Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), dün “Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması Bölgesel Sonuçları” verilerini açıkladı. Geçen hafta ise, Türkiye genelindeki ortalama hanehalkı fert başına gelir açıklanmıştı. Türkiye genelinde gelirimiz 2014 yılından 2016 yılına 14.553 Liradan %31,5 artışla 19.139 Liraya yükselmişti.

Dün, bölgesel veriler açıklandığında durumun iller bazında farklılaştığını görüyoruz.. Bugün burada Türkiye geneli verileri ile üç büyük ilin gelişimini karşılaştırdım. Bakın ortaya nasıl sonuç çıkıyor.

-Türkiye genelinde iki yıllık gelir artışı %31,5.

-İstanbul’da bu artış %36,6.

-Ankara’da artış %29,5.

-İzmir’de ise %39,4.

Mutlak değerler açısından bakıldığında ise;

-Türkiye’de ortalama fert geliri 19.139 TL.

-İstanbul’da bu gelir 26.041 TL.

-Ankara’da gelir 26.486 TL.

-İzmir’de ise 23.612 TL.

Kısaca, Ankara en zengin ilimiz. Onu çok az farkla İstanbul izliyor. Oysa İzmir daha yüksek bir gelir artışı sağlamış durumda.

***

İşimiz sadece gelir ve gelir artışı değil elbette. Kazanılan gelir kime gidiyor? Asıl soru bence bu olmalı.

Türkiye’de artan gelirin dağılımında en alt kesimin payı aynı kalırken (6,2), en üst kesimin payı 1,3 puan artmıştı (47,2).

İstanbul’daki en alt gelir grubu ise, daha da geriliyor ve payı 0,6 puan azalıyor. İstanbul’da orta sınıfın payı ise daha sert düşüyor: Mesela ikinci yüzde 20’nin payı 1,3; üçüncü 20’nin payı 1,2 ve dördüncü dilimin payı da 1,2 eriyor.

İstanbul’da son 2 yılda bütün servet en zengin son yüzde 20’ye gitmiş durumda. İstanbul artık bir zengin ili haline dönüştü. En zenginlerin gelirden aldıkları payları yüzde 49,1’e ulaşıyor. İki yıl önce en zengin yüzde 20’nin aldığı pay yüzde 44,9 seviyesindeydi.

***

Gelelim Ankara’ya...

En alt gelir grubunun payı 0,2 puan artıyor. Zaten Ankara’da en alt gelir grubunun payı üç büyük ilin üzerinde. Ama Ankara’da orta sınıfta erime var. Orta sınıfın üç kademesinde de oluşan küçük erimelerin büyük kısmı en zengin kesime gidiyor. İstanbul’da 4,2 puan artan zengin kesimin payı, Ankara’da 1,1 puan artıyor ve yüzde 47,4’e ulaşıyor.

Ankara’da gelir artışının düşük kaldığı ve artan gelirin de büyük oranda en üst kesime gittiği görülüyor. İşte bu nedenle yaşam kalitesi açısından çok iç açıcı bir durum olduğunu söyleyemeyiz. Özellikle orta sınıf açısından durum bunu gösteriyor.

***

Son ilimiz İzmir....

Gelir artış oranı yüzde 39,4 ile en yüksek ama hala ortalama gelir Ankara ve İstanbul’un gerisinde. Buna karşılık en alt gelir grubunun payı 0,2 puan artarken, bir üstü grubun da payı 0,3 puan artıyor. Hatta üçüncü yüzde 20’lik kesimin payı ise aynı kalırken, en zengin kesimin payı sadece 0,7 puan artıyor. Bu artışların tümü, en zengin kesimin bir altı olan dördüncü yüzde 20’lik kesimin gelir payındaki erimeden geliyor.

İstanbul’da en zengin kesimin payı yüzde 49,1 pay alırken, Ankara’da bu oran yüzde 47,4. Oysa İzmir’de en zengin kesimin payı yüzde 46,0 ila daha düşük seviyede kalıyor. 
İşi biraz da mutlak rakamlar ile ifade edelim.

En alt gelir grubunun fert başına geliri Türkiye ortalaması 5.880 TL. İstanbul’da bu gelir 8.671 Lira. Ankara’da ise 9.040 iken, İzmir’de 7.888 Lira. En alt gelir grubu açısından İzmir artan gelire rağmen hala Ankara+İstanbul ortalamasından 968 lira daha düşük kalıyor.

Oysa ikinci yüzde 20’lik dilimde gelir farkı İzmir’de 478 liraya düşüyor. Üçüncü yüzde 20’lik dilimde ise gelir farkı 765 lira oluyor. Yani ikinci ve üçüncü gelir grubunda yer alanlar için İzmir adeta ideal şehir olmaya başlamış.

En üst dördüncü gelir grubunda Ankara’da fert geliri 27.147 Lira iken İstanbul’da 25.806 lira.

Buna karşılık İzmir’de bu grubun fert geliri 24.390 lira ile Ankara+İstanbul ortalamasının 2.086 lira altında kalıyor. En zengin son yüzde 20’de ise bu fark 8.926 liraya yükseliyor.

Kısaca İzmir’de en alt ve en üst gelir grubunda diğer şehirlere göre fark artıyor. İzmir bir bakıma orta sınıf şehri olarak özellikle yüksek öğretim görmüşler açısından daha cazip işaretler veriyor. Tabii ki bu çalışmamızı ilk göze çarpan veriler ile yaptık ve sadece üç büyük il bağlamında ele aldık. Ve de 2 yıllık bir gelişme ile....

Umarım TÜİK daha geniş veri seti yayınlar ve çalışmamızı uzun süreli olarak gerçekleştiririz.

Ve de diğer illeri de incelemeye katabiliriz.

Üç büyük il içinde orta sınıf için en makul şehir İzmir çıkıyor. Umarım diğer büyük illerimiz de artık “hep bana” demekten vazgeçer ve geliri orta sınıfa da dağıtmayı düşünürler.