Bir insanın ne mal olduğunu gösteren şeyler:

1. Sürücülüğü. Trafik kurallarını ihlal eden, kırmızı ışıkta geçen, yeşil ışık yanar yanmaz saniyesinde korna çalan, hem kendisinin hem başkalarının hayatını tehlikeye atan kimseler kaliteli değildir.

2. Yemek yemesi. Yemeği uslu akıllı yemeyip ona saldıran. Akıllı ve terbiyeli insanlar gibi değil, deliler gibi yemek yiyen, devamlı olarak doyduktan sonra yemeye devam eden. Acıkmadan sofraya oturan kimseler olgun değildir, ciddiyetsizdir.

3. Dekorasyon. Parası, imkanı olduğu halde evini bürosunu kötü, çirkin, gülünç döşeyen kimseler vasıfsızdır. Adamın milyonlarca dolarlık serveti var, evinin salonunda el dokuması, kök boyalı sanatlı halılar yok. Bütün eşyası rüküş. Adam Müslüman zengin ve evinde bir Hilye-i şerif levhası bile yok. O zengin değil, fakirdir.

4. Otomobil . Otomobili statü haline getirmiş. 80 bin liralık araba işini görecekken 280 bin liralığını almış. Otomobiliyle çocuklar gibi övünüyor… Ona mı vasıflı diyeceğiz?

5. Türkçesinden anlaşılır. Lise bitirmiş ama zengin edebî Türkçeyi bilmiyor, sokak Türkçesi ile konuşup sohbet ediyor. Vasıfsızdır o.

6. Dindar Müslümanlar için söylüyorum. İnsan ne mal olduğu çocuklarından anlaşılır. 17 yaşında oğlu var, küçük bir beyefendi; kızı küçük hanımefendi. Ahlaklı, terbiyeli, faziletli, edepli çocuklar. Aferin o adama ve eşine. Çocukları, tam tersine edepsiz ahlaksız şirret şımarık ise vah onlara!

7. Komşuları ile olan münasebetlerinden. Komşularının meleği ise iyidir, komşularına kötü davranıyorsa kötüdür.

8. Para mal zenginlik. Para iyi bir hizmetkar, kötü bir efendidir. Paraya tapan, dini imanı para olan bir kimse kesinlikle iyi değildir. “Kişinin namazı ve orucu size zarara uğratmasın. Siz onun parayla olan muamelatına bakınız” buyurulmuştur.

9. Lisanı. Yalan söyleyen, gıybet ve iftira eden, başkalarının gizli ayıp ve günahlarını öğrenip onları teşhir eden, durup dinlenmeden gevezelik ve zevzeklik eden kimseler kötüdür. Hayırlı, faydalı konuşanlar iyidir.

10. İnsanlara, topluma, ülkeye olan faydası veya onlara verdiği zarar. Hadîste “İnsanların hayırlısı insanlara faydalı olandır” buyurulmuştur.

11. Bir kimse holiganlık, militanlık yapıyorsa, fanatik ise onda hayır yoktur. Hattâ dindar gibi görünse, cemaat tarikat holganlığı yaptığı takdirde kötü olur.

12. (Müslümanlar için) Namaz çok önemli bir ölçüdür.

13. İtikadının sahih olup olmaması. Fırka-i Nâciye olan Ehl-i Sünnet ve cemaat şuuruna sahip olup olmaması. Bid’at ve dalalet fırkalarından birine mensup olanlar iyi gibi görünebilir ama iyi olamaz.

14. Mü’minleri sevmemek. Peygamberimiz (Salat ve selam olsun ona) “Siz birbirinizi sevmedikçe mü’min olamazsınız” buyurmuştur.

15. İstikamet. Doğruluk dürüstlük çok büyük bir keramet ve fazilettir. Doğru Müslüman üstündür, doğru olmayan Müslüman alçaktır.

16. Âdil ve insaflı olmak. Zalim ve insafsız kişiler iyi değildir, kötüdür.

17. Kanaat ve israf meselesi. İsraf eden, saçan savuran kimseler kesinlikle iyi olamaz. İyi insan, zengin de olsa kanaatli yaşayan kimsedir.