Bandırma Vapuru’nun süvarisi, Rizeli İsmail Hakkı Kaptan 21 yılını bilfiil denizlerde geçirmiş, okyanuslar aşarak Hindistan ve Uzak Doğu’ya gitmiş, ayrıca kaptanlığının beş yılını Karadeniz’de yaşamış, Karadeniz'i çok iyi tanıyan bir denizci...
Yani Osmanlı Devleti, Mustafa Kemal ve yanındakilere, oldukça iyi durumdaki bir gemi ile, Karadeniz’i çok iyi tanıyan bir kaptanını tahsis etmiş. İsmail Hakkı Kaptan’ın bu göreve 01.05.1919 tarihinde, yani Samsun’a hareketten sadece on gün kadar önce getirildiği hatırlanırsa, Samsun’a çıkma plânının en ince ayrıntısına kadar düşünülüp hazırlandığını ve yürürlüğe konduğunu görürüz.
Zaten hiçbir asker ne zaman nereye gideceğini kendisi tayin edemez, canının istediği yere kendi kendisini memur edemez. Gideceği yerler mutlak surette üstleri tarafından plânlanır ve kendisine bildirilir. Bireysel davranışlar, dünyanın tüm ordularında “isyan” sayılır. Mustafa Kemal Paşa “bireysel” davranmamış, hükümetin tayin ettiği, imparatorluk ordusunun iyi yetişmiş 22 kurmay subayıyla birlikte Samsun’a çıkmıştır.
Sözün burasında dünkü yazımızda sorduğumuz soruyu hatırlamakta fayda var: Acaba Mustafa Kemal Paşa’nın yanındaki kurmay subaylardan, diğer askerlerden, ya da gemi personelinden birkaçının adını söyleyebilir misiniz?
Bunu kolay kolay kimse söyleyemez. Bir ismi öne çıkarma endişesi diğerlerini nisyana (unutulmaya) mahküm etti. Ben bir kadirşinaslık örneği göstererek, o isimleri bugün dikkatinize sunmak istiyorum.
Buyurun: Bandırma Vapuru personelini takdimimdir:
Gemi süvarisi Rizeli İsmail Hakkı Durusun; İkinci Kaptan Üsküdarlı Tahsin Kaptan; Çarkçıbaşı Mehmet Ağa oğlu Hacı Süleyman; Gemi Kâtibi İsmail; Lostromo Hasan Reis; Serdümen Göreleli Ali oğlu Basri; Ambarcı Rizeli Süleyman oğlu Mahmut; Ambarcı Silivrili Hasan oğlu Mehmet; Tayfa Süleyman oğlu Cemil; Tayfa Hüseyin oğlu Rahmi; Tayfa Mesut oğlu Temel; Birinci Kamarot Muharrem oğlu Hacı Tevfik; Kamarot İbrahim oğlu Mehmet; Kamarot Yamağı Mustafa oğlu Halit; Ateşçi Koyunhisarlı Yusuf oğlu Halit; Ateşçi Rizeli Arif oğlu Mansur; Ateşçi Osman oğlu Hacı Hamdi; Kömürcü Hasan oğlu Mehmet; Kömürcü Mehmet Ali oğlu Ömer Faik; Vinçci İsmail Hakkı ve Vinçci Ali oğlu Galip.
•
Gelelim Mirliva (Tuğgeneral) Mustafa Kemal Paşa ile silah arkadaşlarına...
Dokuzuncu Ordu Müfettişi ve Yaver-i Şehriyari (Padişah Yaveri) Mirliva Mustafa Kemal Paşa...
Üçüncü Kolordu Kumandanı Erkân-ı Harp Miralayı (Kurmay Albay) Re’fet (Bele Paşa)...
Müfettişlik Kurmayı Başkanı Erkân-ı Harp Miralayı Manastırlı Kâzım (Dirik Paşa)...
Müfettişlik Sağlık Daire Başkanı Tabip Miralay İbrahim Tali (Öngören)...
Kurmay Başkan Yardımcısı Erkân-ı Harp Kaymakamı (Kurmay Yarbay) Mehmet Arif Bey (Ayırıcı)...
Karargâh Erkân-ı Harbi ve İstihbarat ve Siyasi Şube Müdürü Erkân-ı Harp Binbaşısı (Kurmay Binbaşı) Hüsrev Bey (Gerede)...
Müfettişlik Topçu Komutanı Topçu Binbaşı Kemal Bey (Doğan)...
Müfettişlik Sağlık Daire Başkan Yardımcısı Tabip Binbaşı Refik Bey (Saydam)...
Müfettişlik Baş Yaveri Yüzbaşı Cevat Abbas Bey (Gürer);
Dr. Yüzbaşı Behçet Efendi; Kurmay Mülhakı Yüzbaşı Mümtaz (Tunay); Kurmay Mülhakı Yüzbaşı İsmail Hakkı (Ede); Müfettişlik Emir Subayı Yüzbaşı Ali Şevket (Öndersev); Karargah Komutanı Yüzbaşı Mustafa Vasfi (Süsoy); Mülhak Yüzbaşı Rauf; Yüzbaşı Hersekli Ahmet Efendi...
Kurmay Başkanı Emniyet Subayı Üsteğmen Hayati; Kurmay Mülhakı Üçüncü Kolordu Komutan Yaveri Üsteğmen Arif Hikmet (Gerçekçi); İaşe Subayı Üsteğmen Abdullah (Kunt); Mülhak Teğmen Zebur; Müfettişlik İkinci Yaveri Teğmen Muzaffer (Kılıç); Emir Subayı Teğmen Ruhsat; Adli Müşavir Ali Rıza Efendi...
Tabur Hesap Memuru Rahmi Efendi; Tabur Hesap Memuru Ahmet Nuri Efendi; Birinci Sınıf Kâtip Faik Efendi (Aybars); Dördüncü Sınıf Kâtip Memduh Bey (Atasev); Zabit Vekili Tahir Efendi; Alay Kâtibi Yahya Efendi; Tabur Katibi Süleyman Fehmi Efendi; Hesap Memuru Şükrü Efendi; Kıdemli Çavuş Osman Nuri oğlu Ali Faik; Kıdemsiz Çavuş İbrahim İzzet oğlu Atıf; Çavuş Mustafa oğlu Kemal; Çavuş Kemal oğlu Mustafa; Onbaşı Tevfik oğlu Adem; Onbaşı Ali oğlu Refet; Onbaşı Abdullah oğlu Ali; Nefer (er) Hüseyin oğlu Mehmet; Nefer Ahmet oğlu Emin; Nefer Mustafa oğlu İsmail; Nefer İbrahim oğlu Ömer; Nefer Kerem oğlu Mehmet; Nefer Mehmet oğlu Mehmet; Nefer Hasan oğlu Elvan; Nefer Mehmet oğlu Durmuş; Nefer Mehmet oğlu Ali; Nefer Şakir oğlu Nuri ve Nefer Ali oğlu Musa.
Kısaca söylemek gerekirse, Bandırma Vapuru’nda Atatürk’le birlikte 22 kurmay subay, 25 er ve erbaş, 8 müşavir ve kâtip, 21 gemi personeli olmak üzere toplam 76 kişi Samsun’a çıktı (Kaynak: Genel Kurmay Atase ve Dent. Başkanlığı).
Bunu öğrendiğimde yaşım henüz çok küçüktü. Öğretmenlerimin anlattıklarıyla hayatın öğrettikleri arasındaki çelişkiye nasıl da şaşırıp üzülmüştüm.