Mu­ham­med Bu­azi­zi isim­li gen­cin yak­tı­ğı Arap Ba­ha­rı ate­şi baş­la­dı­ğı yer­de sön­dü. Ba­har pa­ran­te­zi ka­pan­dı. Tu­nu­s’­ta ön­ce si­ya­si ci­na­yet­ler iş­len­di ve bu­nun üze­rin­den İs­lam­cı­lar sil­ke­len­di.  Ar­dın­dan İs­lam­cı­lı­ğa de­ğil ço­ğul­cu­lu­ğa açık bir ana­ya­sa be­nim­sen­di.  So­nun­da,  Meh­di Cu­ma  baş­kan­lı­ğın­da tek­nok­rat bir hü­kü­met ku­rul­du. As­lın­da Tu­nu­s’­ta ya­pı­lan ağ­rı­sız ve acı­sız tek­nok­rat bir dar­be idi.

İçe­ri­de si­ya­si ci­na­yet­ler iş­le­nir­ken dı­şa­rı­da da Arap Ba­ha­rı­nın üze­ri ör­tül­dü ve ka­pa­ğı ka­pa­tıl­dı.

Ekim ayın­da (2014) par­la­men­to se­çim­le­ri ya­pıl­dı ve Ni­da-i Tu­nus par­ti­si bu se­çim­ler­den bi­rin­ci ola­rak çık­tı.  Nah­da an­cak ikin­ci ge­le­bil­di.  Ka­sım ayın­da baş­kan­lık se­çim­le­rin ilk tu­ru  21 Ara­lık­ta da ikin­ci tur ic­ra edil­di. Bu sü­reç­te Nah­da Ha­re­ke­ti Mı­sır gi­bi dar­be ve­ya kar­şı dev­rim ya­pı­lan ül­ke­ler­den ders ala­rak mey­dan­dan çe­kil­di.  Böy­le­ce oto­kon­trol ile de­mok­ra­si çı­ta­sı Arap Ba­ha­rı ön­ce­si­ne ge­ri dön­dü.

Nah­da id­di­ası­nı terk et­ti.  Sol­cu par­ti­le­rin hi­la­fı­na cum­hur­baş­kan­lı­ğı se­çim­le­rin­de aday çı­kar­ma­dı­ğı gi­bi oyu­nun ren­gi­ni bi­le bel­li et­me­miş, ta­raf­tar­la­rı­nı ser­best bı­rak­mış­tı. Bi­rin­ci tur­da Ba­ci Ka­id Sib­si, Mar­zu­ki kar­şı­sın­da se­çim­le­ri al­tı pu­an ön­de bi­tir­di. Sib­si me­se­le­ye cep­he se­çi­mi ola­rak ba­kı­yor; iki kam­pın ya­rı­şı ve­ya çe­kiş­me­si ola­rak gö­rü­yor­du. Bi­rin­ci kam­pı mo­der­nist­ler,  an­ti İs­lam­cı­lar, de­mok­rat­lar, ikin­ci kam­pı ise İs­lam­cı­lar tem­sil edi­yor­du. San­dık­ta ya­rı­şıl­ma­sı­na rağ­men Sib­si kar­şı kam­pı de­mok­rat ola­rak gör­mü­yor­du. İs­la­mi bir geç­mi­şi ol­ma­ma­sı­na rağ­men Mar­zu­ki İs­lam­cı ola­rak yaf­ta­la­nı­yor­du. Bu­nun öte­sin­de ül­ke de­niz sa­hi­li ile ku­zey böl­ge­le­ri ara­sın­da iki kam­pa bö­lün­müş­tü.

Tür­ki­ye­’de CHP’­nin sa­hil­ler­de tu­tun­ma­sı­na mu­ka­bil AK­P’­nin ka­ra­sal­da tu­lum çı­kar­ma­sı gi­bi Tu­nu­s’­ta da İs­lam­cı­lar gü­ney­de la­ik­ler de de­niz sa­hil­le­rin­de var­lık gös­te­ri­yor­lar.  Böy­le­ce İs­lam­cı an­ti İs­lam­cı ve­ya la­ik an­ti la­ik ku­tup­laş­ma­sı  üze­rin­den Tu­nu­s’­ta je­opo­li­tik fay­lar or­ta­ya çık­tı.

Sib­si san­dık­lar­dan ka­pan­ma­sın­dan he­men son­ra za­fe­ri­ni ilan et­ti. Bek­len­ti de bu yön­de idi.  Mar­zu­ki ise du­ru­mun or­ta­da ol­du­ğu­nu ve so­nuç­la­rın so­nu­na ka­dar bek­len­me­si ge­rek­ti­ği­ni söy­le­di. 

