Bilgi, korku ve sevginin mimaride etkili olacağı konusunda bir ayet ve bir hadise dikkatimizi çekerek şöyle der:

"Elmalılı'nın birinci cildini okurken, bir sayfanın sonunda iri puntolarla yazılmış bir hadis-i şerif gözüme çarptı. "Bilen korkar" diyor. Elmalılı bunun oldukça geniş bir açıklamasını yapmış. "Allah'ı bilen Allah'tan korkar gibi bir şey var yalnız. Bunu bütün hayata tatbik edince, doğrusu bu hadis-i şeriflerin en önemlilerinden biri sayılıyormuş...

Beni düşünmeye sevk etti. Fark ettim ki, hangi meseleyle karşı karşıyaysak, o meselenin gerçeğine eriştiğimiz zaman, o gerçeğin gereğini yapmazsak mutlaka bunun bizi bir şekilde çıkmaza götürecek, bir yanılgıya götürecek bir tarafı olur.

Onun için, böyle bir duruma düşmemek için hem bilmek hem de korkmak gerekir.

"Neden korkmak?" sorusu gündeme geldiğinde, gerçekten, ilahi hakikatten, onun yaratılışa yansımalarından eğer haberdarsak yanlış yapmaktan kurtuluruz.

Mesela eğer arz çekimi yasasını bilirsek- o zaman bizi yere düşürecek, yanlış, çürük bir şeye basmayız. Bu en ilkeli olmakla beraber bu anlatımın evrensel, büyük bir irşadı var." (Turgut Cansever, Düşünce Adamı ve Mimar Sayfa 42)

Elmalılı merhum, Bakara süresinin 38'inci ayetinin tefsirinde "Allah'ı bilen, Allah'ı seven, Allah'tan korkar" diyor. (Elmalılı, Hak Dini Kur'an Dili 1/327)

Ayrıca Fatır süresinin 28'inci ayetinde Rabbimiz, "Allah'tan ancak alim kulları korkar." Buyurur.

Güle de, dikene de, kargaya da, bülbüle de yaratılan her şeye güzelliğini veren Allah'tır (Celle celalühü)

Biz, her gün namazımızın son oturuşunda "Rabbena Atina fiddünya haseneten../Rabbimiz, bize dünyada da ahirette de güzellikler ver.." diye dua ediyoruz.

"Bize helal rızık ver" dedikten sonra çalışmaya gittiğimiz gibi "Güzellikler ver" dedikten sonra da iki dünyamızı güzelleştirecek işler yapmaya yöneliriz.

Rabbimiz de "Yarattığı her şeyi en güzel kıvamda yarattığını haber verir. (Secde süresi ayet 7)

Sevgili Peygamberimiz de "Allah'ın yarattığı her şey güzeldir" buyurmuş. (Tahavi, Müşkil-ül asar 3/28)

Yani siz çirkinleştirmeyin.

Cansever merhum, bu konuda şöyle der:

"Hazreti Peygamberin bir sözü var; "İnsanın dünyadaki esas vazifesi dünyayı güzelleştirmektir" buyuruyor.

Böyle bir söz diğer dinlerde yok.

"Dünyayı güzelleştirmektir" diye tanımlanınca, o zaman bu parçaların tezyini niteliği ve bu parçaların bir araya getirdiği bütünlüğün de tezyini niteliği önem kazanıyor.

Bir başka şey de, İslâmî inancın asli hikmetlerinden bir tanesi de, yine Peygamber tarafından "Ferdiyetin yüceliği" diye tanımlanmış bulunuyor.

Mesela Marksizm'de de ferdiyet esas, ama bir nevi esas, o en yüce şey diye takdim edilmiyor, taşıyıcı bir güç diye tanımlanıyor.

Halbuki İslâmiyet'te oluşacak bir bütünlüğün -toplumsal bir bütünlük diyelim, bir sanat bütünlüğü diyelim-içerisindeki parça hem bütünü taşıyor, hem bütünü yüceltiyor.

O yüceltmenin de amacı güzellik yaratmak oluyor. (Turgut Cansever Düşünce Adamı ve Mimar Sayfa 378)

"Burada bir başka soruyu sormak gerekiyor: Nasıl bir düzenleme yapalım ki, onun içinde yaşayanlar bizim tarafımızdan güdülmüş, yönlendirilmiş olmasınlar?

Yani her insanın hakkı olan seçme haklarını kullanarak yaşayabilsinler?

Burada hemen biraz tarihte geriye gidersek, mesela o Batı baroğu böyle bir düşüncenin tam tersi bir tavır içerisinde.

Yani Kilise insanları nasıl sevk etmek istiyorsa, sanatında insanları sevk etmek için kullanılması bahis konusu oluyor. (Turgut Cansever, Düşünce Adamı ve Mimar Sayfa 388)

Rabbimiz, Enam süresinin 94'üncü ayetinde dünyaya ferd ferd/teker teker geldiğimiz gibi Allah'ın huzuruna da teker teker varacağımızı bildirir.

"Biz insanı en güzel kıvamda yarattık." (Tin süresi ayet 4)

Teker teker getirildiğimiz bu güzel dünyada, ilimle donanalım, Allah'ın tabiat kanunlarına ve Kur'an'daki kanunlarına karşı gelmekten sakınalım, sevelim, sevilelim, sorumluluğumuzu bilerek ve gereğini yerine getirerek yine teker teker Rabbimizin huzuruna varalım.