Vatandaş odaklı yönetim artık dünyada yeni bir devlet anlayışı ortaya çıkardı. Bu yeni anlayışa göre kamu fonu ve kaynağı kullanan herkes, parlamentolar adına dış denetim görevi yapan "Sayıştaylar" tarafından denetlenecek. Böylece vatandaşlar ödedikleri vergilerin karşılığı olarak devletten bekledikleri hizmeti etkin ve verimli bir biçimde alacak.
Türkiye'de de değişen dünya koşullarına uygun olarak 2010 sonunda yeni bir Sayıştay Kanunu çıkarıldı. Ama bu yeni Sayıştay Kanunu'nda ve ilgili yönetmeliklerinde, askeri harcamaların ve askeri malların denetimiyle ilgili herhangi bir ileri adım atılmadığı ileri sürüldü.
Oysa yeni Sayıştay Kanunu'nda askeri harcamaların ve malların denetimine ilişkin hiçbir kısıtlama yok. Hatta 2003'te çıkarılan Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun 68'inci maddesi, Sayıştay'a yapacağı denetim türlerinden mali denetim, uygunluk denetimi, düzenlilik denetimi yanında performans denetimi yetkisini de veriyor. Üstelik Sayıştay, askeri harcamaların ve malların performans denetimine tabi tutulmasıyla, 68'inci maddenin yürürlüğe girdiği 2005'ten beri görevli ve yetkili.
Şimdi Sayıştay'a sormak gerekiyor... 2005'ten beri askeri harcama ve mallar hakkında performans denetimi yaptınız mı? Vatandaşa, bunun cevabını Sayıştay ve TBMM açıkça vermeli. Çünkü kesin hesap kanunları kabul edilirken, bu raporlar olmadan kabuller yapılmış ise, Sayıştay'ın denetiminde de bir sorun olduğu ortaya çıkar ki, yeni devlet anlayışına göre bu Sayıştay sorununun da hemen halledilmesi gerekir. Çünkü başta da söylediğimiz gibi vatandaş odaklı devlet anlayışına göre, kamu kaynağı kullanan her kurum denetlendiğine göre, Sayıştay da bu görevini yapıp yapmadığı konusunda denetlenmelidir. Kaldı ki bu konuda yasal bir boşluk yok, Sayıştay'ın nasıl denetleneceği de düzenlenmiş durumda.
Gelelim Sayıştay'ın yapacağı performans denetiminin ne olduğuna... Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nda performans denetimi "kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığının belirlenmesi, faaliyet sonuçlarının ölçülmesi ve performans bakımından değerlendirilmesi" olarak tanımlanıyor. Performans denetiminin ardından Sayıştay, denetim raporları ve bunlara verilen cevapları dikkate alarak düzenleyeceği dış denetim genel değerlendirme raporunu TBMM'ye sunuyor.
Peki niye anlattık bütün bunları?
Savunma harcamalarının ve askeri malların denetlenmesine ilişkin olarak yasalarda Sayıştay'a tam yetki verilmiş. Sayıştay, diğer devlet kuruluşlarını, hatta Hazine Müsteşarlığı'nı nasıl denetleniyorsa askeriyeyi de aynı esaslara göre denetlemek zorunda ve denetleyecek. Çünkü bütçe ödeneklerinde kaydırmalar olsa bile Hazine'den çıkan parayı görüp denetlediğine göre, askeriyeye gideni parayı da görüyor ve denetleyecek.
Anlayacağınız çok tartışılan askeri harcamaların denetimi konusunda Sayıştay hem görevli, hem de tam yetkili olduğu halde, 2005'ten beri pek bir şey yapmamış. Ya da yapmış, bunu kendisinden başka kimse bilmiyor.
Sayıştay, vatandaşın temsilcisi TBMM adına yaptığı denetimin sonuçlarını bir zahmet açıklasa da, askeri harcamaların ve malların kimin tarafından denetlenip denetlenmediği artık ortaya çıksa...