Tu­nu­s’­ta se­çim­le­ri Sib­si­’nin ka­zan­ma­sı ne an­la­ma ge­li­yor? Mar­zu­ki se­çim ya­rış­ma­sın­da denk­le­mi dev­ri­mi ko­ru­mak ve kar­şı dev­ri­me izin ver­me­me üze­ri­ne kur­muş­tu. Bu de­mek olu­yor ki se­çim­le­ri devr-i sa­bık ya­ni fu­lul ka­zan­mış ol­du. San­dık­tan ikin­ci Bur­gi­ba­’nın çık­tı­ğı­nı söy­ler­sek faz­la mü­ba­la­ğa et­miş ol­ma­yız.  Gan­nu­şi prag­ma­tik iken Sib­si oto­ri­ter­li­ği ile ta­nı­nı­yor. Sib­si 88 ya­şın­da bir pi­ri fa­ni.  Genç­le­rin san­dık­tan uzak dur­du­ğu bir at­mos­fer­de se­çim­le­ri ka­zan­dı.  Do­la­yı­sıy­la dev­ri­mi ya­pan genç­ler ke­na­ra çe­kil­miş­ler­di. Sib­si se­çim­le­ri ka­zan­dık­tan son­ra ilk zi­ya­re­ti­ni Ce­za­yi­r’­e ya­pa­ca­ğı­nı ilan et­ti. Ce­za­yi­r’­i has­ta­ne­den ida­re eden Bu­tef­li­ka ile ya­şı­tı Sib­si­’nin bu­luş­ma­sı pek ma­ni­dar.  Böy­le­ce Arap Ba­ha­rı­nın or­ta­ya çı­kar­mış ol­du­ğu İh­van ku­şa­ğı git­miş ye­ri­ne dar­be­ler­le ve Tu­nus gi­bi ba­zı yer­ler­de de se­çim­ler­le la­ik ku­şak ge­ri dön­müş ol­du.  Bu şöy­le ve­ya böy­le İs­lam­cı­la­rın tas­fi­ye­si an­la­mı­na ge­li­yor. Prag­ma­tik olan Gan­nu­şi ya­ma­lar­la, pa­zar­lık­lar­la ve­ya koa­lis­yon­lar­la ken­di­si­ne ve par­ti­si­ne bir ge­le­cek arar­ken Nah­da­’da idea­list çiz­gi­yi tem­sil eden Ham­ma­di Ci­ba­li si­ya­se­te ve­da et­ti, git­ti.  De­niz bit­miş ol­ma­lı.  Tu­nu­s’­ta dev­rim ol­duk­tan son­ra be­şin­ci ve­ya al­tın­cı ha­li­fe­den bah­se­din­ce yer erin­den oy­na­mış­tı.  La­ik­ler İs­lam­cı­la­rın ye­ri­ni alır­ken İs­lam­cı­lar ara­sın­da da yap­rak dö­kü­mü ya­şa­nı­yor.  Şart­lar ağır ve yol ha­ri­ta­sı net de­ğil­di.  Gan­nu­şi gi­bi­ler de­ğer­ler üze­rin­den de­ğil de ka­za­nım­lar üze­rin­den gi­di­yor. Bu ne­den­le Ber­li­n’­de ken­di­si­ne İb­ni Rüşd ödü­lü ve­ril­me­si te­sa­düf de­ğil.

Ba­tı bir de Nah­da Ha­re­ke­ti ile bir­lik­te Ni­da-i Tu­nus ara­sın­da bir koa­lis­yon köp­rü­sü ku­ra­bi­lir­se ta­dın­dan yen­me­ye­cek ve he­de­fi­ni 12’den tut­tur­muş ola­cak. Arap Ba­ha­rı ta­bu­tu için­de İs­lam­cı­la­rı gö­mer­ken bir de bu gü­na­hın­dan sıy­rıl­mış ola­cak. Hybrid (İs­lam­cı­lı­ğı sey­rek­leş­ti­ril­miş, kar­ma) mo­del ku­ra­bi­lir ve İs­lam­cı­lı­ğı ye­de­ğe ve re­di­fe ala­bi­lir­se Or­ta­do­ğu me­se­le­si­ni kök­ten hal­let­miş ola­cak. İs­ra­il ile­le­bet pa­yi­dar ola­bi­lir. Böy­le­ce Mı­sı­r’­da bo­zu­lan ima­jı da ta­mir edil­miş ola­cak. Şim­di­den bu ga­ye için Tu­nu­s’­ta­ki Ame­ri­kan ve Al­man el­çi­le­ri­nin na­bız yok­la­dık­la­rı ko­nu­şu­lu­yor. Gan­nu­şi dün­den teş­ne.   Böy­le­ce İs­lam­cı­lar dış­lan­ma­mış ola­cak ama kı­rın­tı­lar­la ida­re ede­cek.  Bir son­ra­ki saf­ha­da te­mel­li kur­tul­mak da müm­kün.  Böy­le­ce ABD ve Ba­tı ge­ri­de he­sap­laş­ma­ya me­dar ola­cak ba­ki­ye­de bı­rak­ma­ya­cak.  

The Chris­ti­an Sci­en­ce Mo­ni­tor ga­ze­te­sin­de ko­nuy­la ala­ka­lı bir ma­ka­le ya­zan Dan Murphy  (17 Ara­lık 2014) AB­D’­nin ye­ni­den dik­ta­tör­le­re dön­dü­ğü­nü ve ba­har­la ko­pan sü­re­ce ta­mir et­ti­ği­ni ya­zı­yor.  De­mok­ra­si ise mu­ha­lif­le­ri­ne kar­şı kul­lan­dık­la­rı bir si­lah.  BOP pro­je­sin­den ar­dın­dan da de­mok­ra­si ha­va­ri­si ke­si­len Con­do­le­ez­za Ri­ce ve Ame­ri­ka­lı yet­ki­li­ler bu­na an­cak 18 ay da­ya­na­bil­miş­ler ve tek­rar se­vim­li ya­ra­maz dik­ta­tör­le­ri­ne ge­ri dön­müş­ler­di.  Za­ten dik­ta­tör­ler ça­ğı on­la­rın ese­ri de­ğil mi? BOP çer­çe­ve­sin­de de­mok­ra­si de­ne­yi­mi Ka­hi­re­’de baş­la­mış ve 18 ay son­ra yi­ne Ka­hi­re­’de so­na er­miş­ti. Arap Ba­ha­rın­dan son­ra açı­lan dört yıl­lık pa­ran­tez de bit­ti. On­la­rın sa­ye­sin­de ba­har ve de­mok­ra­si kı­sa dev­re yap­tı.  Arap Ba­ha­rın­dan ge­ri­ye bir tek ha­yal kı­rık­lı­ğı kal­dı. Al­lah ke­rim.