www.habervaktim.com adresinde, İş Dünyası ve Çalışanın Köşesi’nde buluşalım.