Er­me­nis­tan Rus çar­lı­ğı­nın bes­le­yip bü­yüt­tü­ğü, Sov­yet­le­rin se­mirt­ti­ği, ba­tı­lı­la­rın pış­pış­la­dı­ğı dün­ya­nın en kü­çük ül­ke­le­rin­den bi­ri. Nü­fu­su 3 mil­yo­nu bi­raz ge­çi­yor. Son yıl­lar­da nü­fus­ta azal­ma var. Eko­no­mi­si ber­bat, de­ğil ge­liş­me, ge­ri­le­me için­de­…

İki bü­yük kom­şu­su ile iliş­ki ku­ra­mı­yor: Tür­ki­ye ve Azer­bay­ca­n… Ger­çek çı­kış yol­la­rı bu yüz­den ka­pa­lı. 

Tür­ki­ye­’ye “soy­kı­rı­m” is­nad edi­yor, “il­le de ka­bul et” di­ye     di­re­ti­yor. Azer­bay­ca­n’­ın top­rak­la­rı­nı iş­gal et­ti, Ho­ca­lı­’da soy­kı­rım uy­gu­la­dı, onu da     ka­bul­len­mi­yo­r…

Eğer o ül­ke­de kırk pa­ra­lık akıl ol­sa, ne ya­par ya­par Tür­ki­ye ve Azer­bay­ca­n’­la iliş­ki­le­ri­ni yo­lu­na ko­yar. O za­man ül­ke­ye ha­yat ge­lir. Eko­no­mi­si to­par­la­nır, ül­ke­den ka­çış du­ru­r…

Er­me­ni harf­le­riy­le Türk­çe Nas­red­din Ho­ca ki­tap­la­rı geç­miş­te ba­sıl­dı­ğı­na gö­re, Ho­ca­mı­zı iyi ta­nı­yor­lar­dır. On­la­ra Ho­ca­’nın di­liy­le tav­si­ye­miz akıl­la­rı var­sa gö­le koş­ma­la­rı­dır!

3 mil­yon­luk Er­me­nis­tan ve bir o ka­dar nü­fus da di­as­po­ra­da der­sek, 6 mil­yon­luk cirm­le­ri ile dün­ya­yı yak­ma­ya ça­lı­şı­yor­lar. Bu bi­lek gü­re­şi­nin fi­na­li önü­müz­de­ki gün­ler­de ce­re­yan     ede­cek gi­bi. Ya yi­ne so­nuç     alı­na­maz­sa?

So­nuç fi­lan alı­na­ca­ğı yok! Ba­tı­lı mer­kez­ler Er­me­ni­ler­le ge­çen yüz­yıl­da ol­du­ğu gi­bi oy­nu­yor­lar. 

Bu­nu ben de­mi­yo­rum. Giz­li mer­kez­le­rin kat­let­ti­ği Hrant Dink söy­lü­yor. Ba­na ay­nı top­lan­tı­ya ka­tı­lan şa­ir dos­tum Cu­ma­li Ünal­dı ha­tır­lat­tı. İn­ter­net­ten de ko­nuş­ma­yı gö­rün­tü­lü ola­rak bul­dum.  

Ko­nuş­ma Ma­lat­ya­lı İşa­dam­la­rı Der­ne­ği (Mİ­AD), 3. Fi­kir Plat­for­mu top­lan­tı­sın­da ya­pıl­mış (7 Ni­san 2006). Top­lan­tı­ya Hrant Din­k’­in ya­nı sı­ra o za­man­ki AK Par­ti Ma­lat­ya Mil­let­ve­ki­li Ali Os­man Baş­kurt, TMSF Baş­ka­nı Ah­met Er­türk, es­ki Mil­li Eği­tim Ba­ka­nı Me­tin Emi­roğ­lu, Ma­lat­ya­lı İs­tan­bul Üni­ver­si­te­si Rek­tö­rü Prof. Dr. Me­sut Par­lak, sa­nat­çı Ke­nan Işık ve Star Ga­ze­te­si ya­za­rı Cu­ma­li Ünal­dı ka­tıl­mış. 

