6 yaşında bir oğlum var. Aslında oğlum çok akıllı bir çocuk, şimdiden okuma yazma bile öğrendi. Ama mizacında biraz bencillik var ve arkadaşlarıyla oynarken diğer çocukları kendi istekleri doğrultusunda yönlendiriyor. Oyunu o başlatıyor, oyun içinde istediği her şeyin anında olmasını istiyor. İstediği bir şey olmadığında ya da bu konuda bir engelle karşılaştığında kıyameti koparıyor. Şu an hamileyim, üç ay sonra ikinci bebeğim geliyor ve ben çocuğu buna nasıl hazırlayacağımı bilemiyorum. Bebekle ilgili yaptığımız alış verişleri görünce çok problem çıkardı ve eşyaları alıp atmaya kalktı.

Geçen akşam kuzenleriyle oynarken yine kavga çıkarmış, kavga nedeni de oyunu kendisinin yönlendirmek istemesi ve arkadaşları tarafından engellenmesi. Ona bu davranışlarının doğru bir şey olmadığını oyunlarda ortak karar vermelerinin daha doğru olduğunu söylüyorum ama çocuk işte anlamıyor beni. Bu konuda onu nasıl bilgilendirebilirim. Bana neler tavsiye edersiniz? F. K.
Önceden bilgilendirin

Piaget çocuklardaki benmerkezli tutumların, soyut işlemler dönemine kadar devam ettiğini söyler. Bunun için, aileler çocuğa temel eğitim ve dini bilgileri verirken paylaşmayı, başkalarının haklarına saygı göstermeyi çeşitli yöntemlerle çocuğa anlatmalı bu bilgileri empoze etmelidirler. Çocuğun bir hamur gibi ailenin ve çevrenin elinde şekillendiği bir gerçektir. Bu nedenle ailenin çocuğa örnek olmaları ve temel değerleri aktarmaları bir sorumluluktur... İnsanlarla ilişkilerimizde sabır ve tahammül gösterme, empati kurma davranışlarımız küçük yaşlarda gelişir. Dolayısıyla çocuğa arkadaşlarıyla ilişkilerinde onların haklarına saygı göstermesi ve ortak işbirliği halinde bulunması gerektiği aile tarafından verilmelidir. Bunun için, çocuğunuzu uyarabilir ve ona -oyunlarda arkadaşlarıyla işbirliği yapması ve onlarla birlikte hareket etmesi- gerektiğini anlayacağı bir dille ifade edebilirsiniz. Bunun için evde de oyunlar kurabilir ve burada oyuncaklara roller vererek, oyun aracılığıyla birlikte karar verme, karşısındakileri de anlama ve haklarına saygı gösterme davranışını verebilirsiniz. Buradaki uyumundan dolayı da onu takdir edebilir ve bu davranışının pekişmesine yardımcı olabilirsiniz. Ayrıca oyun içinde yenmenin doğal olduğu gibi yenilmenin de doğal olduğunu çocuğa mizansen bir dille anlatabilirsiniz.
Uyum sağlayamıyor

25 yaşında mühendis bir oğlum var. Kendim de emekli eğitimciyim. Oğlumu çok iyi yetiştirdim. İlkokuldan beri çok başarılı bir çocuktu ve istediğimiz bölümü bitirdi. Bu konuda oğlum aile içinde parmakla gösterilen bir çocuktur. Bu yıl bir bilgisayar firmasında işe girdi, işiyle ilgili bir sorunumuz yok ama hiç arkadaş edinemiyor. Oğlum geçmiş dönemlerde de yalnızlığı severdi ve sadece derslerine vakit ayırırdı. O zamanlar onun arkadaşının olmasını o kadar gerekli görmüyordum ama şimdilerde çok yalnızlık çekiyor. Evlenmekten korkuyor, ben aileyle meşgul olamam diyor ama bu şekilde nereye kadar gidecek... İş yerinde de hiç arkadaşı yok. Eve geldiğinde yemeğini yiyor ve kendisini hemen odasına kapatıyor sonra da sadece bilgisayarla ilgileniyor. Geçenlerde Eskişehir'den akrabalar geldi onlara hoş geldin bile demedi, doğru dürüst sohbet bile etmedi. Ben çok başarılı bir çocuk yetiştirdiğimi iddia ederken aslında yanılmışım. Evet o bize başarı getirdi ama diğer yandan çok asosyal biri oldu. Oğlumu sosyal hayata nasıl katabilirim bilmiyorum... F. Ş.
Hayata hazırlamak

Biz anne babalar, çocuklarımızı üniversite sınavlarına en iyi şekilde hazırlıyoruz. Bu konuda çeşitli eğitimcilerle görüşüyoruz, en iyi dersanelere gönderiyoruz, en iyi okullarda okuması için çaba sarf ediyoruz. Anne babanın bu çabası gerçekten takdir edilmeye şayan bir durum. Ancak, çocuklarını büyük bir titizlikle sınavlara hazırlayan aileler ne yazık ki onları hayata hazırlayamıyorlar. Buna bağlı olarak pek çok genç, okul derlerinde başarılı olduğu halde, gündelik hayatında odasını toplayamıyor, çayını kahvaltısını hazırlayamıyor, sıradan işlerini dahi yapamıyor. Hayatı sadece çalıştığı derslerden ibaret sanan gençler, ileride istedikleri bölümü kazanıyorlar, iyi bir kariyer yapabiliyorlar ama sosyal yaşamda, aile hayatında iş ortamında başarısızlığa uğruyorlar... Bu durum onun kendisine ve çevresine yabancılaşmasını sağlıyor ve böyle durumlarda da yaşadığı sorunlardan kaçmak için yalnızlığa çekiliyor. Aileler bu türden hatalara düşmemek için, çocuklarını sadece sınava değil aynı zamanda hayata da hazırlamalıdırlar.

Size oğlunuzun sosyal hayata açılması burada çevre edinmesi için teşvik etmenizi tavsiye ederim. Bunun için önce onunla konuşabilir ve bu konudaki duygularını öğrenebilirsiniz. Daha sonra, çevresinde yeni arkadaşlar edinmesi için ortak karar alabilirsiniz. Bu konuda nasıl arkadaşlık kurabileceğini ona sorabilir ve cevabı kendisini bulmasını sağlayabilirsiniz. Arkadaşlıklarda fedakarlığın, sadakatın önemine değinerek, tanıştığı arkadaşlarıyla iyi ilişkiler kurmasına yardımcı olabilirsiniz. Ancak bütün bu çalışmalarınıza rağmen bir çözüme ulaşamıyorsanızz onu bir uzmana götürebilirisiniz.