İn­san tü­rü­nün çö­kü­şü dün­ya­nın ze­va­li­ne ve­ya çö­kü­şü­ne ön­ce­lik ve ta­kad­düm ede­cek­tir.  İn­san tü­rü­nün çö­kü­şü de sos­yo­lo­jik çö­kü­şü ta­kip ede­cek­tir. Bu art ar­da ge­len çö­küş­le­re  eş­ra­tu­’s sa­aa ya­ni kı­ya­met ala­met­le­ri den­mek­te­dir.  Ahir za­man ya­ni kı­ya­met ön­ce­si ya­şa­nan dün­ya­nın son ah­va­li­ne da­ir di­ni ki­tap ve me­tin­le­ri­miz çok şey­ler an­la­tır. La­kin sa­ha­be­le­rin ‘bu da mı ola­cak?’ ya Re­su­lal­lah di­ye hay­ret iz­har et­me­le­ri­ne mu­ka­bil pey­gam­be­ri­mi­zin da­ha fe­na­sı da ola­cak şek­lin­de ce­vap ver­me­si­ne na­za­ran ki­mi Mu­te­zi­le ve ben­ze­ri ce­re­yan­lar ak­lın bun­la­rı al­ma­ya­ca­ğı­nı söy­le­ye­rek ba­zı ri­va­yet­le­ri ve­ya ri­va­yet­le­rin kah­ra­man­la­rı­nı red­det­miş­ler­dir. Fa­kat çö­kün­tü as­rın­da­yız.  Geç­miş­te bu ka­dar da ol­maz di­yen­ler me­zar­la­rın­dan kalk­sa­lar da­ha be­te­ri­nin ve­ya kö­tü­sü­nün ol­du­ğu­nu gö­re­cek­ler ve um­ma­dık­la­rı ve­ya uzak gör­dük­le­ri hu­sus­la­rın va­kı­a ola­rak ete ke­mi­ğe bü­rün­dü­ğü­ne ta­nık­lık ede­cek­ler­dir.  Mer­yem Su­re­sin­de (59)bu du­rum şöy­le an­la­tı­lır: On­lar­dan son­ra yer­le­ri­ne öy­le bir ne­sil gel­di ki na­ma­zı za­yi et­ti­ler ve şeh­vet­le­ri­ne uy­du­lar. İş­te bun­lar az­gın­lık­la­rı­nın ce­za­sı­nı gö­re­cek­ler­dir. Bu­gün ai­le­nin ve top­lu­nun çö­zül­me­si­nin te­mel ne­den­le­rin­den bi­ri­si na­ma­zın ya­ni iba­det­le­rin za­yi edil­me­si ve kul ile ya­ra­tı­cı ara­sın­da­ki ir­ti­ba­tın gev­şe­me­si ve za­yıf­la­ma­sı­dır.  Na­maz in­sa­nı fah­şa ve kö­tü­lük­ler­den alı­koy­du­ğu­na gö­re na­ma­zın or­ta­dan kal­ma­sı in­san ile şeh­vet ara­sın­da köp­rü ku­rul­ma­sı an­la­mı­na gel­mek­te­dir. Kö­tü­lük­ler ile in­san ara­sın­da­ki na­maz en­ge­li or­ta­dan kal­kın­ca nef­si bağ­la­yan bağ­lar çö­zül­müş olu­yor.  Bu­nun so­nu­cun­da in­san çö­kü­şe ve ce­za­ya nam­zet hal gel­mek­te­dir.

***

Kar­ma ha­yat­lar ve ka­dı­nın ka­mu­sal ala­na çık­ma­sın­dan son­ra er­kek­le ka­dın ara­sın­da­ki meş­ru bağ­lar kop­ma­ya baş­la­mış ve ka­dın yal­nız­laş­tık­ça er­kek­leş­miş ve vahşileşmiştir.  Mer­ha­met da­mar­la­rı ku­ru­yun­ca da in­san­lık da­mar­la­rı kö­rel­miş­tir. Ka­dı­nın bo­zul­ma­sı er­ke­ğin de bo­zul­ma­sıy­la so­nuç­lan­mak­ta bu da bi­zim var­lı­ğı­mı­zı ve be­ka­mı­zı teh­dit et­mek­te­dir.  Bu kö­tü ha­lef ve­ya soy top­ye­kün in­san­lık so­yu­nu ve ge­le­ce­ği­ni teh­dit et­mek­te­dir. Sos­yo­lo­jik yı­kım on­to­lo­jik yı­kı­mın köp­rü­sü­dür.  Ta­ri­hin nö­bet dev­ri ile bir­lik­te mil­let­le­rin nö­bet dev­ri de var­dır.

