İslam âlimleri buyurur ki; “Müslüman kişi ‘Hüsn-ü zan’ ile mükelleftir, ‘suizan’ Müslümana yakışmaz.”
Bu mükellefiyeti sadece ben biliyor değilim, hemen her Müslüman pek ala bilir ama nedense, siyasi ideolojilerimiz başta olmak üzere, diğer dünyevi görüşlerimiz çerçevesinde genelde başkaları hakkında “suizan”da bulunmaya bayılırız.
Lafı uzatmayacağım Hz. İmam Muhammed Bâkır’dan vecizeler aktarmak istiyorum.
“Allah o mümine rahmet etsin ki; dilini tutar da kötü söz söylemez. Çünkü bu Cenab-ı Hakk’ın kendisine verdiği sadakadır. Dilini tutmadıkça hiç kimse, günahlardan kurtulamaz.”
“Amel ancak bilgi ile beraber olursa makbuldür. Bilgi de amelle olur. Bilgi sahibine bu bilgisi, amelinde kılavuzluk eder. Bilgisiz kişinin ameli ise beyhudedir.”
“Aşağılık ruhtaki bir kimsenin silâhı; kötü sözdür, iftiradır.”
“Günah işlemekten, sapık yollara düşmekten çekinin! İbadette kusur etmeyin! Yalandan sakınıp ancak doğru söyleyin! Emanete ihanet etmeyin! İyi kimse olsun, kötü kimse olsun; size biri bir şey emanet etti mi, onu istediği vakit bunu kendisine geri verin! Bana Ali bin Ebû Tâlib’i öldüren bile bir şey emanet etseydi, bunu kendisine geri verirdim.”
“Gönül zenginliği gibi zenginlik yoktur. Gönül fukaralığı kadar da fukaralık yoktur ve olamaz. En yüksek irfan, kendi kendini tanımaktır. İyi sıhhat kadar büyük bir nimet bulunamaz. Başarı kazanmak kadar afiyet yoktur. Gayreti ve azmi uzattıkça uzatmak gibi yücelik olamaz.”
“Dünya mallarına karşı isteği azaltmak kadar zahitlik yoktur. İnsaf kadar adalet olamaz. Heva ve hevese uymak kadar günah işlenemez. Allah’ın farzlarını yerine getirmek gibi itaat yoktur. Akılsızlık kadar musibet düşünülemez. İşlenen bir suçu küçümsemek kadar fena şey olamaz. Haksızlığa ve kötülere karşı savaşmak gibi üstünlük yoktur. Gönül isteği ile savaşmak kadar da savaş olamaz. Öfkeyi yenmek kadar kuvvet yoktur. Tamah etmek derecesinde alçalış da olamaz.”
“Güler yüz ile tatlı söz; insana sevgi ve saygı kazandırır. Asık surat ile kötü söz ise, ancak nefret uyandırır. Böyleleri, insanları Allah’tan uzaklaştırır.”
“Her üstün ve iyi şeyden daha üstünü ve daha iyisi; adalet ve ihsandır. Onun için Cenab-ı Hak; adalet ve ihsanı emreder.
“Bilgisinden faydalanılan bir bilgin, ibadetle meşgul olan bin kişiden daha yararlıdır. Bir bilginin ölümü, şeytanı yetmiş ibadet edicinin ölümünden daha çok sevindirir.”
“Cenab-ı Hakk’ı her zaman aklınızda bulundurun; ta ki sizleri görünmez kaza ve belâlardan korusun!”
“Doğruluk ve hidayet kapısını bilene, onunla amel edenin ecri kadar ecir verilir. Onunla amel edenle, ecirlerinden de bir şey eksilmez. Buna karşılık sapıklık yoluna giden, bir sapıklık icat eden kimseye de, o sapıklıkla amel edenlerin işledikleri günah kadar günah yazılır. O sapık yolda gidenlerin günahlarından da bir şey eksilmez.”
“Her işinde doğru ol! Boş ve beyhude işlerle uğraşmaktan sakın! Düşmanından her zaman çekin ve dostunu da çekindir!”
“İnsanın ilmi ile beraber hilmi de olması ne kadar güzel olur. Sabırlı ve bilgili olmak, faziletlerin en üstünüdür.”
“İnsanın yüreğine az olsun, çok olsun, bir defa kibir girecek olursa, bu kibir ne miktar girerse, aklı da o miktarda azalır.”
“İnsanoğlu için şu noksanlık yeter; başkalarının kabahatlerini sayıp döktüğü halde, kendi kabahatini ve ayıbını görmez. Başkalarını kötü yola gitmekten men eder de, kendisi o kötü yolun yolcusudur. Ve hiçbir menfaati olmadığı halde, halka zulüm ve eziyet edilmesinden sevinç duyar.”
“Kardeşinde bile bulunsa, onda gördüğün fakat Allah’ın örttüğü bir kusuru söylemen fena bir şeydir. Onda olmayan kusuru söylemen ise iftiradır.”