Pew Araştırma Merkezi’nin din üzerine yaptığı çalışmaları önemsiyorum. Araştırma alanını geniş tutmaları ve soru(n)lara global bakabilme imkânına sahip olmaları Pew’den gelen sonuçları daha da güvenilir kılıyor. Yakında çıkan bir araştırma sonucu dünya çapında dini özgürlüklerin kısıtlanması alanında bilgi veriyor. “2006 ile 2009 seneleri arasında dünya nüfusunun hemen hemen üçte biri din üzerindeki devlet baskısının arttığı veya dinle alakalı konularda sosyal anlamda düşmanlığın arttığı ülkelerde yaşadı” diyor Pew. Dünya nüfusunun sadece % biri din üzerindeki devlet baskısının artmadığı veya dinle ilintili olarak düşmanlıkların yükselmediği coğrafyalarda yaşadılar bu dönem zarfında. Üç sene süresince baskıların artış gösterdiği ülkeler zaten önceden de devletin dini çok yüksek düzeylerde ezdiği ülkelermiş. Yani fazla da değişen bir şey olmamış, ancak baskının seviyesi artmış.
Öte yandan dinin devlet elinde baskı altında tutulmadığı ülkelerde dini özgürlükler konusunda gelişmeler olmuş. Pew bunu söyle yorumluyor: Dünyada bir kutuplaşma söz konusu, din-devlet ilişkisinin gergin, birincinin ikincinin elinde baskılandığı ülkelerde durum daha da vahimleşmiş, din-devlet ilişkisinin nisbeten daha az sorunlu olduğu ülkelerde ise dinin baskılanmasında daha da azalma görülmüş.
Yani bu açıdan iyi konumda olan ülkeler daha iyi olma yolunda yeni adımlar atarken kötüler kötülüklerinin daha da gelişmesi yolunda ilerlemişler.
Dini inançlar ve ritüeller üzerindeki baskı, bu üç sene zarfında, 23 ülkede artmış, 12 ülkede azalmış, 163 ülkede ise değişmeden aynı seviyede kalmış. Dünya nüfusunun hemen hemen dörtte üçünün yaşadığı, en kalabalık 25 ülkeden sekizinde dini inançlar üzerindeki baskı belirgin bir şekilde artmış. Çin, Nijerya, Rusya, Tayland, İngiltere ve Vietnam’da görülen artış başlıca dinle alakalı sosyal alandaki düşmanlığın artışına bağlanıyor. Buna karşın Mısır ve Fransa’da görülen artış tamamen devlet tarafından arttırılan baskılara bağlı, sonucuna varmış Pew. Geri kalanlarda ise -ki bunların arasında ABD’yi de sayıyor- herhangi bir değişiklik tecrübe edilmemiş.
Bence bu noktada en önemli iki bulgusunu veriyor Pew. Bunlardan birincisi şu: Bu üç sene zarfında din üzerindeki devlet baskısının en çok arttığı coğrafya Ortadoğu Kuzey Afrika bölgesi olmuş. Bölgenin üçte birinde dine yapılan baskı gözle görülür bir şekilde artmış. Mısır, en yüksek düzeyde baskının olduğu ülkeler arasında yerini alıyor. Bu ne anlama geliyor? Demokratikleşmenin olamadığı, Batı destekli baskıcı rejimlerin itibar gördüğü bir bölgede devletler halklarının dinini yani İslam’ı hiçe sayıyor ve insanları sadece ve sadece bir sebepten dolayı, inananlardan oldukları için cezalandırıyor. Ve buna sesini Batı dünyası da hiç mi hiç çıkartmıyor.
Göz önünde bulundurunuz ki bu araştırma Arap baharı olarak adlandırılan döneme girmeden önce yapılan bir çalışma. Bu tesbiti doğru kılıyor.
İkinci ve en az birinci kadar önemli bir başka sonuç da şu, Pew’den gelen: Avrupa dinle alakalı sosyal alandaki düşmanlıkların en çok arttığı ülkeleri içine alan yegane kıt’a oluyor. Dünya çapında on ülkede sosyal alanda din düşmanlığı artmış, bu ülkelerin beşi yani yarısı Avrupa’da. Bulgaristan, Danimarka, İsveç, İngiltere ve Rusya (Pew gözünde Rusya’nın da Avrupa’nın bir parçası gibi algılanması kayda değer). Norveç’te yaşanan katliam öncesine dair böyle bir sonucun çıkartılması Breivik katliamını da açıklar nitelikte. Danimarka ve İsveç de Norveç gibi İskandinav ülkesi ki bu ülkeler dünya sıralamasında her zaman en demokratik, en paylaşımcı, en eşitlikçi ve sosyal adaletin tesis edildiği ‘barışçıl’ ülkeler olarak görülürler. Sosyal alanda din düşmanlığının artması tezi Danimarka’da yaşanan karikatür krizini de Norveç’te görülen cinayetleri izahta da bir miktar ışık tutuyor.
Bu sayılan ülkelerde Müslümanların en önemli azınlığı teşkil ettiği de göz önünde tutulursa, Pew’den çıkan bu son araştırma sonuçlarının dünyada yaygınlaşan İslamofobik tutuma da bir miktar açıklama getirdiği görülür. Devam edeceğiz...