Hrant Ma­lat­ya­lı, ora­da bu­lu­nu­şu­nun se­beb-i hik­me­ti o. İş­te söy­le­dik­le­ri: “İn­gi­liz, Fran­sız, Rus ve Al­man­lar geç­miş­te bu top­rak­lar­da oy­na­dık­la­rı oyun­la­rı bu­gün de tek­rar­lı­yor. Geç­miş­te Er­me­ni hal­kı, on­la­ra gü­ven­di. Ken­di­le­ri­ni Os­man­lı’­nın zul­mün­den kur­ta­ra­cak zan­net­ti. Ama ya­nıl­dı­lar; çün­kü on­lar ken­di iş­le­ri­ni, he­sap­la­rı­nı ya­pıp git­ti­ler. Bu top­rak­lar­da da kar­de­şi kar­de­şe kan içe­ri­sin­de bı­rak­tı­lar.” 

Dink geç­miş­te ya­şa­nan­lar­la kal­mı­yor, ba­zı Kürt­le­rin de gü­nü­müz­de ay­nı oyu­na âlet ol­du­ğu­nu açık­ça söy­lü­yo­r… 

1915’te ne ol­du? Sa­de­ce ”teh­ci­r” mi? Ba­tı­lı ha­mi­le­ri­ne gü­ve­nen Er­me­ni çe­te­le­ri­nin kes­ti­ği müs­lü­ma­nın he­sa­bı­nı ne­den kim­se yap­mı­yor? Bâb-ı Âli, ya­ni Os­man­lı Hü­kü­me­ti bir mil­yon Müs­lü­man şe­hid­den söz edi­yor. Bir fas­fut mü­te­fek­kir­le­ri­miz “1915’in kah­ra­man­la­rı­”nı yaz­mı­ş… Hı­zı­nı ala­ma­mış Bat­ma­n’­a da Er­me­ni­le­ri kı­rım­dan kur­ta­ran bir kay­ma­kam ve­ki­li uy­dur­muş. Bat­man 1950’le­re ka­dar bir köy­dü­… Da­ha doğ­ru­su is­tas­yo­n…­Bel­ki de is­tas­yon­da­ki de­mir­yo­lu me­mu­ru­nu kay­ma­kam san­mış­tır. Ola­cak o ka­dar! 

Ak­lı ba­şı­na ge­len Er­me­ni­ler­den Ohan­nes     Ka­çaz­nu­ni, Hı­ran­t’­ın     gi­bi ko­nu­şu­yor, dok­san se­ne ön­ce. O sı­ra­dan bir isim de­ğil, Er­me­nis­ta­n’­ın ilk baş­ba­ka­nı. 1923’te Taş­nak Par­ti­si­’nin kon­fe­ran­sı­na bir ra­por ve­ri­yor: Esat Ura­s’­ın Ta­rih­te Er­me­ni­ler ve Er­me­ni Me­se­le­si ki­ta­bın­dan özet­li­yo­rum:

Ci­han har­bi sı­ra­sın­da gü­nül­lü si­lah­lı bir­lik­ler mey­da­na ge­tir­mek ha­ta­sı­nı iş­le­dik.Türk­le­rin le­hi­ne olan güç den­ge­si­ni dik­ka­te al­ma­dık. Müs­lü­man nü­fu­su kat­let­tik.Te­rö­re baş­vu­ra­rak ba­tı ka­mu­oyu­na ka­zan­ma­ya ça­lış­tık. Teh­cir ka­ra­rın­da Tür­ki­ye sa­vun­ma iç­gü­dü­süy­le ha­re­ket et­miş­tir. So­rum­lu Taş­nak Par­ti­si yö­ne­ti­mi­dir ve in­ti­har­dan baş­ka ya­pa­ca­ğı bir şey kal­ma­mış­tı­r…

Er­me­nis­tan uzun za­man­dır bu in­ti­ha­rı ha­ya­ta ge­çir­me­ye ça­lı­şı­yo­r…