Hizmet akdi ile bir veya birden fazla kişiyi yanında çalıştıran kişilere işveren denilmektedir. Bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlara ise, 5510 sayılı sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanununa göre 4/a sigortalısı (eski adıyla SSK sigortalısı) olarak kabul edilmektedir.

İşverenlerin çalıştırdığı sigortalıların sigorta primlerini ne zamana kadar Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmeleri gerektiği hususu, 5510 sayılı kanunun 86 ncı maddesine dayanılarak, tebliğle düzenlenmiştir. 28.09.2008 tarihli aylık prim ve hizmet belgesinin sosyal güvenlik kurumuna verilmesine ve primlerin ödenme sürelerine dair usul ve esaslar hakkında tebliğin 2.2.1. maddesine ve 2.4.2. maddesine göre; 1 ila 30 arasında ücret alan sigortalılar için aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu ayı izleyen ayın 23’üne kadar, 15 ila takip eden ayın 14 arasında ücret alan sigortalılar için ise belgenin ilişkin olduğu dönemi izleyen ayın 7’sine kadar, aylık prim ve hizmet belgesinin işverenler tarafından SGK’ya verilmesi zorunluluktur. İşverenler, bir ay içinde çalıştırdıkları sigortalıların prime esas kazançları üzerinden hesaplanacak sigortalı hissesi prim tutarlarını sigortalıların ücretlerinden keserek, kendi hissesine isabet eden prim tutarlarını da bu tutarlara ekleyerek en geç takip eden ay/dönemin sonuna kadar Kuruma (Sosyal Güvenlik Kurumu) ödemeleri gerekmektedir.

Üstteki ifadelerimizde, işverenlerin SGK’ya olan sigorta primi ödeme yükümlülüklerini belirttik. Şimdi de, SGK’ya olan prim borçlarını borcun ait olduğu ilgili ayı takip eden ayın 23’üne kadar tahakkuk ettirmeyen ve 30’una kadar ödemeyen işverenlerin Sosyal Güvenlik Kurumu karşısındaki durumlarının ne olacağını açıklamaya çalışalım.

1.) Bilindiği üzere 5510 sayılı kanunun 5763 sayılı kanunla değişik 81. maddesi (ı) bendine göre, 5510 sayılı kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıları çalıştıran özel sektör işverenlerinin malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanmaktadır. Bahse konu 5 puanlık indirimden faydalanabilmek için, işverenlerin aylık prim ve hizmet belgesini zamanında vermiş olmaları gerekmektedir. Dolaysıyla, işverenin tahakkuk etmiş sigorta primini zamanında ödememesi halinde, cari aya ilişkin beş puanlık prim indiriminden yararlanamayacaktır. Ancak, ödenmeyen aya ilişkin primlerini ödemesi halinde, tekrar beş puanlık prim indiriminden yararlanmaya başlayabilecektir.
2.) 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasına, (ı) bendinde “…Bu Kanun gereğince yapılan kontrol ve denetimlerde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği tespit edilen işverenler bir yıl süreyle bu fıkrayla sağlanan destek unsurlarından yararlanamaz…” şeklinde hüküm bulunmaktadır. Bu itibarla, kayıtsız (tescilsiz) işçi çalıştırıldığı tespit edilen işverenler bir yıllık süre için beş puanlık işveren hissesi sigorta primi indiriminden yararlanamayacaklardır.
3.) 5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesine göre, Kurumun prim ve diğer alacakları süresi içinde ve tam olarak ödenmezse, ödenmeyen kısmı sürenin bittiği tarihten itibaren ilk üç aylık sürede her bir ay için % 3 oranında gecikme cezası uygulanarak artırılır. Ayrıca, her ay için bulunan tutarlara ödeme süresinin bittiği tarihten başlamak üzere borç ödeninceye kadar her ay için ayrı ayrı Hazine Müsteşarlığınca açıklanacak bir önceki aya ait Yeni Türk Lirası cinsinden iskontolu ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizi bileşik bazda uygulanarak gecikme zammı hesaplanır.
4.) Çalıştırdığı işçisinin sigorta prim borcunu ödemeyen işverenlere, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre borcu yoktur yazısı verilemeyeceğinden, ihalelere giremeyecektir. Ayrıca, ödenmeyen prim borçları hakkında işveren hakkında SGK tarafından icra takip işlemleri başlatılacaktır.

