Yağmur hızla yağıyordu. Küçük bir su arkına dönüşen caddede derin bir sessizlik hâkimdi. Tam da o sırada cadde gür bir ses yankılanmaya başladı. Bir adam birkaç ayet okuduktan sonra “Allah sizi yeryüzüne niçin gönderdi? Resulullah’ın izinden yürüyün diye göndermedi mi? Peki siz ne diye şeytanın peşinde koşuyorsunuz” Diyor ahenkli bir ses tonu ile konuşmasını sürdürüyordu. Adam o kadar içten konuşuyordu ki, yağmura hiç aldırmadan olduğum yerde on dakika kaldım ve onu dikkatle dinledim. Az sonra başımı çevirdiğimde ise büyük bir şaşkınlığa kapıldım. Adam elli yaşlarında ve aklı dengesini kaybetmiş bir kişiydi. Adamı gördüğümde zihnimde büyüklerimizin “delilerle veliler birbirlerine çok benzerler” sözü canlandı. Acaba bu ifadenin doğruluk payı var mıydı?

Bilindiği üzere deliler bilinçaltı verileri ile hareket ediyor ve hayata suyun yüzeyinden değil, okyanusun altından bakıyorlar. Vakti zamanında bilinçaltına atılan olumlu ya da olumsuz düşünce kırıntıları böyle durumlarda bütün yoğunluğu ile ortaya çıkıyor ve kişi olayları buradan anlamlandırıyor. Rahmetli dedem doksan yaşında alzehimer hastası olmuştu ve kalan ömrünü bilinç yüzeyinden bilinçaltına atılan duygu ve düşüncelerini ifade ederek geçirmiş ve daha söylemek isteyip de söyleyemediği ne varsa özgürce söyleyebilmişti.

Deliler saf ve temizdirler. Hile nedir bilmezler, mal biriktirmeyi sevmezler, hayatı günübirlik yaşarlar. Dünya ile ilgili ihtirasları yoktur, ne düşünüyor ne hissediyor iseler açıkça ifade ederler. Sanırım dünya hırsı taşımamaları ve hayata duru bir bakış açısı ile bakmaları hasebiyle deliler ve veliler birbirlerine benziyorlar. Dünyaya karşı bir sevgi beslememek ve tevekkül edip hayatı günübirlik yaşamak sanıldığı kadar kolay bir şey değildir. Her iki taraf da bunu başarmış ve dünyayı bir amaçdeğil araç olarak görebilmişlerdir.

Delilerde duygular dibe vurmuştur, onlar hesapsız yaşarlar, sözlerinde samimidirler, neye inanıyorlarsa neyi talep gediyorlarsa dışarıya onu yansıtırlar. Cesaretleri büyüktür, istedikleri şeyi elde edebilmek için risk almaktan kaçınmazlar. Zaten risk denen şeyin ne olduğunu hiç bilmezler.

Veliler ise ölmeden ölmeyi başarmış seçkin kişilerdir. Her iki kesim de uç sınırlarda gezerler. İnsanların akıllılar kategorisinde değerlendirdikleri gafiller ise ahiret nimetine karşı dünyayı satın alan ahmaklardır.