An­ka­ra­’nın mer­ke­zi ne­re­si?” de­nil­se, te­red­düt­süz “Ha­cı­bay­ra­m” de­rim! An­ka­ra bu mer­ke­zin et­ra­fın­da sem­bo­lik ola­rak geç­mi­şi ile he­sap­la­şa­rak mâ­na ka­za­nan bir şe­hir­dir. Bu he­sap­laş­ma, şim­di şeh­ri yö­net­mek id­di­asın­da­ki zih­ni­ye­tin as­la kav­ra­ya­ma­ya­ca­ğı bir tarz­da or­ta­ya ko­nul­muş­tur. Şeh­rin ulu­su/ve­li­si, mü­te­va­zı ca­mi­ini Ro­ma­’nın mer­mer ki­bir âbi­de­si Ogüst ma­be­di­nin ya­nı­na tuğ­la­dan ve ker­piç­ten ya­pı­ver­miş­tir. 

Onu yık­ma­mış­tır, on­dan da­ha muh­te­şem ol­ma­yı, ona ta­hak­küm et­me­yi seç­me­miş­tir. Ha­cı­bay­ram Ca­mi­i, Ogüst ma­be­di­ne kar­şı te­va­zu­un za­fe­ri­ni ilân eder.

An­ka­ra bu mer­ke­zi kay­bet­ti­ği an, an­la­mı­nı da kay­be­der. Ni­te­kim bir za­man­lar öy­le ol­muş­tur. Cum­hu­ri­ye­t’­in ma­bed­siz An­ka­ra­sı bu mer­ke­zi ve mâ­na­yı red üze­ri­ne ku­rul­muş­tur. Bu açık ve doğ­ru­dan bir red­dir! Hal­kın as­la be­nim­se­me­di­ği bu red, şü­kür ki tam he­de­fi­ne ula­şa­ma­dı. Ger­çek An­ka­ra mer­ke­zi hal­kın il­gi oda­ğı ol­ma­ya de­vam et­ti. 
Şim­di­ler­de ka­bul eder gi­bi ya­pı­lan da­ha teh­li­ke­li bir red ve in­kâr­la kar­şı kar­şı­ya­yız.

Bu ko­nu­ya bu gün­ler­de dön­mek ni­ye­tin­de de­ğil­dik. Ge­çen­ler­de si­ya­set­le il­gi­si oy ver­me­den öte­ye git­me­yen, okur-ya­zar ama doğ­ru dü­rüst ga­ze­te bi­le oku­ma­yan bir ta­nı­dık, “ar­tık Ha­cı­bay­ra­m’­a doğ­ru­dan ula­şa­mı­yo­ru­z” de­me­sin  mi...
Bu­nu da­ha ön­ce yaz­mış­tım (bk. Öm­rüm An­ka­ra, “Bu­yu­run Ha­cı­bay­ram çar­şı­sı­na­”). Ta­nı­dı­ğı­mın bu­nu oku­ma ih­ti­ma­li yok, ki­tap­tan ha­ber­dar da de­ğil. Dü­şün­ce­min ba­na mah­sus de­ğil, hal­kın his­si­ya­tı ol­du­ğu­nu gör­mek be­ni mem­nun et­ti. 

Kı­sa­ca­sı: Halk her şe­yin far­kın­da!

Ha­cı­bay­ram ci­va­rı ta­ri­hin­de gö­rül­me­miş şe­kil­de ti­ca­ri­leş­ti­ri­li­yor. Di­nî bir alan ye­ni­den dü­zen­le­ni­yor, fa­kat bu dü­zen­le­me­de esas un­sur ol­ma­sa ge­re­ken Ha­cı­bay­ram Ca­mi­i mer­ke­zî ye­ri­ni kay­be­di­yor. Ca­mi ala­nı­na va­rın­ca­ya ka­dar ya­pı­lan­lar âde­ta bu mü­te­va­zı bi­na­yı et­ki­siz­leş­tir­mek mak­sat­lı! Ya­pan­lar fev­ka­la­de din­dar­lar ve her fır­sat­ta An­ka­ra­’nın yı­kı­lan, sa­tı­lan ca­mi­le­rin­den mes­cid­le­rin­den söz edi­yor­lar, ama Ha­cı­bay­ram so­ka­ğı­nın gi­ri­şin­de yı­kı­lan mes­ci­di ha­tır­la­mı­yor­lar bi­le. Tü­lü­ce Mes­ci­di­’n­den söz edi­yo­rum. Ba­na ka­lır­sa bu kü­çük mes­cid ih­ya edil­me­liy­di. İh­ya edil­mi­yor­sa, dü­zen­le­me sı­ra­sın­da uy­gun bir ye­re ma­ke­ti ko­nu­la­rak şeh­rin ha­fı­za­sı ta­ze­len­me­liy­di...

