Ezan yasağı 59 yıl önce kalkmıştı

'TANRI ULUDUR' MU MENDERES'İ ASTIRDI

TANSEL ÇÖLAŞAN'IN EZANA HAKARET SÖZLERİ

ORJİNAL EZANI DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN

TÜRKÇE EZANI DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN

Başörtüsü yasağının devam etmesi için Anayasa Mahkemesi'ne başvurarak yasağın lehinde karar çıkmasını sağlayan Ana Muhalefet Partisi CHP, 59 sene önce “Arapça ezan Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırıdır” diyen kesimlere aldırış etmeden Arapça ezan için el kaldırmıştı. CHP, tam 18 yıl süren zorunlu “Türkçe ezan” uygulamasının kaldırılması için DP'lilerle birlikte hareket etmişti. İsmet İnönü'nün başında bulunduğu CHP Meclis grubunun bu tavrı, o dönemde basını ve kamuoyunu şaşırtırken, Meclis Genel Kurulu'nda CHP'lilerden en küçük bir eleştiri dahi gelmemesi ise dikkat çekmişti. Hatta 16 Haziran 1950 tarihli TBMM tutanaklarına göre, kanunun yürürlüğe girmesi için “45 günlük ilan süresinin” beklenmemesi ve Arapça ezanın hemen okunabilmesi konusunda CHP'lilerin de DP'lilerle aynı görüşte olduğu görülüyor.

Arapça ezan yasağının kaldırılmasını öngören tasarı, Meclis Genel Kurulu'na 16 Haziran 1950 tarihinde geldi. DP iktidarının ilk aylarında ve çıkartılan ilk yasalardan olan ezanla ilgili yasa tasarısı, öğleden sonra saat 15.00 sularında gündeme alındı.

CHP SIRALARI: “ALEYHİNDE DEĞİL, HAKKINDA SÖZ ALACAĞIZ”
16 Mayıs 1950 günü TBMM'de Başbakan Adnan Menderes'in talebiyle gündeme alınan, ezanın Arapça okunmasının suç olmaktan çıkartılmasına ilişkin kanun değişikliği tasarısı hakkında ilk sözü CHP Milletvekili Cemal Eyüboğlu aldı. Meclis Başkanvekili, “Aleyhte CHP grubu adına...” şeklinde bir ifade kullanınca, CHP sıralarından “aleyhinde değil, hakkında konuşacak” sesleri yükseldi. CHP Trabzon Milletvekili Cemal Eyüboğlu, parti grubu adına yaptığı konuşmada, ezanın Türkçe okunmasından yana olduklarını; ancak Arapça ezanın da serbest bırakılmasını desteklediklerini açıkladı.

“ALLAHUEKBER İLE TANRI ULUDUR AYNI MÂNÂYA GELMEZ”
Eyüboğlu'ndan sonra kürsüye gelen DP Milletvekili Sinan Tekelioğlu da, “Atatürk sağ olsaydı hiç şüphe yok ki, bu büyük Meclis’in düşündüğü gibi düşünecekti. ...‘Allahu ekber’ ile ‘Tanrı uludur’ kelimeleri bir mânâya gelmez” diye konuştu.

Din ve inanç hürriyetinin geliştirilmesi çerçevesinde yapılan düzenlemeler konusunda belirli bir çevrenin “yarın daha fazlasını isterler” şeklindeki yaklaşımının bundan 59 sene önce de varlığını sürdürdüğü belirlendi. 1950'lerde CHP'yi destekleyen Ulus ve Cumhuriyet gazeteleri “Bugün Türkçe ezan gelirse, yarın da fes ve çarşaf gelir” şeklinde yayın yaparak, CHP grubunun düzenlemeye sert tepki göstermesini istiyorlardı.
O dönem CHP'yi en çok destekleyen Ulus Gazetesi, Arapça ezan yasağının kaldırılması durumunda “İnkılap kanunlarının büyük yara alacağını ve giderek peçe, çarşaf ve fes kullanımının yeniden toplumda hakim olacağını” iddia ediyordu.

28 ŞUBAT’A KADAR KİMSE CESARET EDİP TEKLİFTE BİLE BULUNAMADI
Arapça ezan okumak TBMM’nin ezici çoğunluğu ve CHP'nin de desteğiyle kanunlaşırken, 27 Mayıs 1960 darbesinde, yaranma amacıyla bazı sivil kişiler Arapça ezanın yasaklanması ve dinde reform yapılmasını önerdiler. Ancak Cemal Gürsel ve ekibi, bu taleplere rağmen konuyu tartışmaya açmaya bile cesaret edemedi. 12 Mart ve 12 Eylül’cüler de bu konuya hiçbir şekilde girmediler. Ancak 28 Şubat sürecinde Türkçe ezan konusu yeniden yaygın biçimde gündeme getirildi. Asker ve sivil birçok kişi, gazete ve televizyonlardan açık açık Türkçe ezana taraf olduklarını açıkladılar.

ALİ EYVAZ /VAKİT