Mi­lat­tan yüz yıl ön­ce Ro­ma­’nın çö­kü­şü İs­la­m’­ın zu­hu­ru­na, çı­kı­şı­na ze­min ha­zır­la­mış­tır. İn­gil­te­re­’nin çı­kı­şı ise mu­vak­ka­ten İs­la­m’­ın göl­ge­len­me­si­ne ve­si­le ol­muş­tur.  Hem Ba­bür İm­pa­ra­tor­lu­ğu­nu hem de Os­man­lı­’nın yı­kıl­ma­sı­na ne­den ol­muş­tur. İn­gil­te­re­’nin ye­ri­ni de ABD al­mış­tır. İn­gil­te­re­’nin çö­kü­şü­nü AB­D’­nin yük­se­li­şi iz­le­miş­tir. La­kin iki­si­nin ka­de­ri de tek­tir. Ro­ma­’nın çö­kü­şü İs­la­m’­ın zu­hu­ru­na ze­min ha­zır­la­mış ise ay­nı şe­kil­de İn­gil­te­re­’nin çök­me­si de İs­lam üze­rin­de­ki bas­kı­nın ve göl­ge eden fak­tö­rün or­ta­dan kalk­ma­sı an­la­mı­na ge­li­yor.  İn­gil­te­re­’nin ye­ri­ni ABD al­mış­sa da İs­la­m’­la yüz­leş­me­si so­nu­cu  ABD de ge­ri­le­mek­te­dir. Ed­ward Gib­bon,  ‘T­he Dec­li­ne and Fall of the Ro­man Em­pi­re/ Ro­ma İm­pa­ra­tor­lu­ğu­nun çö­kü­şü ad­lı baş ya­pı­tın­da ve­ya şa­he­se­rin­de Ro­ma­’nın or­ta­dan kalk­ma­sıy­la İn­gil­te­re­’nin or­ta­dan kalk­ma­sı­nın ay­nı araz­la­rı ve ne­ti­ce­le­ri do­ğu­ra­ca­ğı­nı ifa­de et­miş­tir.  Bu da ye­ni­den İs­la­m’­ın yük­se­li­şi an­la­mı­na ge­lir.

