Suriye'deki iç savaşın ve Irak'taki mezhep eksenli krizin bölgeyi nasıl sarsacağını öngörmeye, uyarılar yapmaya, daha fazla kan dökülmesinin önüne geçmeye yönelik çabalar devam ederken, iki haftadır çok daha büyük, bölgesel bir kriz öne çıktı ve tehlikeli bir hal aldı.

Doğu Akdeniz ve Basra Körfezi'nde bir çok ülkenin birbirine meydan okuması anlamına gelen askeri tatbikatlar yapılıyor. Tatbikatlara bakınca, bölgedeki bütün ülkelerin geniş çaplı bir krizin tarafları haline geldiği, hiçbir ülkenin krizin dışında kalamayacağı gibi bur durum çıkıyor ortaya.

İran, "Hürmüz Boğazı'nı kapatırım" tehditleri savururken ABD, "Böyle bir şey söz konusu değil, kapatırsa gereği yapılacak" diyor. İran dev deniz tatbikatları yaparken ABD ve İsrail oldukça geniş kapsamlı hava savunma tatbikatına hazırlanıyor.

Peki neler oluyor? Gelişmeleri alt alta sıralayıp resme bir bakalım:

1- Arap Baharı, Kuzey Afrika'dan Afganistan'a kadar bütün bölgeyi sarsıyor, her geçen gün yeni ülkeleri etkisi altına alıyor. Şu anki durak Suriye. Arap Birliği'nin gözlemci heyeti çalışmalarını sürdürüyor. Nihayetinde bir karar verilecek. Ancak bunlar olurken ülkede ciddi oranda şiddet hüküm sürüyor ve her gün onlarca insanın ölüm haberleri geliyor. Türkiye'nin açıkça cephe aldığı Suriye yönetimine destek için Rus donanması Akdeniz'e ulaştı ve Suriye kıyılarına demirledi.

2- İran'ın nükleer çalışmalarına yönelik yıllardır devam eden tehdit yeniden arttı. İsrail'in kışkrtmasıyla ABD üzerinden Tahran'a baskılar yoğunlaştı. İran-Irak-Suriye arasındaki dayanışma, "dış tehdit" yüzünden daha da pekişti. Ama bu sefer İran-Irak dayanışması bütün bölgenin dikkatini çekecek ölçüde gelişti.

3- Tahran, yükselen tehdide meydan okurcasına dünyanın en büyük enerji koridorlarından birinde, Hürmüz Boğazı'nda dev bir deniz tatbikatı yaptı. On gün süren tatbikatta orta menzilli füzeler denendi. GPS donanımlı füzelerin İsrail'i rahatlıkla vuracak, İsrail nükleer tesislerini, depolarını, Dimona santralini tahrip edecek nitelikte olduğu söyleniyor. Böyle olunca da ABD/İsrail için yeni bir tehdit oluştu; İsrail'in, İran füzelerinin menziline girmesi...

4- Hemen ardından ABD ile İsrail, şimdiye kadar hiç olmamış büyüklükte hava savunma tatbikatı yapacaklarını duyurdu. Arrow anti balistik füze sistemi test edilecek ve İran'dan İsrail'e ulaşacak füzeler bu sistemle tehdit olmaktan çıkarılacak. Tatbikatta işte bu plan test edilecek. ABD savaş gemileri, uçak gemisi ve binlerce askeri İsrail ve belli merkezlerde bu amaç için konumlanıyor.

5- Krizin savaşa dönüşmesi halinde kimse İran'ın ilk saldıran olacağına inanmıyor. Böyle bir saldırının ABD/İsrail'in çok büyük saldırılarını getireceği ve İran'a yıkım yaşatacağı biliniyor. Ayrıca ABD/İsrail tarafından saldırı gelmesi durumunda ise İran'ın öncelikle körfezdeki ABD donanmasına, Irak ve bölgedeki ABD üslerine saldıracağı öngörülüyor. Yine çatışma olması halinde İran füzelerinin Körfez'deki ABD donanmasını bitirebileceği söyleniyor.

6- Ancak son krizin sebebi sadece bu gelişmeler değil. Bir çeşit ekonomik savaş var ortada. Şöyle:

7- Barack Obama yönetimi, İran'a yönelik yeni yaptırım kararını imzaladı. Müthiş bir ekonomik abluka içeren karar, İran'a yönelik petrol ambargosu anlamını da taşıyor. Tahran'ın "Hürmüz Boğazı'nı kapatırız" blöfünün arkasında yatan sebep, yeni ambargo kararıyla İran'ın petrol endüstrisine, ticaretine darbe vurmak. "Siz benim petrol satışımı engellerseniz ben de Hürmüz Boğazı'nı kapatırım" anlamında bir tehdit bu.

8- Tabi bu arada Türkiye ile Mısır arasında yapılan tatbikatı da hatırlatmakta fayda var. İki ülke, askeri açıdan ciddi bir yakınlaşma içerisinde ve benzer ortak girişimler devam edecek.

9- Doğu Akdeniz'de petrol ve doğal gaz aramaya yönelik İsrail, Yunanistan, Rum Kesimi, Almanya ve Fransa işbirliğinin ilk tartışıldığı yer bu köşe olmuştu. Türkiye ile bu ülkeler arasındaki enerji krizi bitmedi, aksine daha da büyüyor. Bir nevi Doğu Akdeniz'de "efelik yarışı"na dönen gelişme ile ilgili yeni durum, İsrail'in bölgeye savaş gemileri gönderdiği iddiası. Bakalım Türkiye bu duruma ne diyecek...

10- Suriye krizi olmasaydı, Doğu Akdeniz'deki güç haritası daha net belirginleşebilirdi. Ancak Suriye'deki iç savaş hem Doğu Akdeniz'i, hem bölge genelinde mezhep krizini, hem Türkiye ile Arap dünyası arasındaki ilişkileri hem de İran-Batı krizindeki pozisyonları etkiliyor.

11- Bütün bu gelişmelerin hepsinin merkezindeyiz, günübirlik yaşıyoruz. Gazete ve televizyonlardaki "bölgesel savaş mı çıkacak" tartışmalarının, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun "Bölgede yeni bir savaşa izin vermeyiz" uyarılarının arkasında bunlar yatıyor.

12- Burası bizim bölgemiz ve her gün yeni çatışmalara, tehditlere, meydan okumalara uyanıyoruz. Bölge dışı aktörler çekilinceye kadar da bu böyle devam edecek...

13- Şu an bütün senaryolar İsrail'in ABD askeri gücünü tahrik etmesi ve bölgesel bir müdahaleyi provoke etmesi yönünde. Senaryonun boşa çıkartılması için büyük bir kampanya başlatılması gerekiyor.