Tartışma, inatlaşmaya dönüşmek üzere: Yeni anayasayı ne kadar zamanda yaparız? Bir hafta da mı? Başlamak için yeni seçimi mi bekleyelim?
Birinin ağzından bir söz çıktı diye, yıllarca uğraştığımız bir meselemizi, sanki yeni anayasa dışında bir konuymış gibi “Hallediverelim bitsin” mi diyeceğiz?
Süre konuşanların hiçbir şey bilmediği anlaşılıyor ama yine de soralım:
Tek karar sahibi siz misiniz? Bu iş sadece size mi kaldı, size mi bırakıldı?
‘Yeni anayasa’ tanımlandı da sıra bilinen bir şeyi, neyi, nasıl, hangi sürede kimin yapmasına mı kaldı?
Halkı katmayacak mısınız? Uzlaşacak olan biz yurttaşlar değil miyiz? Nereye kadar, nasıl katılacağız?
Kim, neyi, ne kadar temsil edecek? Temsilciler nasıl seçilecek?
Uzatmayayım, lütfen yeni bir anayasa yapacağımızı bilerek düşünelim!
Darbelerden sonra anayasa yapmakla, demokrasi içinde toplumsal sözleşme anlamında yeni anayasa yapmak her bakımdan farklıdır. Hazırlık, toplumun tartışması, Meclis’te ele alınması, Meclis’te tartışma usulü, oylama kuralı, oylama sonucuna bakılmaksızın halkoyuna sunulması, velhasıl bütün sürecin her adımı, yaptım oldu biçiminde olamaz!
Biz şimdi böyle bir sürecin, hazırlık aşamasındayız.
Önümüzde seçim olması, halkın konuyu tanımasına ve tartışmasına olanak tanıyor. Siyasal partilerin geri dönülebilecek bir söylem ve başkalarının önerilerine açık üslupla yeni anayasanın tanım ve temel ilkeleri hakkındaki düşüncelerini söylemek için, seçim uygun bir ortam yaratmıştır.
Hazırlık döneminin seçimle sonuçlanması; yeni anayasayı kabul edecek Meclis’in, muhtaç bulunduğu ‘kurucu irade’ niteliğini kazanmasını da güçlendirecektir.
Bu aşamada, yeni Meclis tarafından belirlenecek yeni anayasanın tanımı da tartışılmış olacaktır.
Yeni Meclis, tanım ve temel ilkeleri tartışılmış bir metni seçmenin nasıl düşündüğünü de bilerek ele alacaktır. Meclisin her kanadı, her grubu da seçmeninin neyi ne kadar istediğini, kahvede, meydanlarda ve toplantılarda zaten işitmiş, tartmış bulunacaktır.
Böyle bir hazırlık aşaması geçirmiş yeni anayasa, belki de demokratikleşme yolunda partilerimize bir adım attırabilecektir. Anayasayı seçmenlerinin eğilimlerine göre oluşturacak partiler, diğer kararlarında da üyelerinin görüşlerine uymaları gerektiğini düşüneceklerdir.
Yeni anayasa hazırlık tartışmalarının, “Dokunulmazlık konusunda ne diyor, barajı indirecek mi, YÖK’ü kaldıracak mı? Türban da bunun içinde olur!”
gibi sığ sözlerle yapılmasından ciddi olarak korkuyorum!
Özellikle CHP’lilerin, kurultay kararlarına bağlanmış beş altı yıllık hazırlık çalışmalarını ve ilk hedefler beyannamesini hatırlayarak, darbe sonrasındaki 1961 Anayasa başlangıcında, İnönü ve arkadaşlarının nasıl çalıştıklarını okumaları bu dönemde kendilerine yol gösterici olabilecektir.