Geçen hafta sormuştuk, “Dil Kurumu’nda türkçe bilen kaldı mı?” diye. Bir cevap çıkmadı. Sükut ikrardan gelir! Esasen ortaya koyduğumuz örnek cümlelere bakarak başka hükme varmak mümkün değildi.
Evet,Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü’nün bir sayfalık “Sunuş”undan aktardığımız cümleler Kurum’un nasıl kâğıt üzerinde “ilim kurumu” olduğunu ortaya koyuyor.
Kurum, iddialı bir sözlük yayınlıyor ve bu sözlüğün bir sayfalık sunuşunda eskiden ilk mektepte bile hoş görülmeyecek türkçe kusurlu cümleler bulunabiliyor.
Evet “edisyon” ve “redaksiyon” yabancı kelimeler ve Kurum bunlara türkçe karşılıklar bulamadı! Peki bu Kurum’un yöneticileri, yayıncılıkta bu işlemlere olan ihtiyacı da bilmiyor olabilirler mi?
(Mütebessim başkan şimdi “edisyon” yoksa da “editör”ün karşılığı var “Yabancı Kelimelere Karşılıklar” kitabında, diyecek. Evet Kurum editör, yani yayıncı. Fakat edisyon, yani “yayına hazırlama” yok. Redaksiyon ve redaktörlük yok!)
Koskoca kurum, yeni yayınladığı bir kitabın “Sunuş”unu okutacak, türkçe kusurlarına engel olacak bir eleman bulamıyor mu?
Maşallah Dil Kurumu’nda “kurum” var, “dil” yok!
TDK’da, övünme var, şişinme var! Bir zamanlar bir milyon kelimelik bir toplama sözlük hazırlamaktan bahsediliyordu. O zaman “ya sayı saymasını bilmiyorsunuz, ya da dayak yememişsiniz” demiştik. Bunun üzerine yüksekten atmaktan vaz geçmişlerdi.
Tam da vaz geçmemişler!
TDK’nın resmî internet sayfasına girenler, Türkçenin bütün söz varlığı burada... sunuşu ile tanıtılan “Büyük Türkçe Sözlük” ibaresini tıklarlarsa, şu açıklama ile karşılaşırlar:
“Türkçenin bütün söz varlığını bir araya getiren ve ortak bir veri tabanında kullanıma sunulan Büyük Türkçe Sözlük, yazı dilimizin söz varlığının yanı sıra bütün bilim, sanat ve spor terimlerini, yer adlarımızı, kişi adlarımızı, bölge ağızlarımızdaki ve kaynaklarımızdaki sözcükleri, deyimleri içermektedir. Büyük Türkçe Sözlük, anlamını öğrenmek istediğiniz herhangi bir sözün; ölçünlü dilde veya ağızlarda kullanılan sözcük, deyim, terim, özel ad olup olmadığına bakmadan tek veri tabanında arama yapma imkânı sağlamaktadır.
Büyük Türkçe Sözlük’te söz, deyim, terim ve ad olmak üzere toplam 616.767 söz varlığı bulunmaktadır… “
“Türkçenin bütün söz varlığı” iddiası müthiş bir iddia! Bu iddianın sağlamasını yapmak için baştan bazı kelimeleri aramaya başladık.
Abaye, abayî, Abbas, abd (kulluk anlamına “abd” yok, ABD var), abdalan, abdestleğe, abede, âbgir, âbidat, abriz…
“Türkçenin bütün söz varlığı burada” iddiasının daha başta nasıl döküldüğünü göstermek için bu kadar örnek yeter her halde! Altı yüz küsur bin kelimelik olduğu iddia edilen bu “sözlük”te birçoğu hâlâ günlük hayatta kullanılan bu kelimelerin olmaması, daha kaç on bin, belki yüzbin kelimenin olmadığı anlamına gelmiyor mu? Peki bu sayı hesabını ne yapacağız? İlgililer, “mükerrer” kelimesini kullanmayı unutmuş olmalılar! Çünkü muhtelif sözlük çalışmalarının bir araya getirilmesi ile oluşturulan veri tabanında elbette büyük mikyasta tekrarlar var.
Ziya Paşa Dil Kurumu’nun ilgi sahasına girmez. Ama biz yine de onu rahmetle anarak bir mısraını aktaralım:
Âyinesi iştir kişinin lafa bakılmaz!
*
Geçen haftaki dil yazımız o karmaşık gündem içinde umduğumuzdan fazla ilgi gördü. Konuyla alakalı yazma hususunda bu ilgi bizim için ciddi bir teşvik unsuru. Her hafta bir yazımızı bu bahse ayıracağız.