Kur’an-ı Kerim, karakter kelimesinin manasını, mesajını, içeriğini “şakile” kelimesi ile ifade etmiştir. İsra Sûresi’nin 84. ayeti, konuyu tüm dikkatlerimizi çekecek şekilde ele almaktadır:
“De ki: Herkes kendi mizaç, meşrep ve yaratılışına, benimsediği hayat tarzına göre ameller işleyerek bir ömür geçirir.”
Şakile; tabiat, huy, niyet, cibilliyet, karakter gibi manaları bünyesinde toplayan bir kelimedir. Günümüzde daha çok şahsiyet kelimesi öne çıkmıştır. Biz de bu mesajımızda karakter kelimesinden ziyade şahsiyet kelimesini öne alacağız.
Şahsiyet; bir kimsenin, başkalarından üstünlük farkı getiren ilmi ve ahlaki seciyeler gibi, kazandığı ve sahip olduğu üstün özelliklerinin derecesidir. Bu özellikler, hususiyetler, düşünce ve histen fiile dönüşen, intikal eden hareketlerde kendini gösterir.
Dünyada her servetten daha çok kıymetli bir servet varsa o da şahsiyettir, desek yeri vardır. Batı bilim adamlarından Alexis Carrel, uygarlığın yani medeniyetin son gayesi, insan kişiliğinin gelişmesidir, derken, İbn Sina gibi herkesin bildiği ve eserlerinden istifade ettiği bilgin kişi ise şöyle der:
“Büyük değilim ben, ama beni içine sığdıracak bir ülke bulamadım. Pahalı da değilim aslında; ama kendime alıcı bulamadım...”
Hangi devirde ve hangi şartlar altında bulunursak bulunalım, insanın kişiliği, şahsiyeti, karakteri terk edilecek bir şey olmamalıdır. Çünkü insan ilişkilerinin hakiki temeli aslında kişilikte yer alır. Şahsiyetimize bir şey katmayan her hareket, her tavır, şahsiyetimizden bir şeyler götürür, bunu unutmamalıyız. Buna paralel olarak unutamayacağımız bir gerçek daha vardır ki, ümmeti olduğumuz Peygamberimize cahiliye insanının “Emin-güvenilir insan” demiş olmalarıdır.
İnsanın, menfi-olumsuz, yanlış davranışlarının kaynağında onun mayası, tıyneti, karakteri, huyu vardır.
Günümüzde en büyük problemlerin başında olan şahsiyet zaaflığı veya kişilik problemini kökten halletmek mümkün gözükmemektedir. Ancak, kişilik veya şahsiyetteki olumsuzlukları ancak ve ancak eğitimle, terbiye ile kontrol altına alabiliriz.
Bu cümleyi pekiştirerek tekrarlayacak olursak, insanın mayasını, tabiatını, huy ve karakterini değiştirmek mümkün değildir. Ancak eğitim vasıtasıyla onu kontrol altına alabiliriz.
Konumuzun bir başka önemli yönü vardır. Şimdi onu anlamaya çalışalım:
Bir insanın mayası, tabiatı, karakteri ne ise Kur’an-ı Kerim onu o şekilde etkiler. Veya Kur’an’dan o istikamette istifade eder... Canlı bir örnek verelim:
Kur’an’ı, tıpkı güneşe benzetebiliriz: Güneş, tuzu sertleştirir, yağı eritir ve suyu ısıtır.
Yani her madde veya cisim, kendi yapısına göre güneşten etkilenmektedir. İnsan da kendi iç yapısına göre Kur’an’dan etkilenir. Dolayısıyla Kur’an, mümin için rahmet ve şifa, zalim için de ziyan ve hüsranını artırır.
Neticeye gelelim:
- “KARAKTER SAHİBİ OLMAK” DEMEK, İRADESİNE HÂKİM OLMAK, DIŞ ETKİLERE KARŞI KOYABİLMEK, GEVŞEKLİK VE KORKAKLIK GÖSTERMEMEKTİR. KARAKTER SAHİBİ; KENDİNDEN HABERDAR OLAN, DENGELİ VE GAYESİNİ BİLENDİR.
- KARAKTERSİZ KİŞİ, DÜŞÜK İŞLER YAPAN RÜZGÂRIN ÖNÜNDEKİ KÂĞIT GİBİ SAĞA-SOLA SAVRULAN, DENGESİZ, NE YAPACAĞI BELLİ OLMAYAN İNSANDIR.
- FEDAKÂR, UYUMLU, SAMİMİ, SORUMLULUK ALAN İNSANLAR “İYİ KARAKTERLİ”, SORUMLULUKTAN KAÇAN, DUYARSIZ, BENCİL, ASALAK, GEVŞEK VE TEMBEL İNSANLAR DA “KÖTÜ KARAKTERLİ”DİR.
- HİÇ ŞÜPHESİZ, İYİ İNSAN OLMANIN EN ÖNEMLİ ÖLÇÜLERİNDEN BİRİ, GÜZEL AHLAK SAHİBİ OLMAKTIR. HEM FİİLÎ OLARAK GÜZEL AHLAKI KENDİ HAYATINDA UYGULAMIŞ VE BİZE ÖRNEK OLMUŞ, HEM DE GÜZEL AHLAKIN ÖNEMİNİ VURGULAYAN VE GÜZEL AHLAK SAHİBİ OLMAYI EMİR VE TAVSİYE EDEN HADİS-İ ŞERİFLER İLE BİZE ÇAĞRIDA BULUNMUŞTUR.
- KISACA: MÜ’MİN KARAKTER SAHİBİ, AHLAKLI, FİRASETLİ, BASİRETLİ, DİRAYETLİ, KESKİN GÖRÜŞLÜDÜR. HADİSELERİ İYİ DEĞERLENDİRİR, SONUCU BAŞTAN GÖRÜR. İMANIN KUVVETLİLİĞİ ÖLÇÜSÜNDE BU ÖZELLİK MÜ’MİNDE İNKİŞAF EDER, GELİŞİR. MÜ’MİN ANLAYIŞLI VE ŞUURLUDUR. MÜ’MİN, İMANIN KAZANDIRDIĞI KARAKTER, GÜZEL AHLAK, FİRASET VE BASİRETLE CENNET’E, CEMALULLAH’A LAYIK HALE GELİR.
- Bu haftaki yazımı yine aynı ayetin sunduğu mesajla kapatıyor, her insanın kişilik yapısını ilgili mesajla yüzleştirmesini tavsiye ediyoruz:
“De ki: Herkes kendi mizaç, meşrep ve yaratılışına, benimsediği hayat tarzına göre ameller işleyerek bir ömür geçirir.”