Merkez Bankası faizi nedir?

Kısaca, piyasaya verdiği paraya uyguladığı faizdir diyebiliriz.

Peki, Merkez Bankası piyasayı fonlarken ne faiz uyguluyor?

Bunu Merkez Bankası ‘net fonlama maliyeti’ tablosundan izleyebiliyoruz.

Tarih 05 Ekim 2016: Merkez Bankası fonlama faiz oranı %7,73...

Tarih 24 Nisan 2017: Merkez Bankası fonlama faiz oranı %11,49...

Ekim 2016’dan Nisan 2017’ye kadar geçen sürede Merkez Bankası tam 376 baz puan fiili faiz artışı yapmış. Ve dün aldığı son karar ile ‘geç likidite penceresi’ faiz oranını da %11,75’ten %12,25’e yükseltti. MB piyasaya verdiği paranın çok büyük kısmını artık buradan veriyor. 

Kısaca Merkez Bankası Ekim 2016-Nisan 2017 arasında fiili faizi 450 baz puan yakın artırmış oldu.

Ama örtülü...

Merkez neden artırdı?

Neden sürpriz bir faiz artırım kararı geldi.

Önceki dönemlerde piyasa beklentisine rağmen faiz artırımında sınırlı davranan Merkez, bu kez piyasa bile beklemezken neden faiz artırdı? Hem de 0,25 puan değil, tam 0,50 puan.

Elbette bütçe açığına ve kur yükselişine bağlı yüksek enflasyon ana nedendir. Hatırlayın, sadece referandum sürecinde, Mart ayında bütçe 19,5 milyar TL açık verdi. Bütçe açığının elbette bir yan maliyeti olacaktı ve oldu.

Bütçe açığını kapatmaya yönelik ilk adım atıldı. “İşsizlik fonuna” girecek paranın eskiden yüzde 30’unu kullanabilen Hükümet, artık yüzde 50’yi harcayabilecek.

İkinci adım bence bu yüksek faiz artırımı oldu.

Ama ben daha önemli bir noktayı düşünüyorum. Ne mi?

Varlık fonu pozisyonu mu?

Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan, yüksek faize karşı olduğunu her fırsatta dile getiriyor. Hatta son dönemde de yüksek faiz konusunda yine açıklamalarda bulundu.

İyi ama buna rağmen neden Merkez Bankası faiz artırdı? Hem de piyasaların bile beklemediği bir faiz artırımına gitti.

İşte burada bir üçüncü faktör artık devreye giriyor. Artık Türkiye’de faiz artırım veya indirim gibi kararları galiba sadece ekonomik gelişmelerle izlemeyeceğiz. Türkiye’nin önemli ama şeffaf olmayan bir kurumu daha oluştu: Varlık Fonu...

Sanırım bundan sonraki süreçlerde Varlık Fonu’nun aldığı piyasa pozisyonlarına paralel faiz kararları da gelebilir. Henüz hiçbir şey bilmiyoruz. Çünkü Varlık Fonunun pozisyonları, kararları, teminatları, ipotekleri günübirlik şeffaf değil.

İşte o nedenle, Cumhurbaşkanımızın açıkladığı görüşlere rağmen ve piyasanın hiç beklememesine rağmen Merkez’in faiz kararı sürpriz olmuştur.

Erdem Başçı faizi bu kadar artırmadı

Aşağıda bir grafik var. Bu grafik 2011-2017 önemi Merkez Bankası fonlama faiz oranını gösteriyor. Bildiğiniz gibi MB bazı dönemlerde faiz artırdı ve sonrasında da indirime gitti. Özellikle Erdem Başçı döneminde yüksek faizden çok fazla şikayet edildi.

Grafiğe bakınca şunu görüyoruz. Ocak 2012’de faiz 11,93’e kadar çıkıyor ama sadece 6 gün.  Faiz 6 gün sonra yeniden tek haneye iniyor.

2014 Şubat-Mayıs arasında faizler yeniden çift haneye çıkıyor ve 75 işlem günü çift hanede kalıyor. İşte o çift hane süresi içinde ortalama faiz %10,09 oluyor.

Peki, şimdi ne oldu?

Bu yıl 27 ocaktan bu yana çift hanede 62 işlem günü süren yüksek faizde ortalama oran tam %10,88 ve de daha önemlisi, artık çift hanede daha yüksek bir seviyeye gidiyoruz. Çünkü Merkez faizi bir kez daha artırdı.

Ama açık artırım değil, yine örtülü artırıma gitti.

Aylar öncesinde 200-250 baz puan artırım ile bu işin önü alınır dedim. Ama vakit gecikti ve örtülü artırımla 450 puana yükseltmemize rağmen dolar/TL hâlâ 3,60’larda.

Sizce başarı mı?