An­ka­ra­’nın son SHP/CHP’­li be­le­di­ye baş­ka­nı Mu­rat Ka­ra­yal­çın dö­ne­min­de­ki Ha­cı­bay­ram dü­zen­le­me­si­ne vak­tiy­le çok iti­raz et­tik. O “Ro­ma mey­da­nı­” özen­ti­si­ne rağ­men An­ka­ra­’nın bu böl­ge­sin­de da­ha say­gı­lı bir ti­ca­rî me­kân dü­zen­le­me­si ya­pıl­dı­ğı­nı bu­gü­ne ba­ka­rak ra­hat­lık­la söy­le­ye­bi­li­yo­ruz. 

“Mu­ha­fa­za­kâ­r”, hat­ta din­dar­lık id­di­ası ta­şı­yan be­le­di­ye­nin dü­zen­le­me­si­nin her ye­rin­den ti­ca­ret, kâr, rant akı­yor! 
Es­ki­den çev­re­de ki­tap­çı­lar ve “di­nî le­va­zı­ma­t” sa­tı­lan dük­kân­lar var­dı. Bir iki kü­çük ke­bap­çı, çay­ha­ne... Şim­di iki bü­yük lo­kan­ta/res­to­ran me­kâ­nı şe­hir­le Ha­cı­bay­ram ara­sı­na du­var gi­bi ge­ril­miş. 

Do­la­yı­sıy­la, bu me­kân­la­rı ora­ya oturt­mak için kod yük­sel­til­miş ve Ha­cı­bay­ra­m’­a asıl ge­liş yö­nü olan Zin­cir­li-Ulus ta­ra­fın­dan şeh­rin ulu ma­be­di­nin gö­rün­me­si en­gel­len­miş. Ne­re­ye ka­dar? İyi­ce yak­la­şın­ca­ya ka­dar! Di­ye­cek­si­niz ki, “Kâ­be­’nin et­ra­fı da böy­le ya­pıl­ma­dı mı?” De­mek ki zih­ni­yet ay­nı!

Ka­ra­yal­çın dü­zen­le­me­si­ne ka­dar, Zin­cir­li Ca­mi­i ta­ra­fın­dan gel­di­ği­niz­de, Ca­mi­i mer­kez­de gö­rür, ki­tap­çı­lar, tes­bih, tak­ke vs. sa­tı­lan dük­kân­lar ve ev­ler ara­sın­dan ge­çe­rek ko­lay­ca kü­çük, fa­kat “u­lu­” ma­be­de vâ­sıl olur­du­nuz. 
Şim­di bu ta­bi­ilik ve gü­zel­lik yok edil­di. Ar­tık ti­ca­ri­leş­ti­ri­len alan­la­rın için­den ge­çe­rek Ca­mi­’ye ula­şa­bi­li­yor­su­nuz. Bir de ka­pı var dü­zen­le­me­ye ila­ve edil­miş. Çin-Ja­pon usu­lü bir ka­pı... “Ka­pı­” de­di­ği­mi­ze bak­ma­yın, açı­lıp ka­pan­mı­yor, mi­ma­rî bir çer­çe­ve. Üze­rin­de “Ha­cı­bay­ram Çar­şı­sı­” ya­zı­yor. 

De­mek ki Ha­cı­bay­ram ca­mi­ine gel­mi­yor­su­nuz, çar­şı­sı­na ge­li­yor­su­nuz! 

Ka­pı­nın Uzak­do­ğu­nun Bu­dist ve Şin­to­ist ma­bed­le­rin­de gö­rü­len tarz­da bir ya­pı ol­ma­sı­na ne de­me­li? İlk gör­dü­ğüm­de, gay­ri ih­ti­ya­ri “Ha­cı­bay­ram Bu­dist ma­be­di mi?” de­di­ği­mi ha­tır­lı­yo­rum...

Di­ni­ni­ze, ta­ri­hi­ni­ze, ge­le­ne­ği­ni­ze, kül­tü­rü­nü­ze say­gı­nız var­sa, ya­pa­ca­ğı­nız iş­ler ona gö­re ol­ma­lı­dır. An­ka­ra­’nın mer­ke­zi­ne mü­da­ha­le edi­yor­sa­nız bu dü­zen­le­me bu mer­ke­zin mi­ma­rî an­la­yı­şı­na, ru­hu­na uy­gun ol­ma­lı­dır! 

Bu id­ra­ki arı­yo­ruz!

An­ka­ra­’da ol­ma­dı­ğı­nı bi­li­yo­ruz!