Son sıralarda gizli diplomasinin hayli hareketli olduğunu müşahede edebiliyoruz. Bu da değişimin pek uzağında olmadığımızı hatta arifesinde olduğumuzu gösteriyor. Bir gazetede Dubai Emiri Şeyh Muhammed bin Raşid el Maktum’un İstanbul’a gizlice geldiği ve  ziyaretinin gizli kalması için havaalanı kulesine kimlik bilgilerini vermediği ve bunun üzerine iniş izni alamadan ülkesine döndüğü yazıldı. Doğru mu veya ne kadar doğru bilemiyorum. Ama böyle bir haberi babası Şeyh Zayid ile ilgili de duymuştum. Pakistan’a böyle gizli kapaklı, kaçamak bir ziyaret gerçekleştirmek isteyen Şeyh Zayed Al-i Nahyan bu ülkeden de aynı şekilde geri çevrilmiş. Amacı neymiş acaba?   Dünyayı kendileri için açık bir ülke veya şehir olarak mı algılıyorlar, nedir? Fakat haber doğruysa ağızlarının payını almış olmalılar. Bu belki işin magazin kısmı. Bir de gerçek kısmı var. Son günlerde Lübnan’da yayınlanan Hizbullah ve İran ekseninin asparagas haber kuluçkası ‘Haber’ gazetesi bir ara hasta olduğu ve hastaneye kaldırıldığı rivayetlerine konu olan Esat’ın baş güvenlikçisi Ali Memlük’ün Rusya aracılığıyla gizli bir biçimde Riyad’a gittiği bilgisini sızdırılmıştı. Cinlerin getirdiği bilgi gibi yarısı sahih yarısı da tezvirat.  İran ekseninden başka ne bekleyebilirsiniz? Sermayelerinin onda dokuzu yalan!   Haber gazetesinin haberinin doğru olup olmadığı bir süre tartışıldı. Suudlular ser verip sır vermediler. Sonunda dillerinin bağı çözüldü. Mesele bilahare vuzuha kavuştu. Son sıralarda Suud diplomasisi çok faal ve aktif. Rusya ile de temas hattında. Rusya Yemen ile alakalı olarak 2216 sayılı kararı veto etmedi. Buna mukabil Suriye’de Suudlulardan esneklik beklediği tahmin ediliyordu.
Nitekim bu doğrultuda doğrudan Suriye rejimi ile yeni Suudi yetkililer arasında bir temas hattı ve kanalı açılması uygun görülmüş. Ruslar teklif etmiş Suudlular da kabul etmiş. Bunun üzerine Yemen ile Suriye’nin takas edildiğine dair yorumlar başını alıp gitmişti. Fiilen de Başcasus Al Memlük Riyad’da değil ama Cidde’de Suudlu yetkililerle bir araya gelmiş. Haber gazetesine göre Suudlular Ali Memlük’ten politikalarını değiştirmeleri karşılığında İran ile aralarına mesafe koymalarını istemişler.  Suudlular böyle bir talebin gündeme gelmediğini söylüyorlar.  Lakin yine Haber gazetesine göre Ali Memlük mealen ve cevaben İran’la ilişkilerinin müt’a beraberliğine dayalı değil de, Katolik nikahıyla çerçevelenmiş olduğunu söylemiş. Yine de eskinin nostaljisiyle eskisi gibi üç ayak saç ayak olmalarını dilemiş. ‘Eski günlerde ne iyiydik’ diye nostaljisini dile getirmiş. Geçmişte kalan Kahire, Riyad ve Şam eksenine atıfta bulunmuş. Bu hat kopmuş durumda. Bununla birlikte bu kesik hattın Kahire bağlantısı veya istasyonu Sisi ile birlikte yeniden faaliyete geçmiştir. Geride sadece Riyad kalmıştır.  Ruslar da Yemen karşılığında Riyad- Şam hattını yeniden temin etmeye, bağlamaya çalışıyorlar.  Böylece adamları Esat’ı kurtarmaya çalışıyorlar. Haber gazetesinin asparagaslarına mukabil Suud kaynakları görüşmenin zabıtlarıyla alakalı başka bir rivayeti dile getiriyorlar.

***

 Şam rejiminin Suriye’de Suudi Arabistan ve Türkiye gibi ülkelerin terör estirdiğini ve terör örgütlerine destek verdiğini dile getirmesine mukabil Suudi Arabistan somut bir teklifte bulunmuş. Öyleyse Siz Şii örgütleri ve milisleri dizginleyin, ülkeden çıkartın ve atın, biz de gereğini yapalım.  Yabancı bütün örgütlerden desteğimizi keselim.  Sahada sadece Suriyeliler birbiriyle hesaplaşsınlar. Barış mı yapmak istiyorlar, buyursunlar; kendileri karar versinler. Savaşa devam etmek mi istiyorlar yine kendileri karar versinler. Bunun üzerine Al Memlük düşünme payı ve mühleti istemiş.  Suriye rejiminin bu gibi ahvalde yapacağı bellidir.   İpe un sermek ve kaypaklık(muravage). Nitekim her İsrail saldırısından sonra zamanı ve mekanını kendileri tayin etmek kaydıyla cevap hakkını mahfuz tuttuklarını söyler dururlar. Ama hiç yapmazlar. Kulaklarının üzerine yatarlar.  Godot gibi bu zamanı ve mekanı gizli cevap bir türlü gelmez!  

Ruslar diplomasi yoluyla karşı cepheyi esnetmeye çalışırken, İran hattıyla birlikte paralel bir diplomatik girişimle de Esat’ı ayakta tutmaya, mutlak bir ölümden, yok olmaktan kurtarmaya çalışıyorlar. Son dakika diplomasisi yürütüyorlar. Lavrov Doha’da John Kerry ve Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Adil Cübeyr ile biraya gelirken Yardımcısı Mikhail Bogdanov ise paralel hatta idi. Tahran’da Cevat Zarif ve Velit Muallim’in de huzurunda tam tersi üçlü bir kulis faaliyeti yürütüyordu. Arapların deyimiyle ister gizli ister açık olsun diplomaside ‘seyyidü’l mevkif/ The main attitude/ ana tutum’ kaypaklıktan ibaret.