Kaybedenleri yeni Hong Kong’larını galiba Dubai’de bulmuşlardı. Bu şehir Buhurlu geceleri ve egzotik havalarıyla birlikte Şehrazad ile Şehinyar’ın yaşadığı atmosferini soluyordu. Dubai, zevkin eğlence ile 7 yıldızlı gecelerde buluşmasının adresiydi. Galiba 21’inci yüzyılın şafağında fiyakası bozuldu. Yeni İrem’in çöküşü yazısından sonra Fecr Suresini yeniden düşündüm. Feth Suresi, Mekke’nin fethini müjdeliyordu. Fecr Suresi de 21’inci yüzyılda İslam güneşinin yeniden doğuşunu müjdeliyor. Fecr Suresinde yer alan ‘ireme zati’l imad’ sutunlar sahibi İrem ayetini, mealinde yorumlayan İstanbul eski vaizlerinden merhum Abdullah Aydın, İrem’in sıfatı olan Zati’l imad’ın kimi müfessirlere göre uzun boylu insanlar anlamına geldiğini, kimi müfessirlere göre de zahiri anlamıyla mütenasip yüksek binalara işaret ettiğini hatırlatıyor. Celaleyn gibi bazı tefsirlerde İremlilerin uzun boylu insanlar olarak vasfedilmesi doğru olsa da, en doğrusu İrem’in yüksek binalarla bezeli bir belde olması gerçeğidir. Fecr Suresinde işaret edildiği gibi, Zilhicce’nin ilk on gününde çöküşe geçen Dubai dünyanın en yüksek gökdelenini barındırıyor ve bu gökdelen yaklaşık 33 gün sonra açılmayı bekliyordu. Hürriyet’in bu yöndeki haberi şöyle: “YAŞADIĞI borç krizi ile krizde ikinci dip korkusunu yaşatan Dubai, Kurban Bayramı ve ardından da Ulusal Gün kutlamaları nedeniyle uzun tatilin ardından büyük bir de açılışa hazırlanıyor. Toplam 818 metre yüksekliği ile ‘dünyanın en yüksek gökdeleni’ olan Burj Dubai’nin 4 Ocak 2010’da açılması planlanıyor. 4 Ocak’ın özelliği ise el Maktum’un ‘emir’ olduğu gün oluşu. Bu özel günde yapılacak açılış için Dubai’de hazırlık yapılıyor. Ancak, borç erteleme krizinin aşılamaması halinde bu açılışta beklenen görkemin olmaması da bir ihtimal olarak görülüyor...”
¥
Bu çöküntünün bulaşıcı olmasından korkuluyor. İrem beldesi ve temsil ettiği medeniyet yerel olmalıdır. Lakin Dubai küresel bir medeniyeti temsil ediyor ve bu medeniyetin köşelerinden birisidir. Mali gripler de domuz gribi gibi bulaşıcı olmalıdır. İngiliz Başbakanı Gordon Brown aksilik olduğunu düşünmektedir. Aksilik ise rastlantıyı temsil etmektedir. Lakin kainatta tesadüfe tesadüf edilmediği gibi, rastlantı diye de bir şey yoktur. Kader içinde bir vefk hali yaşanmaktadır ve biz buna tesadüf veya rastlantı veya aksilik yerine tevafuk diyoruz. Esasında bu küresel krizin arkasında ihtiras ve Arapların ceş’a dedikleri aç gözlülük ve doymazlık vardır ve bu da şişkinlik yapmıştır. Bir başlıkta özetlendiği gibidir: “Şişen balon Dubai’de hava kaçırmıştır...” Bu şişkinliğe ilk dikkat çekenlerden birisi para ve siyaset sihirbazı olarak da tanımlanan George Soros olmuştur. ABD’nin hayali askeri harcamaları nedeniyle şiştiğini ve sonunun Roma’ya benzeyebileceğini söylemiştir. Bu şişkinlik halini Soros para ve mali piyasalar üzerinden izah ederken, tarihçi Paul Kennedy de Roma’nın askeri garnizonları üzerinden izah etmiş ve ABD’nin askeri harcamalar nedeniyle Roma gibi şiştiğini ve bu şişkinliğin pek hayra alamet olmadığını ve zayıf tarafından hava kaçıracağını ve patlayacağını söylemiştir. Toplumsal gerilimin artması noktasında da bu deyim barajın dolması şeklinde kullanılır.
¥
Kimileri binbir gece masallarının gerçeğinin yaşandığı Dubai’de patlak veren krizi mali kıyamet olarak nitelendiriyor. Kapitalizmin mali kıyameti zaten 2008 ve 2009’da koptu. Bunun artçı dalgalarından birisi de Dubai’yi vurdu. Üç kağıt ekonomisi bağlamında manyaklaşan para hareketleri nereye gideceğini kestiremez ve bilemez olmuş ve likidite yeni yönünü tayin edememiştir. Dubai’nin çöküşü demek, binbir gece aleminin ve bunun temsil ettiği yeni İrem beldesinin çöküşü anlamına gelmektedir. 21’inci yüzyılın şafağında yeni İrem iskambilden şatolar gibi yıkılıyor. Bu alem bize Sadettin Kaynak’ın şarkı sözlerini de hatırlatıyor:
Bu gece düğün dernek
Binbir geceden örnek
Sevişenler bu gece
Civelek civelek civelek civelek
Bir çiçek bir kelebek...