Dört yıl önce başlayan dünya mali krizinin nedenlerinden biri olarak dünyadaki vergi cennetleri gösterilmişti. Bu saptama G-20 raporlarında yer aldı ve bu vergi cennetlerinin kontrol altına alınmasına karar verildi. Ama işler söylendiği gibi gitmiyor.
Mc Kinsey danışmanlık şirketinin bir dönem vergi cenneti uzmanı olan James Henry, vergi cennetlerinde 21 ile 32 trilyon dolar para bulunduğunu ileri sürüyor. James, IMF ve Dünya Bankası verilerine dayanarak hazırladığı raporunda, bu paranın sadece mevduat ve yatırımları kapsadığını, gayrimenkul, mücevher ve yat gibi mal varlıklarının toplam içinde yer almadığını söylüyor. Vergi cennetlerinde işlem yapan 50 bankanın ilk üç sırasında ise en çok işlemle UBS, Credit Suisse ve Goldman Sachs bulunuyor.
Gelelim vergi cennetlerinin neden krizlere yol açtığına... Genellikle kara para ve kayıt dışı paraların toplandığı vergi cennetlerinde, bu kolay kazanılan paralar çok riskli yatırımlara yönlendiriliyor. Zaten alın teriyle kazanılan parayla kolayca aşırı riskli yatırımlara girilmez. Çünkü o para kaybedildiğinde tekrar yerine koymak çok zordur. Sonuçta bu kolay kazanılan paralarla yapılan aşırı riskli yatırımlar finans siteminin dengesini bozuyor ve krizlere neden oluyor.
Gelelim vergi cennetlerine hangi ülkelerden para gittiğine... James Henry'nin raporuna göre, vergi cennetlerine sadece zengin ülkelerden değil, gelişmekte olan ülkelerden de epeyce para gidiyor. Rapora göre, 139 gelişmekte olan ülkeden vergi cennetlerine giden paranın 7.3 ile 9.3 trilyon dolar arasında olduğu tahmin ediliyor. Tabii bu paralar 1970'li yıllardan itibaren gidip biriken paralar.
Peki Türkiye'den ne kadar para gitmiş bu vergi cennetlerine? Türkiye'den gidip park eden para 158 milyar doları buluyor. Vergi cennetlerine giden bu paralar vergisi ödenmemiş paralar olduğundan ülkelerinde kamu hizmetlerinin görülmesine büyük hasar veriyor. Oysa Türkiye'den vergi cennetine kaçan bu 158 milyar doların vergileriyle yüzlerce okul, yol, hastane yapmak ve binlerce fakir çocuğu okutmak mümkündü.
Gelelim vergi cennetlerindeki parayla cari açığın finansmanı arasındaki bağlantıya... Türkiye'nin cari açığı en son verilere göre yıllık 66.9 milyar dolar tutuyor. Bu açığın önemli bir kısmının bir cepten diğer cebe verilen kredi (back to back) olarak finanse edildiğini bu köşede hep yazdık. İşte James Henry'nin bu raporu bizim görüşümüze bir dayanak oluşturuyor. Çünkü Türkiye'de özel sektörün kullandığı dış kredilere bakıldığında, bu kredilerin bir kısmının Malta, Cayman Adaları ve Bahreyn gibi vergi cennetlerinden verildiğini görüyoruz.
Peki bu kadar büyük bir paranın vergi cennetlerinde olması bize yakın dönemle ilgili bir şeyler hatırlatıyor mu? Herhalde hemen hatırlamışsınızdır.
Prof. Dr. Ünal Tekinalp'in hazırladığı yeni Türk Ticaret Kanunu'nun şeffaflık hükümleri alelacele TBMM'deki dört partinin mutabakatıyla değiştirildi. O dönemde medyada yeni TTK'nın değişmesi için yaygara kopartıp "eğer değişmezse herkes hapse girecek", " bilançomu arkadaşım görürse borç ister" gibi gayriciddi bahaneler ileri sürenlerin asıl saklamak istedikleri sakın bu vergi cennetlerindeki paralar olmasın? Ne dersiniz?