Dün, Başbakan Binali Yıldırım Doğu ve Güneydoğu için yeni bir yatırım-teşvik paketi açıkladı. Bölge için yıllardır süren teşviklerin istenen sonucu vermediği aşikar ki, yeni bir paket açıklama ihtiyacı hasıl oldu.

İki yıl önce, 6-8 Ekim olayları sonrası bölgede ortaya çıkan teşvik sorununu defalarca dile getirmiştim. O olayı tekrarlamak isterim: Bölgede bütün teşvikler bankacılık sistemi üzerinden yürütülüyor. Teşvik alabilmek için, yatırımın bitirilmesi ve üretimin başlaması ilk şarttı. Oysa yatırım sürecinde ortaya çıkan nakit ihtiyacı ve kredi için bankalar ipotek (gayrimenkul) istiyorlardı. Ve 6-8 Ekim Olayları ile bölgede yer alan gayrimenkuller bankalarca ipotek olarak kabul görmüyordu. Ortaya şöyle bir sonuç çıkmıştı: Doğu ve Güneydoğuda yatırım yapmak ve teşvik almak için büyük batı illerinde gayrimenkul almak zorundaydınız.

Düşünebiliyor musunuz? Diyarbakır’da teşvikli yatırım için İstanbul’dan-Ankara’dan gayrimenkul almak zorundasınız. İşte devlet böyle bir sistem kurmuştu.  Umarım artık bu tür kritik hatalar tekrarlanmaz. Umarım kağıt üstündeki sanal başarıların sahaya yansıması da izlenir.

***

Açıkçası sorunların başlangıç noktasının ekonomi olduğunu düşünenlerdenim. Bu nedenle ortaya çıkan sorunların sosyal boyutlarının da çözümü için verileri iyi takip etmek gerekiyor.

Şimdi bazı toplumsal verilerle ülkemizin durumuna bakalım:

Türkiye İstatistik Kurumu (TUIK) verilerinden ilginç yaşam koşulları verilerini aktarmak isterim. Veriler 2015 yılına aittir.

Fert başına düşen oda sayısı:

Sakarya 1,7; Artvin, Sinop, Çankırı, Ankara, Giresun, Eskişehir, Rize, Balıkesir : 1,6

Şırnak, Mardin, Muş, Şanlıurfa, Hakkari, Batman, Ağrı: 0,8

Konut içinde tuvalet oranı:

Bolu, Karabük: 99,9; Düzce 99,8; Zonguldak 99,7; Kocaeli, Bartın 99,6; Sakarya 99,5

Ardahan 50,3; Kars 56,2; Mardin 58,0; Iğdır 60,7; Ağrı 64,1

İşsizlik oranı:

Konya 4,7; Manisa 5,1; Uşak 5,4; Afyonkarahisar5,6; Ardahan, Aksaray 5,8

Batman 23,4; Mardin 20,6; Siirt 20,5; Şırnak 20,1; Diyarbakır 18,7; Şanlıurfa 16,3; İzmir 15,4

Günlük Kazanç (TL):

Zonguldak 85,6; Kocaeli 82,0; İstanbul 71,7; Ankara 70,1 Kırıkkale 68,4; Bilecik 67,1

Kilis 46,9; Mardin 49,0; Giresun 49,1; Şırnak 49,4; Nevşehir 49,9; Iğdır 50,6; Ordu 51,1

Zengin aile oranı %:

Ankara 58,9; İstanbul 56,2; Kocaeli 53,5; Tekirdağ 51,6; Bartın 50,6; Zonguldak 50,0

Adıyaman 16,3; Ardahan18,2; Van 21,3; Şanlıurfa 21,4; Ağrı, Muş 22,6; Bingöl 23,4

TEOG ort. puan:

Tunceli 338,0; Kırşehir 331,3; Burdur 328,8; Karabük 327,7; Isparta 324,6

Şanlıurfa 215,3; Şırnak 224,1; Ağrı 233,7; Hakkari 235,3; Van 237,1; Siirt 239,0

YGS ort. Puan:

Yalova 207,9; Kayseri 205,8; Kırşehir 204,4; Antalya 204,3; Denizli 204,0; Malatya 203,9

Ardahan 178,6; Hakkari 179,0; Şırnak 182,9; Ankara 187,1; Artvin 188,1, Mardin189,0

Kamunun eğitim memnuniyeti %:

Afyonkarahisar 88,9; Amasya, Sinop 87,5; Isparta 86,6; Kastamonu 86,1

Hakkari 48,2; Düzce 52,8; Eskişehir 57,7; Ankara 58,0; İstanbul 61,6; Şırnak 61,7

Belediye temizlik memnuniyeti %:

Kastamonu 88,3; Konya 82,7; Karabük 81,8; Isparta 81,1

Hakkari 31,0; Iğdır 34,0; Kilis 34,2; Ağrı 35,9; Muş, Adıyaman 36,7, Ardahan 39,7

Mutluluk düzeyi %:

Sinop 77,7; Afyonkarahisar 76,4; Bayburt 75,9; Kırıkkale 75,5; Kütahya 73,8

Tunceli 42,0; Osmaniye 45,8; Diyarbakır 48,7; Antalya 49,8; Hatay 50,3; Zonguldak 51,1

Sonuç: Çözümün odak noktası ekonomiden geçiyor. Ama ekonomi için de bölgede çözüm gerekiyor. Mesela yerel yönetimlerin güçlendirilmesi bir çözüm olsa idi, bölge halkının seçtiği belediye hizmetlerinden bu kadar memnuniyetsizlik olur muydu?