Son günlerde Kafkasya’da ve Karadeniz’de yükselen gerilimi düşünürken, George Orwell’in ‘1984’ adlı ünlü kurgu bilim romanı aklıma geldi. Eserde dünya, ‘Okyanusya’, ‘Avrasya’ ve ‘Doğu Asya’ ülkelerinden oluşuyor ve bu ülkeler daimî şekilde birbirleriyle savaşıyorlardı. Komünist diktatoryayı eleştiren eser, bloklar arasındaki bitmeyen savaş ve çatışmaların, halklar üzerinde nasıl baskı kurma vasıtası olarak kullanıldığını çarpıcı bir şekilde anlatıyordu.
1991’de SSCB’nin dağılması ve ‘demir perde’nin yıkılmasıyla hür dünya rahat bir nefes almıştı. Zira, dünyadaki ideolojik kutuplaşma, yerini piyasa ekonomisinin hâkim olduğu, daha homojen bir genel barış ve restorasyon dönemine bırakmıştı. Bu dönemde, yegâne ‘süper güç’ haline gelen ABD’nin, 11 Eylül Sendromu’nun da tesiriyle, bölgesel uzlaşmazlıklarda aşırı güç kullanımında bulunduğu müşahade edildi. ABD, ayrıca
Balkalar’da, Orta Asya’da, Ukrayna’da ve Gürcistan’da Rusya’nın hoşlanmadığı manipülasyonlarda bulundu. Putin ile birlikte eski gücünü kazanmaya başlayan Rusya, bu kuşatmaya karşı, yeniden Doğu Avrupa, Balkanlar, Kafkaslar ve Orta Asya’da müessiriyet arayışına girişti.
Gürcistan Krizi’nden sonra ABD’nin, AB’nin ve NATO’nun bastırması ve Karadeniz’e savaş gemilerinin gönderilmesi üzerine; Rusya da buna, Gürcistan’ın özerk cumhuriyetleri olan Güney Osetya ve Abhazya’nın bağımsızlıklarını tanıyarak cevap verdi. Rusya’nın bir taraftan da, Şangay İşbirliği örgütü zirve toplantısıyla, yeni bir ‘Soğuk Savaş’ın ve ‘bloklaşma’nın temelini atmaya çalıştığı anlaşılıyor.
Bir bakıma, Orwell’in ‘Okyanusyası’na karşı, ‘Avrasya’ ve ‘Doğu Asya’ bloku kurulmaya çalışılıyor.
***
Bu gelişmeleri, dünya barışı açısından fevkalâde zararlı görüyor ve endişeyle takip ediyoruz. Tabiatıyla, bu gidişin daha da kötüleşmesi, bizi öncelikle kendi millî menfaatlerimiz
bakımından ilgilendirmektedir.
Temenni etmeyiz ama yeni bir bloklaşmada Türkiye’nin yeri bellidir. Türkiye, elbette
Batı’nın yanında yerini alacaktır. Bu arada, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’nin de aynı tarafta
yer alması için gayret gösterecektir.
Türkiye’nin, iyi komşuluk münasebetleri, enerji politikası, turizm ve dış ticaret bakımından Rusya ile iyi ilişkilerini muhafaza etmeye çalışması arzu edilen bir durumdur. Ancak bu ilişkiler, temel stratejik tercihe nazaran daima ikinci plânda kalmaya mahkûmdur.
Kıbrıs örneğinin ve Kürtçü ayrılıkçı faaliyetlerin, son olaylarla hiçbir benzerliği yoktur.
Gürcistan, zaten federatif bir yapıya sahiptir; Abhazya ve Güney Osetya özerk cumhuriyetlerdir. üstelik buradaki halklar, din ve kültür bakımından da tamamen farklıdır.
***
Bize bu krizden ve bloklaşma eğiliminden Rusya kazançlı çıkmayacaktır. Kısa vadede, Ukrayna ve Gürcistan NATO’ya alınacak ve Şangay İşbirliği örgütü Rusya’yı yalnız bırakacaktır. Orta vadede özbekistan’ın da tavır değişikliği neticesinde, Rusya’nın etrafı çevrilmiş olacaktır.
Lakin, Rusya bakımından asıl tehlike, kendi bünyesindeki federe ve özerk cumhuriyetleridir. Güney Osetya’nın bağımsızlığını tanıyan Rusya’nın kendi topraklarındaki Kuzey Osetya’nın özerkliğini unutması, affedilir bir hata değildir. Nitekim, bir müddet sonra Güney ve Kuzey Osetya’nın birleşerek bağımsız tek bir cumhuriyete dönüşmesi, sürpriz bir gelişme sayılmamalıdır.
Bugün Rusya’da şu özerk cumhuriyetler vardır: Adıge, Altay, Başkurdistan, Buryatya, Dağıstan, İnguşya, Kabartay-Balkar, Kalmukya, Karaçay, Karelya, Komi, Mari El, Mordovya, Saha (Yakut ), Kuzey Osetya-Alaniya, Tataristan, Tuva, Udmurtya, Hakasya, çeçenya, çuvaşistan. Bunların büyük kısmı özerk Türk Cumhuriyetleri’dir. Nüfuslarının çoğunluğu Müslüman’dır. Bu cumhuriyetlerin önemli bir bölümü bağımsızlık istemektedir.
Rusya, ya kendi slav dünyasına çekilmeyi kabul etmeli, ya da ateşle oynamaktan vazgeçmelidir.
***
Bize göre hava hoş... Bir müddet arada kalmanın sıkıntısını çekeriz ama halkının
çoğunluğu Müslüman olan, Türkiye’de çok sayıda akrabaları bulunan ve Türklükle yakın münasebetleri bilinen Abhazyalılarla ve Osetyalılarla en yakın ilişkileri kurmakta gecikmeyiz.
Bu işin sonunu asıl Rusya düşünmelidir.