OKURLARA CEVAPLAR
SORU 1: 15.05.1965 doğumluyum. İlk olarak 01.05.1980 tarihinde sigortalı olarak işe girdim. 24.12.2000 tarihinde Bağ-Kur’lu oldum. 15.07.2008 tarihine kadar Bağ-Kur’dan pirim ödedim. 17.07.2008 tarihinden itibaren ise sigortalı olarak çalışmaya başladım . Ne zaman emekli olabilirim? (Mustafa AY)
CEVAP 1: 17.07.2008 tarihinden itibaren üç buçuk yılınızı SSK şartlarındaki sigortalılık statüsünde doldurmanız gerekir. Bu süre sizin için 17.01.2010’da doluyor. 45 yaşını doldurduğunuzda ve 5000 gün prim ödeme gün sayısına sahip olduğunuzda en erken bu şekilde SSK şartlarında emekli olabilirsiniz.
SORU 2: 1957 doğumluyum. Bağ-Kur başlangıcım 1984. 1997’ye kadar 13 yıl 11 ay 28 günüm var. Askerliğimi 1982’de 20 ay yaptım. Askerlik borçlanması yapmadım . 1997’den 2004’e kadar boşluğum var. 2004’le 2006 arasında 18 ayım daha var. Yani sorum şu; yaştan emekli olmam için 20 ay askerliğimi borçlansam emekli yaşım ne olur? (Mahmut Tumur)
CEVAP 2: 20 ay askerlik borçlanması yaparsanız emeklilik yaşınız askerlik borçlanması yapmadan tespit ettiğiniz emeklilik yaşına göre bir yıl daha erkene alınır. Yani askerlik borçlanması yapmazsanız Bağ-Kur şartlarında 25 tam yıl hizmet süresi ve 50 yaşında emekli olursunuz. Askerlik borçlanması yaparsanız, 25 tam yıl ve 49 yaşında emekli olursunuz.
SORU 3: 1964 doğumluyum. 1986’da sigorta başlangıcım var. Primlerim tamam, emeklilik için yaşımı bekliyorum. Şu an çalışmıyorum sağlıktan yararlanmak için isteğe bağlı sigortalı olmak istiyorum. Bu durum benim emekli olmamı etkiler mi? (Kemal ÇELİK)

CEVAP 3: 1 Ekim 2008’den sonraki isteğe bağlı sigortalılık süreleri Bağ-Kur kapsamındaki sigortalılık gibi değerlendirilmeye başlanmıştır. Bu itibarla, eğer siz SSK şartlarında emekli olacaksanız, emeklilik yaşınızın dolduğu tarihten geriye doğru 1261 günden fazla bir sürenin isteğe bağlı sigortalılık kapsamında geçmemesine gayret gösterin. Aksi halde, SSK şartlarında emekliliği kaybedersiniz.

SORU 4: 1974 doğumluyum. 1995-2002 yılları arasında sigortalı olarak çalıştım. Daha sonra yurtdışına çıktım. Amerika’da Ev hanımıyım. 2006 yılında isteğe bağlı sigortaya başvurdum. Halen primlerimi yatırıyorum. Son yapılan düzenlemeye göre 3 yıldan fazla prim ödemem durumunda emekliliğim bana olumsuzluklar getirecek. Bu durumda ben ne yapmalıyım. İsteğe bağlı emekliliğimin prim ödemesini sonlandırıp, yurt dışı borçlanması mı yapmalıyım, yoksa bu şekilde devam mı etmeliyim? (Hülya Tiryakioğlu)

CEVAP 4: İsteğe bağlı prim ödemesinde bulunmaya devam etseniz bile, yurt dışı borçlanması yapmadan önce Türkiye’de bir günlük SSK sigortalılığınız olursa, emekliliğiniz SSK şartlarında olur. Amerika ile sosyal güvenlik sözleşmemiz olmadığı için isteğe bağlı sigortalılığınızı devam ettirebilirsiniz. İsteğe bağlı sigortalılığınızı devam ettirseniz bile, emeklilik yaşına en az beş yıl kala sonlandırın. Geri kalan yurt dışı sürelerinizi borçlanırsınız ve bu süreler SSK şartlarındaki hizmet günlerine sayılır. SSK şartlarında emekliliğiniz 55 yaş ve 5750 prim ödeme gün sayısıdır.

NOT: İş dünyası, SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ve çalışma hayatıyla ilgili sorularınızı ve merak ettiklerinizi; [email protected] e-mail adresine yazın, cevaplayalım. Her hafta perşembe günleri farklı konu ve soru cevaplarıyla http://www.habervaktim.com adresinde, İş Dünyası ve Çalışanın Köşesi’nde buluşalım.