***

İs­lam kar­şı­sın­da İn­gil­te­re ile ABD nö­bet dev­rin­de­dir. Ro­ma ile  İn­gil­te­re ben­zet­me­si için Gib­bo­n’­ın yaz­dık­la­rı­nı Ro­ma-ABD iliş­ki­si­ne Ame­ri­ka­lı ta­rih­çi Pa­ul Kenndy uyar­la­mış­tır. On­la­rın pa­ran­tez­le­ri­nin ka­pan­ma­sıy­la İs­lam ye­ni­den ye­şe­re­cek­tir. Öza­l’­ın da dik­kat çek­ti­ği gi­bi Pa­ul Kenn­dy’­nin  The Ri­se and Fall of the Gre­at Po­wers/Bü­yük Güç­le­rin  Yük­se­liş ve Dü­şüş­le­ri  ad­lı ese­ri  im­pa­ra­tor­luk­la­rın nö­bet dev­ri­ni an­la­mak için mü­him­dir. Bu ko­nu­da il­mi ta­nık­lık­lar­dan bi­ri­si­ni de Mel­bo­ur­ne­’da fa­ali­yet gös­te­ren RMIT Üni­ver­si­te­si pro­fe­sör­le­rin­den Jim Ben  Mann yap­mak­ta; ta­rih önün­de İn­gil­te­re­’nin ham­le gü­cü­nü kay­bet­ti­ği­ne ve bun­dan böy­le to­par­lan­ma­sı­nın im­kan dı­şı ol­du­ğu­na ta­nık­lık et­mek­te­dir.   İn­gil­te­re­’nin atı­lım dö­ne­min­den uful ve bü­zül­me dö­ne­mi­ne geç­ti­ği­ni  be­lir­ten Jim Ben Mann bir da­ha bu ül­ke­nin Vic­to­ri­a dö­ne­mi­ni ya­ka­la­ya­ma­ya­ca­ğı­nı ve hat­ta ken­di­si­ni sa­vun­mak­tan aciz ka­la­ca­ğı­nı ifa­de et­mek­te­dir.   Gü­nü­müz­de İn­gil­te­re mi­lat­tan bir asır ev­vel yı­kı­lan Ro­ma ile ay­nı araz­la­rı gös­ter­mek­te­dir. İn­gil­te­re­’nin atı­lım gen­le­ri­ni ve ru­hu­nu kay­bet­ti­ği­ni bir da­ha to­par­lan­ma­sı­nın im­kan kal­ma­dı­ğı­na dik­kat çek­mek­te­dir. Ba­rış dö­nem­le­ri ve yük­sek re­fah or­ta­mı ruh­la­rı­nı pör­süt­müş­tür. Keş­fet­me ve ge­liş­tir­me dür­tü­le­ri­ni ve bi­yo­lo­jik di­na­mizm­le­ri­ni yi­tir­dik­le­ri­ni kay­da ge­çir­mek­te­dir. Bu­gün­kü İn­gil­te­re Ro­ma­’nın son dö­ne­min­de­ki araz­la­rı gös­ter­mek­te­dir. Fa­kir zen­gin ara­sın­da­ki me­sa­fe açıl­mış, aşı­rı­lık art­mış ve top­lum­sal ger­gin­lik­ler had saf­ha­ya ulaş­mış­tır.  Be­del öde­mek­ten ka­çın­ma, har­ca­ma­la­rı kıs­ma ne­de­niy­le as­ke­ri güç­le­ri köh­ne­leş­tir­miş­tir.  Jim Ben Man­n’­a gö­re as­rın so­nun­da İn­gil­te­re ken­di­si­ni sa­vun­mak­tan aciz ha­le ge­le­cek­tir.  Bu ül­ke­de stib­dat de­mok­ra­si ile mas­ke­len­miş ve de­mok­ra­tik sü­reç ku­rum­lar­dan ve­ya par­ti­ler­den zi­ya­de şa­hıs­la­ra en­deks­len­miş­tir. İki par­ti­li ya­pı da yaş­lı­lık ve tü­ken­miş­lik gir­da­bın­da sey­ret­mek­te­dir.

The Gu­ar­di­an ga­ze­te­sin­de ta­rih kö­şe­sin­de ya­zan Tom Hol­land , ‘T­he fall of the Ro­man em­pi­re and the ri­se of Is­lam/Ro­ma­’nın Çö­kü­şü İs­la­mın Yük­se­li­şi­’ baş­lık­lı ma­ka­le­sin­de Ro­ma’nın çö­kü­şü ile İs­la­m’­ın yük­se­li­şi ara­sın­da iliş­ki­yi ir­de­le­mek­te­dir. Ye­ni Ro­ma­’nın ya­ni Ba­tı im­pa­ra­tor­lu­ğu­nun çö­kü­şüy­le de (İn­gil­te­re, ABD ve İs­ra­il üç­ge­ni) al­tın­da bas­tı­rıl­mış olan İs­lam ye­ni­den zu­hur ede­cek­tir. Be­di­üz­za­man bu­nu şöy­le ifa­de eder “Şe­ri­at-ı Ah­me­di­ye­nin (a.s.m.) ta­zam­mun et­ti­ği ve em­ret­ti­ği me­de­ni­yet ise ki, me­de­ni­yet-i ha­zı­ra­nın in­ki­şâ­ın­dan in­ki­şaf ede­cek­tir.”